بنیان مرصوص علیه سیندور

گروه بین‌الملل: سرانجام پس از گذشت چند شب از حملات منسجم و پراکنده هند به پاکستان که منجر به افزایش تنش و تبدیل آن به جنگ میان ۲ کشور اتمی شبه‌قاره شده بود، ارتش پاکستان از آغاز نخستین عملیات خود در پاسخ به تجاوزات ارتش هند خبر داد؛ عملیاتی که پس از تهاجم مجدد ارتش هند به پاکستان پس از عملیات سیندور رخ داد. ارتش هند پس از عملیات سیندور مجددا حملات موشکی و پهپادی علیه پایگاه‌های نظامی ارتش پاکستان انجام داد که منجر به رسیدن تنش‌ها به نقطه بی‌بازگشت شد. پیش از این مقامات پاکستانی در سخنان خود نشانه‌هایی را از تمایل به کاهش تنش ارائه داده بودند اما در ادامه پس از عملیات‌های مجدد ارتش هند، پاکستانی‌ها مجبور به پاسخ شدند و عملیاتی را علیه پاسگاه‌های نظامی ارتش هند آغاز کردند. 
* آغاز عملیات پاکستان
روز شنبه 20 اردیبهشت دولت فدرال پاکستان با انتشار بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد در پاسخ به حمله موشکی هند به ۳ پایگاه نیروی هوایی پاکستان، عملیات تلافی‌جویانه‌ای را با عنوان «بنیان مرصوص» به اجرا درآورده است. در این بیانیه آمده است: «این اقدام در پاسخ به حمله اولیه هند انجام می‌گیرد؛ حمله‌ای که تعرض به سرزمین، مردم و حاکمیت ما بود». بر اساس بیانیه منتشرشده، نیروهای پاکستانی چندین تأسیسات کلیدی نظامی هند را به ‌عنوان اهداف این عملیات انتخاب کردند. منابع نزدیک به ارتش پاکستان از انجام حملات تلافی‌جویانه علیه اهداف نظامی در هند خبر دادند که در جریان آن دست‌کم 26 پایگاه در مناطق مختلف هندوستان مورد هدف قرار گرفته است. ارتش پاکستان همچنین اعلام کرد چندین پایگاه نظامی هند، از جمله ذخیره‌گاه موشک کروز براهاموس در شمال هند، پایگاه هوایی پتانکوت در ایالت پنجاب و پایگاه نیروی هوایی اودامپور در کشمیر هند را هدف قرار داده است. این عملیات در حالی انجام شد که پیش از این سخنگوی ارتش پاکستان اعلام کرده بود ارتش هند در تجاوزاتی مجدد پس از عملیات سیندور و در روزهای گذشته به ۳ پایگاه نیروی هوایی ارتش پاکستان (نورخان، موریید و شورکوت) با استفاده از موشک و راکت حمله کرده. به نظر می‌رسد این حملات در واکنش به سرنگونی فاجعه‌بار 5 فروند جنگنده ارتش هند بویژه ۳ فروند جنگنده رافال فرانسوی توسط نیروی هوایی ارتش پاکستان در شب عملیات سیندور انجام شده باشد. سخنگوی ارتش پاکستان همچنین از رهگیری موشک‌های شلیک‌شده به این پایگاه‌های هوایی توسط پدافند هوایی این کشور خبر داد اما تصاویر منتشر شده در رسانه‌های محلی پاکستان از اصابت برخی موشک‌ها و ایجاد خسارت خبر می‌دهند. در سوی دیگر درگیری، رسانه‌های محلی و کاربران شبکه‌های اجتماعی از صدای انفجار در شهرهایی نظیر سرینگر و جامو در کشمیر هند خبر دادند.
* نام عملیات
مساله دیگری که مورد توجه رسانه‌های هندی و بسیاری از رسانه‌های جهان قرار گرفته است انتخاب نام عملیات توسط ارتش پاکستان از قرآن کریم است. نام عملیات بنیان مرصوص از آیه ۴ سوره صف در قرآن کریم گرفته شده است: «إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الَّذِینَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِهِ صَفًّا کَأَنَّهُم بُنْیان مَّرْصُوص». به معنای «خداوند کسانی را دوست دارد که در راه او چون بنایی محکم و استوار صف‌آرایی می‌کنند». عملیات بنیان مرصوص نماد واکنش شدید نظامی پاکستان به حملات هند است که با هدف نمایش قدرت و استحکام دفاعی این کشور با الهام از قرآن طراحی و اجرا شده است. انتخاب نام عملیات در شرایطی که طرف مقابل نام سیندور را برای عملیات خود علیه پاکستان برگزیده، نشان‌دهنده اختلاف  مذهبی میان هند با اکثریت هندو و پاکستان مسلمان است؛ اختلافی که از زمان روی کار آمدن حزب تندرو هندوی بهاریتا جاناتا به رهبری نارندرا مودی در هند که سابقه‌ای افراطی در دشمنی و برخورد با مسلمانان دارد افزایش یافته است و در منطقه کشمیر منجر به ایجاد تنش‌های جدی شده است؛ تنش‌ها و درگیری‌هایی جزئی که اکنون تبدیل به جنگی دیگر میان ۲ کشور شبه‌قاره هند شده است. نکته قابل تامل دیگر درباره انتخاب نام عملیات توسط ارتش پاکستان که مورد توجه رسانه‌های هندی قرار گرفته، انتخاب این نام پیش از این توسط گروه‌های مقاومت علیه رژیم صهیونیستی است. این نام پیش‌تر نیز توسط گروه‌های مقاومت فلسطینی و نیروهای مسلح یمن برای عملیات‌های مهم نظامی استفاده شده است. این نام پیش‌تر توسط سرایا القدس (شاخه نظامی جنبش جهاد اسلامی فلسطین) برای نبرد ۵۰ روزه با اسرائیل در سال ۲۰۱۴ و همچنین توسط نیروهای مسلح یمن در عملیات‌های گسترده علیه ائتلاف سعودی - امارات استفاده شده بود و همین مساله نیز توسط برخی رسانه‌های هندی مورد توجه قرار گرفته است. آنها تلاش می‌کنند درگیری اخیر ۲ کشور ادامه درگیری‌های موجود در غزه تعریف کرده و کشور خود را در دسته‌بندی با رژیم صهیونیستی و آمریکا قرار دهند.
* نتایج عملیات و واکنش‌ها
نخست‌وزیر پاکستان پس از این عملیات اعلام کرد ارتش این کشور «پاسخی قاطع و شایسته» به اقدامات اخیر هند داده است. شهباز شریف در بیانیه‌ای گفت: «امروز ما پاسخ کوبنده‌ای به هند دادیم و خون جان‌باختگان بی‌گناه را بی‌پاسخ نگذاشتیم». در همین حال رسانه‌های محلی از تداوم عملیات‌ها و حملات توپخانه‌ای و پهپادی ۲ کشور علیه یکدیگر در کشمیر خبر می‌دهند؛ عملیات‌هایی که در آنها از تسلیحات ساخت ترکیه، رژیم صهیونیستی، روسیه، چین و تسلیحات بومی و غربی استفاده می‌شود. رسانه‌های ۲ طرف نیز از انهدام برخی از این تسلیحات خبر داده‌اند. برای مثال رسانه‌های پاکستانی تصویر لاشه یک فروند پهپاد هاروپی ساخت رژیم صهیونیستی را که توسط ارتش هند مورد استفاده قرار گرفته بود منتشر کردند و رسانه‌های هندی نیز از سرنگونی یک فروند پهپاد ساخت ترکیه بر فراز کشمیر تحت کنترل هند خبر دادند؛ زد و خوردهایی که تنها به پهپادها محدود نماند و رسانه‌های پاکستانی از انهدام سامانه «اس400» هند در آدامپور و پنجاب خبر دادند؛ ادعایی که طرف هندی واکنشی به آن نشان نداده است. کشورهای قدرتمند جهان نیز نسبت به گسترش درگیری‌ها میان ۲ کشور ابراز نگرانی کرده و به آن واکنش نشان دادند. وزارت خارجه چین در بیانیه‌ای گفته است با دقت تحولات مربوط به وضعیت کنونی میان هند و پاکستان را زیر نظر دارد و نسبت به این تنش‌ها عمیقا نگران است. در این بیانیه آمده است: «ما از هر ۲ طرف می‌خواهیم در راستای حفظ صلح و ثبات، خویشتنداری نشان دهند». در بیانیه وزارت خارجه چین همچنین از هند و پاکستان درخواست شده «به ‌دنبال یافتن راه‌حلی مسالمت‌آمیز باشند و از هر اقدامی که موجب تشدید تنش‌ها می‌شود خودداری کنند، چرا که این موضوع به نفع منافع اساسی هند و پاکستان است، همچنین برای صلح و ثبات منطقه اهمیت دارد. جامعه بین‌الملل نیز همین انتظار را دارد. چین برای تحقق این هدف، آماده ایفای نقش سازنده است».  رسانه‌های آمریکایی نیز از تماس تلفنی مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا با عاصم منیر، فرمانده ارتش پاکستان و پیشنهاد میانجی‌گری برای کاهش تنش‌ها از سوی روبیو خبر دادند. تامی بروس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد مارکو روبیو در این گفت‌وگو تأکید کرده است: «۲ طرف باید راه‌هایی برای کاهش تنش‌ پیدا کنند». در این بیانیه آمده است: روبیو به ژنرال عاصم منیر پیشنهاد کرده است برای جلوگیری از درگیری‌های بیشتر در آینده، گفت‌وگو آغاز شود و آمریکا برای این کار میانجی‌گری کند.  به نظر می‌رسد واکنش پاکستان پس از افزایش حملات هند و رسیدن دامنه آنها به پایگاه‌های نظامی این کشور منجر به افزایش سطح درگیری‌ها شده و همین مساله نیز تشدید نگرانی‌های بین‌المللی را در پی داشته است. از همین رو قدرت‌های جهان و منطقه‌ مانند چین، روسیه، آمریکا و جمهوری اسلامی ایران تلاش‌های خود را برای کاهش تنش میان ۲ قدرت اتمی شبه‌قاره آغاز کرده‌اند.

***
آتش‌بس میان دهلی‌نو و اسلام‌آباد

روز شنبه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا از آتش‌بس فوری میان هند و پاکستان خبر داد. ترامپ بیان کرد: پس از مذاکراتی که با میانجی‌گری آمریکا انجام شد، مایه خوشحالی است که اعلام کنم هند و پاکستان با آتش‌بس فراگیر و کلی موافقت کردند. رئیس‌جمهور آمریکا گفت: به هند و پاکستان به خاطر رو آوردن به منطق صلح و هوش عالی تبریک می‌گویم و اهتمام آنها به این موضع را ارج می‌نهم.  همزمان مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا نیز به رایزنی‌های ۴۸ ساعته خود و دیگر مقامات آمریکایی با مقامات هند و پاکستان اشاره کرد و گفت: طی ۴۸ ساعت گذشته، من و ‌جی‌دی ونس، معاون رئیس‌جمهور، با مقامات ارشد هند و پاکستان، از جمله نخست‌وزیران نارندرا مودی و شهباز شریف، وزیر خارجه هند سوبرامانیام جایشانکار، رئیس ستاد ارتش پاکستان ژنرال عاصم منیر و مشاوران امنیت ملی، اجیت دووال و عاصم مالک گفت‌وگو کردیم. ‏با کمال خرسندی اعلام می‌کنم دولت‌های هند و پاکستان با آتش‌بس فوری و آغاز مذاکرات درباره طیف وسیعی از مسائل در یک مکان بی‌طرف موافقت کردند. ‏ما از نخست‌وزیران مودی و شریف به خاطر خرد، تدبیر و سیاستمداری‌شان در انتخاب مسیر صلح تقدیر می‌کنیم. از سوی دیگر محمد اسحاق‌دار، وزیر خارجه پاکستان نیز اعلام کرد: با هند درباره آتش‌بس فوری توافق کردیم. وی اعلام کرد پاکستان همواره به دنبال تحقق صلح و امنیت در منطقه و مصونیت حاکمیت و تمامیت ارضی خود است. وزیر خارجه پاکستان گفت: این توافق جزئی نیست، بلکه تفاهمی کامل در زمینه برقراری آتش‌بس میان ۲ کشور است. کانال‌های نظامی میان دهلی‌نو و اسلام‌آباد برقرار شده است. ۳۰ کشور در تلاش‌های دیپلماتیک شرکت کردند. وزارت خارجه هند نیز دیروز اعلام کرد: آتش‌بس با پاکستان ساعت ۵ عصر به وقت محلی شروع خواهد شد. فرماندهان ارشد نظامی هند و پاکستان بار دیگر ۱۲ ماه مه ‌با یکدیگر دیدار خواهند کرد.