ایران بر مدار فناوری
به منظور تکمیل مباحث طرح شده درباره ناو شهید باقری با یک کارشناس نظامی مطلع به گفت‌وگو نشستیم. در این بخش به دنبال این مساله‌ایم که نیروی دریایی سپاه پاسداران در خلیج‌فارس یک مأموریتی داشت، چه شد سپاه تصمیم به تغییر وضعیت راهبردی خود گرفت و چرا با وجود 2 ناو شهید مهدوی و رودکی به سمت ساخت ناو پهپادبر رفت. در ادامه بخش‌هایی از این گفت‌وگو را می‌خوانید.
* * *
* اگر ممکن است به عنوان نخستین سؤال بفرمایید چرا به ناوی همچون شهید باقری که حالت تهاجمی دارد، احتیاج داریم؟
نخستین نکته این است که وقتی ما می‌خواهیم بزرگ و قدرتمند شویم، طبیعتاً مؤلفه‌های اقتدار هم متغیر می‌شود، لذا باید به این مؤلفه‌های مسلح شویم. آگاهیم که خلیج‌فارس، پیشانی دفاعی ما است. ما هیچ‌‌وقت دوست نداریم پیشانی ما مورد حمله و هجمه قرار بگیرد. همچنان که حضرت امیرالمؤمنین(ع) در خطبه 27 نهج‌البلاغه فرمودند «ما غزی قوم قطّ فی عقر دارهم إلاّ ذلّوا»؛ هر زمان، قوم و ملتی در درون خانه‌اش، مورد هجوم دشمن قرار گرفته، ذلیل و خوار شده است. بر این مبنا اگر ما در خانه خود بنشینیم و منتظر دشمن باشیم، طبیعتاً هلاک خواهیم شد. این دکترین سپاه است. مبانی دکترین ما مبانی اهل بیتی و معنوی است، لذا یکی از مبانی و مؤلفه‌های اصلی این است که به هیچ عنوان نباید اجازه دهیم در یک نقطه که آن پیشانی دفاعی ما است، مورد تهدید قرار بگیریم. خلیج‌فارس برای ما این حکم را دارد.
نکته دوم این است که خلیج‌فارس تا 100 سال آینده هارتلند دنیا خواهد ماند و این شرایط برای ما به عنوان یک پشتوانه دفاعی است، یعنی می‌توانیم با اطمینان به موقعیت‌های دیگر حرکت کنیم، چرا که اگر هرگونه تعرضی نسبت به ما رخ دهد، در خلیج‌فارس یقه آنها را خواهیم گرفت. این یک موضوع در حوزه بازدارندگی است.
دلیل بعدی که در نقاط دیگر حضور پیدا می‌کنیم، هم به خاطر حدیث حضرت علی(ع) است و هم به این دلیل است که نباید اجازه دهیم دشمن در منطقه ضد دسترسی کشور حضور پیدا کند و ما نتوانیم آن را تعقیب و تهدید کنیم. کما اینکه در زمان دفاع‌مقدس هم بخشی از این کار را انجام دادیم و این موضوع موجب شد ما حتی در بصره و قسمت‌هایی از فاو نیز حضور پیدا کنیم، لذا برای اینکه در قسمت‌های مختلف دریا در سطح جهانی حضور داشته باشیم، احتیاج به یک منابع الزامات داشتیم. منابع الزاماتی که در آن سازمان‌هایی مانند نیروی دریایی، هوافضا و نیروی هوایی احتیاج به تجهیز دارند. آنچه می‌تواند ما را از خلیج‌فارس به جغرافیای دیگر منتقل کند، طبیعتاً شناورهای بزرگ و فوق بزرگ است که توانمندی حضور در دریا را هم از لحاظ مکانی و هم زمانی داشته باشد، لذا نیروی دریایی سپاه برای اینکه به این مؤلفه دست یابد، همچنین بعد عملیاتی خود را افزایش دهد، باید به سمت تولید توانمندی‌هایی مثل ناوهای اقیانوس‌پیمای شهید بهمن باقری، شهید مهدوی و شهید رودکی حرکت می‌کرد. البته ناو شهید رودکی و مهدوی که قبلاً رونمایی شده بود، شامل بخشی از توانمندی نیروهای مسلح بر اساس تغییر کاربری روی شناورهای تجاری بود اما در ساخت شناور شهید بهمن باقری سپاه موفق شد تمام مؤلفه‌های توانمندی نیرو را نهادینه کند، لذا این ناو باعث خواهد شد نیروی دریایی سپاه به عنوان یک نیروی دریایی راهبردی متحرک در هر جایی از کره زمین که آب‌های آزاد وجود دارد، بدون ایجاد هیچ‌گونه تنشی برای کشور ثالث، حضور داشته باشد.
ناگفته نماند که دریا، مرزهای بین‌المللی دارد و نیروی دریایی هر کشوری می‌تواند بدون اینکه ممانعتی از سوی کشوری داشته باشد، در دریا حضور یابد. سپاه در ساخت ناو شهید بهمن باقری به این سمت حرکت کرد که مؤلفه‌های رزم را افزایش دهد تا نیروی دریایی متحرک شکل گیرد؛ چنانکه فرمان رهبر انقلاب به سپاه این بود که یک نیروی دریایی درست کنند که متحرک و در تراز انقلاب اسلامی باشد و امروز مصداق این موضوع، ناو شهید بهمن باقری است که تمام مؤلفه‌های رزم را دارد.
موضوع دوم بحث توانمندی‌هایی است که این ناو می‌تواند داشته باشد. با توجه به مخازنی که این ناو 42 هزار تنی دارد، می‌تواند به مدت یک سال در دریا حضور داشته باشد و توانمندی دریانوردی را به صورت ۶۶ روز مداوم با سرعت 15 گره - نات دارد که می‌تواند ۲۲ هزار مایل را طی کند و از لحاظ بُعد دریانوردی تقریباً می‌تواند یک دور، دور کره زمین را بزند. از لحاظ توانمندی‌هایی هم که روی این ناو گذاشته شده، تمام مؤلفه‌های رزم نیروی دریایی مثل شناورهای موشک‌انداز سبک، موشک‌های سطحی، پدافند هوایی، سلاح‌های نزدیک به پدافند نقطه‌ای، سامانه‌های کشف و رصد اطلاعاتی، اشراف اطلاعاتی و سامانه‌های جنگالی، پهپادها و بالگردها و حتی در بحث زیرسطحی، سامانه‌های زیرسطحی روی آن تعبیه شده است.
* این سوال شاید کمی صراحت در بیان داشته باشد اما مهم است؛ گاهی وقتی از یک ناو ایرانی رونمایی می‌شود، گفته می‌شود کار مهمی نشده و صرفاً چند ورق روی کشتی تجاری جوش داده‌اند. البته این را همان افرادی می‌گویند که روزگاری درباره پهپادها می‌گفتند فتوشاپ است! سوال این است که چرا ما سراغ ساخت یا خرید یک ناو تمام جنگی نرفته‌ایم؟
خب! این صحبتی که گفته می‌شود 4 تا ورق، واقعاً اینگونه نیست. نیروی دریایی در گام اول به سمت شناورهای تجاری حرکت کرد. هر کشوری که بخواهد شناورهای بزرگ بسازد، طبیعتاً برای بار اول نمی‌تواند یک شناور 40 متری با تناژ ۴۲ هزار تن بسازد، چرا؟ چون مدت زمانی زیادی طول می‌کشد که تکنولوژی آن وارد شود. یعنی ساخت شناورها از صفر، زمانبر است. شاید ۱۰ تا ۱۵ سال برای کشوری که از ابتدا بخواهد شروع کند، طول بکشد. خود کشور آمریکا برای ساخت یک شناور که حتی پهپادبر هم نبود و یک پایگاه متحرک اعزامی بود، تقریباً 3.5 سال زمان گذاشت.
همچنین تحریم از جمله دلایلی بود که هزینه‌های هنگفتی برای ما ایجاد می‌کرد. دلیل سوم دستور رهبر انقلاب و رعایت مقوله زمان بود. بهترین گزینه ممکن در این شرایط این بود که روی شناور تجاری، تغییرات انجام پذیرد. البته پیچیدگی‌های شناور تجاری به نسبت نظامی بسیار زیادتر است، چون ساخت آن از ابتدا دست سپاه نبوده است و پیچیدگی‌های خاص خودش را دارد، به عنوان نمونه سپاه برای اینکه برخی قسمت‌های شناور را برش دهد، نزدیک به ۴ هزار اسلاید را مورد بررسی قرار داد تا متوجه شود کدام بخش از شناور را مورد برشکاری قرار دهد و اینکه بدانند برای نوع برش و بحث تقویت آن چه مکانیزم‌هایی را باید انجام دهند. از نرم‌افزار بسیار دقیقی استفاده شد تا فهمیده شود برای اضافه کردن تناژی روی این کشتی که نزدیک به ۳ هزار تن بود، کجای کشتی در نظر گرفته شود که تعادل کشتی را به هم نزند. چندین کیلومتر جوشکاری، همچنین چندین کیلومتر کابل در آن به کار برده شده است. یعنی پیچیدگی تغییرات در کشتی تجاری از ساخت سخت‌تر بود اما زمانش کوتاه‌تر بود.
موضوع بعدی این است که اگر سپاه می‌خواست از صفر شروع کند، حداقل 10 سال طول می‌کشید تا تمام مؤلفه‌های رزم را داشته باشیم. آمریکا که در 3 سال یک شناور را ساخت در این شناور فقط توانست 2 مورد از مؤلفه‌های رزم را که تفنگ‌داری و بالگرد است روی شناور خود قرار دهد اما نیروی دریایی سپاه روی شناور شهید باقری تمام مؤلفه‌های رزم (یعنی ۹ مؤلفه رزم) را به کار برد.
افزون بر اینکه شناور شهید باقری از لحاظ مکانیزم تکنولوژی به کار رفته شده در آن، تماماً بومی است که توسط شرکت‌های دانش‌بنیان کشور ایجاد شده است.
* پهپاد «جاس ۳۱۳» از خانواده پهپادهای قاهر، در یک غافلگیری همراه با ناو شهید باقری رونمایی شد و یک ویدئوی کوتاه از پرواز این پهپاد از روی ناو شهید بهمن باقری منتشر شد. ممکن است راجع به قابلیت‌های پهپادی این ناو توضیح بفرمایید؟
شاید بیان برخی قابلیت‌های پهپاد جاس که در 3 اندازه ساخته شده است، زمان خاص خود را بخواهد اما این نکته قابل توجه است که با الحاق ناو پهپادبر شهید بهمن باقری به نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، ۳ تکنولوژی به کشور افزوده شد؛ دقت کنید! به کشور افزوده شد، نه به نیروی دریایی سپاه پاسداران، چرا که این ۳ تکنولوژی در کشور ما منحصربه‌فرد است. نخست خود ناو پهپادبر است که درباره آن با هم صحبت کردیم.
دوم جنگنده سطحی که نام آن فعلاً جاس گذاشته شده و نام بعدی آن بعداً منتشر خواهد شد؛ جنگنده‌ای که قابلیت حمل تسلیحات دارد؛ یعنی می‌توان به این جنگنده انواع و اقسام موشک‌ها و بمب‌ها را اضافه و از آن استفاده کرد. مهم‌تر از همه تکنولوژی موتور این جنگنده است که توسط شرکت دانش‌بنیان داخلی ساخته شده است. همه کسانی که در دنیا روی ناو پهپادبر کار می‌کنند، می‌دانند صرفاً 2 حالت برای پهپاد وجود دارد؛ یا باید مکانیزم پرتاب پهپاد روی کشتی باشد که به آن سامانه منجنیق (فلاخن) الکترومغناطیسی می‌گویند یا اینکه موتور جنگنده شما باید این قدرت و قابلیت را داشته باشد که خودش مستقیماً زیر 110متر بلند شود. این سختی در پهپاد خودش را نشان می‌دهد، چرا که جنگنده این قابلیت را دارد که زیر ۱۱۰ متر بلند شود.
سومین نکته، نشست و برخاست 2 جنس دینامیک روی همدیگر است. شناور در حال حرکت ۶ مدل حرکت دارد که به آن رول و پیچ و یاو، هیو و... گفته می‌شود؛ در هوا نیز ۶ حرکت وجود دارد. یعنی شما می‌خواهید ۱۲ عامل را همزمان روی همدیگر قرار دهید، بدون اینکه هیچ‌گونه تنشی داشته باشید، لذا تلفیق این دو نیز تکنولوژی خاص خود را دارد که هر کشوری نمی‌تواند به آن دست یابد. ضمن اینکه جنگنده‌ای که نفر پشت آن نشسته است، نشستن برای آن راحت‌تر است اما جنگنده بدون سرنشین به صورت اتولند سخت‌تر است.
در هر صورت مهم‌ترین موضوع را این می‌دانم که نیروی دریایی سپاه که آمریکا آن را تحریم کرده است، در عرض کمتر از ۵ سال توانسته از شناورهای تندرو به ناو پهپادبر برسد که می‌تواند دورتادور کره زمین حرکت کند. رسیدن به این مرحله و توانمندی اتفاق نمی‌افتد، مگر با آن قدرت ایمانی که در این نیروها وجود دارد. بخشی از جهشی که حرکت کردیم، جهش ایمانی بوده است.
* از نظر شما آیا بزودی شاهد انجام مأموریت توسط ناو شهید باقری خواهیم بود؟
البته درباره تاریخ آغاز مأموریت باید سردار تنگسیری فرمان و اطلاع دهد اما همه جای دنیا اینگونه مرسوم و عرف است که وقتی یک ناو راه‌اندازی و الحاق می‌شود، معمولاً بین ۸ تا ۱۰ ماه طول می‌کشد تا عملیات‌های اصلی خودش را آغاز کند، چرا که باید مجموعه‌ای از تست‌های دریانوردی را انجام دهد تا نسبت به همه موارد در حوزه‌های امنیتی و ایمنی اطمینان خاطر حاصل شود.