تل‌آویو و تراکنش‌های تار؛ پولشویی در پوشش استارت‌آپ
ناصر غریب‌نژاد: رژیم صهیونیستی در دهه‌های اخیر خود را به‌عنوان یکی از قطب‌های جهانی نوآوری و فناوری معرفی کرده است. شهری مانند تل‌آویو، با بیش از ۶ هزار شرکت نوپا (استارت‌آپ)، میزبان سرمایه‌گذاران و صندوق‌های خطرپذیری است که سالانه میلیاردها دلار را جابه‌جا می‌کنند اما در پس این چهره درخشان تکنولوژی، لایه‌ای پنهان و کمتر دیده‌شده از اقتصاد در جریان است: پولشویی سیستماتیک با پوشش نوآوری. در این یادداشت به بررسی این پدیده خطرناک و کمتر بررسی‌شده می‌پردازیم که چگونه اکوسیستم استارت‌آپی رژیم صهیونیستی، بویژه در تل‌آویو، به بستری برای عبور و شست‌وشوی پول‌های مشکوک تبدیل شده است؛ پول‌هایی که گاه منشأ آنها قاچاق، فساد سیاسی، یا جنایت‌های فراملی است.
* تل‌آویو؛ پایتخت فناوری یا بهشت پول‌های کثیف؟
تل‌آویو همواره به عنوان موتور نوآوری اسرائیل شناخته شده است؛ شهری که با لقب «ملت استارت‌آپ‌ها» (Start-up Nation) در رسانه‌ها مطرح می‌شود اما درست در همین فضای پرزرق‌وبرق، حجم بالای سرمایه‌گذاری‌های خارجی، نبود شفافیت مالی کافی، وابستگی به بازارهای پرریسک و عدم نظارت دقیق بر منشأ سرمایه‌ها، بستری برای پولشویی ایجاد کرده است. در بسیاری موارد، استارت‌آپ‌های صوری یا نیمه‌فعال، تنها نقش واسطه‌هایی را بازی می‌کنند که پول‌هایی از روسیه، اوکراین، آفریقا، یا حتی برخی کشورهای عربی، با گذر از تل‌آویو، مشروع جلوه داده می‌شوند.
* مدل‌های شست‌وشوی پول در پوشش نوآوری
الگوی رایج در این نوع پولشویی، شامل تأسیس شرکت‌های نوپا در حوزه‌هایی مانند فین‌تک، رمزارز، هوش مصنوعی یا بیوتکنولوژی است. این شرکت‌ها در ظاهر پروژه‌هایی نوآورانه دارند اما عملاً فاقد محصول واقعی یا بازار مصرف مشخص هستند. سرمایه‌گذاری اولیه معمولاً از صندوق‌های کوچک یا شرکت‌های واسطه وارد می‌شود، سپس با گردش سریع در چند کشور و جذب سرمایه بیشتر، منشأ اولیه سرمایه به فراموشی سپرده می‌شود. در این میان، استفاده از رمزارزها (مانند بیت‌کوین، مونرو و USDT) نیز راهی دیگر برای انتقال سریع و ناشناس پول‌های مشکوک در ساختار این استارت‌آپ‌هاست.
* چرا گانگسترهای صهیونیست پولشویی را دوست دارند؟
چند دلیل کلیدی، سرزمین‌های اشغالی را به نقطه‌ای مناسب برای شست‌وشوی پول تبدیل کرده‌اند:
۱- حمایت شدید رژیم از فناوری: رژیم صهیونیستی اسرائیل از دهه ۹۰ میلادی به‌طور گسترده از استارت‌آپ‌ها حمایت می‌کند. همین موضوع سبب شده بسیاری از پروژه‌های مشکوک نیز در سایه این حمایت‌ها فعالیت کنند.
۲- شبکه‌های یهودی جهانی: لابی‌های اقتصادی یهودی در آمریکا، اروپا، آفریقا و روسیه، امکان انتقال امن سرمایه‌های مشکوک به داخل اکوسیستم تل‌آویو را فراهم می‌کنند.
۳- نبود شفافیت در برخی صندوق‌های سرمایه‌گذاری: برخی صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر (VCها) یا ساختارهای مالیاتی پیچیده مانند شرکت‌های آفلاین (Offshore) در قبرس، سوییس یا پاناما، به راحتی در ساختار مالی استارت‌آپ‌های اسرائیلی وارد می‌شوند.
۴- امنیت قضایی برای سرمایه‌داران خاص: نظام حقوقی اسرائیل برای برخی سرمایه‌داران خاص، امنیت قضایی و مصونیت فراهم می‌کند، بویژه آنهایی که در حوزه فناوری و دفاع همکاری دارند.
در سال‌های اخیر چندین پرونده رسانه‌ای و حقوقی منتشر شده که نشان می‌دهد چگونه شرکت‌هایی با ظاهر فناورانه، به‌واقع پوششی برای فعالیت‌های مجرمانه بوده‌اند. به عنوان مثال:
- یک شرکت امنیت سایبری مستقر در تل‌آویو که ادعا می‌کرد روی هوش مصنوعی کار می‌کند، در واقع برای چند شبکه جاسوسی فرامرزی فعالیت می‌کرده و با قراردادهای غیرشفاف، پول‌هایی از کشورهای شرق اروپا را وارد کرده بود.
- چندین استارت‌آپ بلاک‌چین‌محور نیز در سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۳، پس از افشای اطلاعات بانکی در افشاگری‌های پاندورا و پاناما، به مشارکت در گردش سرمایه‌های مشکوک متهم شدند.
برخی تحلیلگران معتقدند سکوت کابینه اسرائیل در برابر این شبکه‌های مالی، تنها از ناتوانی در نظارت ناشی نمی‌شود، بلکه بخشی از آن عامدانه و هدفمند است. بویژه در حوزه فناوری، بسیاری از استارت‌آپ‌ها با نهادهای امنیتی اسرائیل همچون موساد یا ارتش همکاری دارند. در چنین وضعیتی، پروژه‌های اقتصادی نیمه‌شفاف، به‌عنوان پوشش برای فعالیت‌های اطلاعاتی یا عملیات‌های برون‌مرزی استفاده می‌شوند. حتی برخی شرکت‌های مشکوک به پولشویی، از حمایت‌های مستقیم دولتی در قالب طرح‌های تشویقی، معافیت‌های مالیاتی و صدور ویزای ویژه برای سرمایه‌گذاران برخوردار شده‌اند.
* رمزارزها و بازارهای آفریقا
رژیم صهیونیستی از پیشگامان استفاده رسمی و غیررسمی از رمزارزها در منطقه خاورمیانه است. در سال‌های اخیر بسیاری از پروژه‌های رمزارز که منشأ نامشخص دارند، دفترهای صوری یا اجرایی در تل‌آویو ایجاد کرده‌اند. برخی از این پروژه‌ها در ظاهر به دنبال «شمول مالی» در آفریقا هستند اما در واقعیت، ابزارهایی برای شست‌وشوی درآمدهای ناشی از تجارت اسلحه، معادن غیرقانونی و قاچاق انسانی‌اند. حضور شرکت‌های اسرائیلی در بازارهایی چون نیجریه، اتیوپی، ساحل عاج و کنیا، نه‌تنها جنبه تکنولوژیک دارد، بلکه بخشی از راهبرد اقتصاد سیاسی اسرائیل برای توسعه نفوذ از طریق شبکه‌های مالی موازی است. در حالی که بسیاری از نهادهای بین‌المللی نسبت به پولشویی در حوزه رمزارز یا استارت‌آپ‌ها هشدار داده‌اند، گزارش‌های خاص درباره نقش تل‌آویو یا شرکت‌های صهیونیستی بسیار محدود است. این سکوت، تا حد زیادی ناشی از نفوذ گسترده رسانه‌ای و دیپلماتیک اسرائیل در غرب است. حتی در اسناد مالی افشاشده، اطلاعات مربوط به شرکت‌های صهیونیستی با حساسیت خاصی حذف یا سانسور شده‌اند. در جهانی که فناوری و نوآوری به ارزش‌های مقدس اقتصاد جهانی تبدیل شده‌اند، فضا برای سوءاستفاده از این مفاهیم برای اهداف مجرمانه نیز مهیا شده است. تل‌آویو در ظاهر شهری درخشان در عرصه فناوری است اما در عمق تبدیل به گذرگاهی برای سرمایه‌هایی شده که نه از نوآوری، بلکه از تاریکی سرچشمه گرفته‌اند. برای مبارزه مؤثر با پولشویی باید این ساختارهای پیچیده مالی - فناورانه شفاف‌سازی شوند و حمایت‌های سیاسی از «نوآوری آلوده» متوقف شود، در غیر این صورت، فناوری نه ابزار توسعه، بلکه بهانه‌ای برای مشروع‌سازی جرم خواهد بود.