ناترازی پرستاری
گروه اجتماعی: به دنبال توسعه مراکز درمانی - بیمارستانی در سال‌های گذشته و افزایش 17 هزار تخت بیمارستانی فقط در دولت سیزدهم، اغلب بیمارستان‌ها هم‌اکنون با کمبود شدید پرستار مواجهند. معضلی که البته به دلیل نبود نیروی متخصص پرستاری در کشور نیست، چرا که چندین هزار پرستار در حال حاضر با داشتن مدارک تحصیلی و تجربه کافی به دلیل عدم جذب آنها در مراکز درمانی بیکار در خانه نشسته‌اند و چشم‌انتظار استخدام هستند. از طرفی بازنشستگی سالانه هزاران پرستار و عدم جایگزینی آنها علاوه بر اینکه فشار را بر پرستاران شاغل مضاعف می‌کند به دلیل کمبود نیروی پرستاری، کم شدن توان خدمات‌رسانی به بیماران سلامت آنها را نیز می‌تواند به خطر بیندارد، زیرا خدمات پرستاری با تعداد بیماران در بیمارستان‌ها همخوانی ندارد. حال با وجود اهمیت زیاد نقشی که پرستاران در نظام سلامت ایفا می‌کنند بی‌تردید زنگ خطر افت کیفیت خدمات درمانی در اثر کمبود پرستار نیز به صدا درآمده و کمبود نیروی انسانی در حوزه پرستاری، این روزها به یکی از معضلات جدی نظام سلامت تبدیل شده است؛ سلامتی که باید در اولویت برنامه‌های دولت و تصمیم‌گیران حوزه سلامت قرار گیرد ولی آنگونه که مشخص است اینگونه نیست.
در این باره احمد نجاتیان، رئیس سازمان نظام پرستاری کشور در گفت‌وگو با «وطن امروز» با بیان اینکه پرستاران مظلوم وافع شده‌اند، اظهار داشت: حدود 10 هزار پرستار در دوران کرونا با ازجان گذشتگی در آن شرایط سخت به بیماران خدمت‌رسانی می‌کردند و چند ده هزار نفر دیگر نیز دارای مدرک تحصیلی هستند که همه آنها اکنون به دلیل عدم جذب بیکارند. این در حالی است که باید سالانه بیش از 10 هزار نیروی پرستار به مراکز درمانی کشور اضافه شود تا در یک پروسه 10 ساله بتوانیم 100 هزار پرستار را که نیاز مبرم است جذب کنیم.
* تعلل در استخدام پرستاران
وی عواملی چون کمبود منابع و اجرای قانون برنامه هفتم که بر کوچک‌سازی دولت تاکید شده است، همراه با کم‌توجهی مسؤولان در جذب نیروهای جایگزین متناسب با نیاز مراکز درمانی و بیمارستانی را موضوعاتی دانست که باعث شده است جذب پرستاران در اولویت دولت قرار نگیرد.
نجاتیان در ادامه خدمات پرستاران را در دوران کرونا به دفاع مقدس تشبیه کرد و افزود: آنها در زمانی که «کووید 19» جان می‌گرفت با ایثارگری در خط مقدم برای حفظ سلامت مردم شبانه‌روز خدمت می‌کردند، بنابراین انتظار این است که در استخدام جذب نیرو در اولویت قرار گیرند و در آزمون‌ها با توجه به امتیازی که دارند مورد توجه قرار گیرند اما از آنجا که در استخدام پرستاران تعلل میشود سن آنها بالا رفته و در رقابت با نیروهای جوان در آزمون‌ها بعضا جا می‌مانند.
* بازنشستگی سالانه 3هزار پرستار
وی با بیان اینکه طبق نرم جهانی هر تخت بیمارستانی باید 3 پرستار داشته باشد، افزود: پرستاران در ایران با شیفت‌های 24 ساعته کار می‌کنند و هر تخت بیمارستانی میانگینی کمتر از یک پرستار دارد؛ معضلی که بیانگر عدم خدمات‌رسانی کیفی به بیماران است. از طرفی با توجه به توسعه بیمارستان‌ها و افزایش قابل توجه تخت‌های بیمارستانی، نیاز کشور به پرستاران را ضروری کرده است؛ در حالی که سالانه 3 هزار پرستار نیز بازنشسته می‌شوند. طی سال‌های اخیر بیمارستان‌های متعددی ساخته شد ولی اغلب آنها پرستار کافی ندارند یا برخی بخش‌ها به دلیل نداشتن پرستار تعطیل هستند.
رئیس سازمان نظام پرستاری کشور افزود: سال گذشته قرار بود آزمون استخدامی پرستاران برگزار شود اما سال گذشت و اکنون که در حال گذراندن فصل بهار هستیم ولی در این زمینه هیچ اقدامی نشده است. از طرفی نیز طی چند سال اخیر وزارت بهداشت فقط توانسته حدود 10 هزار پرستار جذب کند، در حالی که ما سالانه نیازمند بیش از 10 هزار نیروی پرستار در مراکز درمانی و بیمارستانی هستیم.
* خروج پرستاری از مشاغل سخت!
نجاتیان در پاسخ به اینکه آیا پرستاری جزو مشاغل سخت محسوب میشود، افزود: در قانون شغل پرستاری جزو مشاغل سخت بوده ولی متاسفانه توجهی به آن نمی‌شود، البته برخی که در بخش‌های روان و سوختگی فعالیت می‌کنند طی سال 2 ماه مرخصی دارند. این در حالی است که پرستاران باید 20 تا 25 سال کار کنند اما با توجه به تغییر قوانین و مقررات، هم‌اکنون نیروی جوانی که به عنوان پرستار جذب شود، باید 35 سال تمام کار کند؛ موضوعی که در برنامه هفتم پیشرفت نیز بر آن تاکید شده است. بنابراین همه پرستاران در عمل از مزایای مشاغل سخت بهره‌ای نمی‌برند.
وی ادامه داد: همانطور که گفته شد در حال حاضر ناترازی شدید در حوزه پرستاری در کشور وجود دارد و با وجود بیشترین تعداد فارغ‌التحصیل در منطقه، از نظر نسبت پرستار یکی از پایین‌ترین جایگاه‌ها را داریم. به طور مثال در حالی که بسیاری از کشورها به دلیل نبود نیروی پرستار دچار کمبود هستند، ما در ایران با وجود بیشترین آموزش پرستاری در سطح منطقه، یکی از پایین‌ترین نسبت‌های پرستار به تخت را داریم. این تعارض، یکی از اشکالات اساسی نظام سلامت ما است. به‌نظر می‌رسد ریشه این مشکل، در نبود نگاه جدی و مسؤولانه در نهادهایی است که تصمیم‌گیر در حوزه استخدام پرستاران هستند.
از طرفی در برنامه هفتم پیشرفت، مجلس دولت را مکلف کرده 15 درصد نیروهای خود را کاهش دهد. این نگاه انقباضی به نیروی انسانی، در حوزه سلامت نیز تعمیم یافته است. این در حالی است که در سال گذشته قرار بود 15 هزار پرستار استخدام شوند. مرداد ماه، اعلام شد این استخدام انجام میشود؛ وزیر بهداشت نیز در روز پرستار (آبان‌ماه) این موضوع را مجدداً اعلام کرد اما امروز، در خردادماه قرار داریم و هنوز نه آگهی‌ای منتشر شده و نه ثبت‌نامی انجام گرفته است.
نجاتیان ادامه داد: همین روند باعث شده ما امروز با یک ناترازی شدید در حوزه پرستاری مواجه باشیم. واژه «ناترازی» این روزها در بسیاری از حوزه‌ها استفاده میشود. در پرستاری نیز، با وجود بیشترین تعداد فارغ‌التحصیل در منطقه، از نظر نسبت پرستار یکی از پایین‌ترین جایگاه‌ها را داریم. این نتیجه نگاه نادرست و یکسان‌سازی برخی سازمان‌ها نسبت به همه نهادهای دولتی، از جمله حوزه سلامت است.
رئیس سازمان نظام پرستاری کشور در پایان با بیان اینکه افزایش نیروی پرستاری در حقیقت دفاع از حقوق مردم برای حفظ سلامت جامعه و دستیابی آنها به خدمات مناسب است که نباید مورد بی‌توجهی قرار گیرد، اظهار کرد: معمولا بیمارستان‌های دولتی با بیشترین ورود بیماران مواجهند؛ بیمارانی که اغلب از قشر متوسط و فرودست جامعه هستند و انتظار دارند خدمات مناسبی را دریافت کنند اما از آنجا که نیروی پرستاری متناسب با تخت‌های بیمارستانی وجود ندارد بی‌تردید بیماران در بیمارستان‌های دولتی از خدمات قابل توجهی برخوردار نمی‌شوند؛ از طرفی نیز ممکن است کمبود پرستار به افزایش خطاهای دارویی و افزایش عفونت‌های بیمارستانی منجر شود که این مسائل سلامت مردم بویژه دهک‌های پایین درآمدی را تهدید می‌کند.
در چنین شرایطی دولت و تصمیم‌گیران چنانچه برای حفظ سلامت جامعه هزینه بیشتری کنند نه‌تنها حقوق مردم را رعایت کرده‌اند بلکه این اقدام یک سرمایه‌گذاری است که بازگشت سرمایه خوبی که همانا سلامت جامعه است را در پی دارد.