موعد بازخواست

گروه اقتصادی: مجلس دیروز جلسه‌ای 3 ساعته با حضور رئیس‌جمهور و تیم اقتصادی دولت شامل رئیس سازمان برنامه و بودجه، وزیر امور اقتصادی و دارایی و رئیس کل بانک مرکزی برگزار کرد. این جلسه در شرایطی برگزار شد که هنوز برنامه استیضاح وزیر اقتصاد که شنبه آینده برگزار می‌شود پابرجاست. فضل‌الله رنجبر، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در توضیح جلسه غیرعلنی روز گذشته مجلس گفت: «درخواست رئیس‌جمهور در این جلسه این بود که که الان شرایط برای استیضاح وزیر نیست و با تغییر آقای همتی وزیر اقتصاد، مشکل حل نمی‌شود». این در حالی است که وزیر اقتصاد 2 ماه پیش قبل از اینکه قیمت ارز در محدوده نرخ‌های بالا تثبیت شود هر روز مصاحبه می‌کرد و به منتقدان می‌تاخت و حتی آنها را حامی دلالان می‌خواند اما امروز او کاملا سکوت کرده و نسبت به اثرات منفی سیاست‌های ارزی خود واکنشی ندارد.

البته تیم اقتصادی دولت دیروز در مجلس تاکید کرد که با اتخاذ سیاست‌های کارآمد در حوزه فروش نفت و استفاده از ظرفیت‌های موجود، تهدیدهای خارجی در مبادلات پولی و اقتصادی و فروش نفت تأثیری نخواهد داشت. همچنین توسعه تجارت با کشورهای همسایه، برنامه‌ریزی برای پیشگیری از کسری بودجه، ذخایر کافی ارز و طلا را مورد تاکید قرار داد. اما مساله این است که در شرایط کنونی افزایش قیمت دلار به محدوده 90 هزار تومان باعث شده در یک مقطع کوتاه 50 درصد بر ارزش پول ملی کشور تاثیر بگذارد. هرچند اثر آن در اقتصاد کشور هنوز در تمام کالاهای بازار نمایان نشده است اما به طور قطع با گرانی مواد اولیه و عرضه کالاهای وارداتی با نرخ‌های جدید، تورم دوباره سراغ سفره‌های مردم می‌آید.

این در حالی است که پیش از این وزیر اقتصاد ادعا می‌کرد رشد قیمت رسمی ارز منجر به افزایش درآمد ارزی و تعدیل نرخ دلار در بازار می‌شود اما تاکنون این اتفاق نیفتاده است. در واقع عبدالناصر همتی مدعی بود وقتی نرخ دلار بالا برود، صادرکنندگان انگیزه بیشتری برای صادرات و تحویل ارز به سامانه نیما پیدا می‌کنند. به همین دلیل دولت منابع ارزی بیشتری خواهد داشت که بتواند در نوسانات اقتصادی ارز به بازار تزریق کند تا نرخ ارز تعدیل شود.

دیروز تعدادی از اعضای دولت به مجلس رفتند تا درباره سیاست‌های ارزی پاسخ دهند اما در همان شرایط نیز قیمت دلار در بازار بیش از 1000 تومان نسبت به روز قبل افزایش یافت. حال با توجه به اینکه دولت ادعا کرده ذخیره ارز و طلای کشور بسیار خوب است سوال این است چرا ارز به بازار تزریق نمی‌کند تا اثر روانی آن و انتظارات تورمی از بین ببرد. به طور قطع یکی از مسائلی که دشمن همواره به دنبال آن بوده بهم ریختن بازار ارز در ایران است تا از این طریق جامعه را ناراضی و از این حربه برای جوسازی استفاده کند. با توجه به اینکه وزیر اقتصاد تمام این مسائل را نادیده گرفته و حتی مدعی شده سیاست‌های اقتصادی او می‌تواند مشکلات ارزی کشور را برطرف کند، باید نسبت به مشکلات کنونی پاسخگو باشد.

دولت نقش مهمی در تعیین قیمت ارز دارد

آلبرت بغزیان، کارشناس اقتصاد در گفت‌وگو با «وطن امروز» درباره نوسانات نرخ ارز گفت: به طور قطع دولت نقش مهمی در تعیین قیمت ارز دارد، چراکه صادرکنندگان کالا نیز ارز خود را در نهایت به مرکز مبادله ارز و طلا می‌دهند. بنابراین نوسانات ارزی که اخیراً در کشور به وجود آمده تحت تاثیر تحریم یا حضور ترامپ و... نیست و متاثر از سیاست‌گذاری‌هایی بوده که در دولت انجام شده است. از طرف دیگر ایران چندین سال است که تحریم شده و عمدتا اعلام بسته تحریمی جدید نمی‌تواند اثر روانی خاصی در بازار داشته باشد.

او با انتقاد از سیاست‌های ارزی دولت در مقطع کنونی افزود: وقتی قیمت ارز بالا می‌رود انتظارات تورمی در کشور باعث می‌شود تقاضا در بازارهای سوداگری مانند طلا، خودرو و... بیشتر شود. حال با توجه به اینکه گرانی‌ها به سایر بازارها مانند مسکن نیز تسری می‌یابد عملا این مساله سفره مردم را کوچک‌تر می‌کند. به همین دلیل دولت نباید برای رفع مشکلات بودجه‌ای خود از نوسانات ارزی استفاده کند. به عبارت دیگر ،این شائبه وجود دارد که وقتی دولت کسری بودجه پیدا می‌کند با افزایش قیمت ارز به دنبال جبران کسری آن می‌رود. از آنجا که ارز در اختیار دولت است، عملا دولت می‌تواند با تغییر نرخ، ارزی را که از صادرکننده‌ها با قیمت پایین‌تر دریافت کرده با قیمت بالاتر بفروشد.

کارشناس اقتصاد گفت: در حال حاضر سیاست‌های ارزی کشور به دلیل اینکه روی قیمت کالاها اثر می‌گذارد می‌تواند روی کلیت اقتصاد مولد نیز تاثیر بگذارد. به عبارت دیگر، وقتی مواد اولیه گران می‌شود قیمت تمام‌شده کالا نیز بالا می‌رود و رقابت‌پذیری تولید در بازارهای خارجی کاهش می‌یابد. از طرف دیگر در بازار داخل نیز به دلیل اینکه توان خرید مردم کاهش می‌یابد تولیدکننده‌ها نیز با مشکلاتی مواجه می‌شوند. به همین دلیل در موقعیت کنونی که کشور با تحریم مواجه است، افزایش تولید داخل باید در اولویت قرار گیرد تا کشور نیاز به واردات کمتری داشته باشد. بنابراین افزایش قیمت ارز در کشور سیاستی مغایر با منافع ملی کشور است.
گفتنی است رئیس مجلس و رئیس‌جمهور دیروز تاکید کردند که مردم از وضعیت معیشتی و اقتصادی رضایت ندارند اما همچنان پای انقلاب خود ایستاده‌اند به همین دلیل باید در راستای حل مشکلات اقدام شود. بر همین مبنا دولت باید سیاست‌های خود در بازار ارز را شفاف کند، چراکه هنوز وزیر اقتصاد نسبت به تغییراتی که در بازار ارز به وجود آمده هیچ واکنشی نشان نداده است، در حالی که طبق موضع‌گیری‌های قبلی وزیر اقتصاد، بسیاری تصور می‌کردند قیمت ارز به سرعت روند نزولی پیدا کرده و دوباره وارد کانال 70 هزار تومان خواهد شد.

در حال حاضر قیمت ارز توافقی حدود 67 هزار تومان است و با بازار آزاد حدود 35 درصد اختلاف دارد. این اختلاف نرخ‌ها عامل اصلی رانت و دلالی در بازار است. وزیر اقتصاد پاییز امسال درباره دلایل رشد قیمت ارز نیمایی نسبت به توافقی آن را مبارزه با رانت عنوان کرده بود و تاکید داشت در شرایطی که قیمت ارز رسمی به بازار آزاد نزدیک می‌شود، عملا رانت واردات نیز از بین خواهد رفت. نکته جالب این اظهار نظر اما این است که آن زمان که همتی درباره کاهش فاصله نرخ ارز بازار آزاد و ارز نیمایی سخن می‌گفت این فاصله حدود 25 درصد بود  اما در مقطع کنونی فاصله نرخ ارز توافقی و بازار آزاد به حدود 35 درصد رسیده که حکایت از افزایش رانت ارزی است.