تبریز در قدمی تاریخ
مهدی تقوی: در هیاهوی روزهای پایانی لیگ برتر، وقتی گردوخاک امتیازها بر زمین‌ها فرو می‌نشیند، این تبریز است که با دست‌های باز و چشمانی خیره به جام، بیش از هر شهری بوی قهرمانی می‌دهد. تراکتورِ دراگان اسکوچیچ، در فصلی که همه مدعیان سنتی افتان و خیزان حرکت کردند، سربلند ایستاد و حالا، ۳ گام تا نوشتن تاریخ فاصله دارد.
با پایان هفته بیست‌وهفتم، جدول لیگ شکلی شفاف‌تر به خود گرفت. بازی تیم‌ها برابر شد و معادله قهرمانی با عدد و رقم بخوبی قابل تحلیل است. پرسپولیس، قهرمان ۲ دوره اخیر، خیلی زود از کورس قهرمانی کنار رفت و حالا تنها ۲ نام در این ماراتن باقی مانده‌اند: تراکتور و سپاهان.
* تراکتور، ۹۶ درصد روی قله
صدر جدول به نام تراکتور سند خورده است؛ تیمی که با ۶۱ امتیاز، فاصله‌ای ۵ امتیازی با سپاهان ۵۶ امتیازی ایجاد کرده. در فوتبال، اعداد گاهی راست نمی‌گویند اما این بار، ریاضیات بی‌رحم‌تر از آن است که بتواند به سپاهان امید بدهد.
محاسبات نشان می‌دهد از ۷۲۹ حالت ممکن در هفته‌های باقیمانده، تراکتور در ۷۰۳ حالت جام را به خانه خواهد برد و سپاهان تنها در ۲۶ حالت می‌تواند معادله را برهم بزند. به زبان ساده‌تر، شانس تراکتور برای قهرمانی ۹۶ درصد و سهم سپاهان تنها ۴ درصد است. این نسبت، قدرت مطلق تیم تبریزی را در فصل جاری به رخ می‌کشد.
نکته مهم دیگر اینکه تراکتور در بازی رودررو نیز عملکرد بهتری داشته و در صورت تساوی امتیازات در پایان فصل، جام را به خانه خواهد برد. این یعنی کارترون تنها با یک معجزه می‌تواند قهرمانی را از چنگ اسکو دربیاورد.
* فقط ۴ امتیاز تا رؤیا
محاسبات نشان می‌دهد تراکتور برای قطعی کردن قهرمانی، به ۴ امتیاز دیگر نیاز دارد. با کسب این تعداد امتیاز، دیگر حتی اگر سپاهان هر ۳ بازی خود را با پیروزی پشت سر بگذارد، باز هم نمی‌تواند به تراکتور برسد. این فاصله، در حالی به وجود آمده که در تاریخ لیگ برتر ایران، هرگز تیمی نتوانسته در ۳ هفته پایانی اختلافی بیش از ۳ امتیاز را جبران کند.
نمونه معروف این وضعیت به لیگ پانزدهم بازمی‌گردد، جایی که استقلال خوزستان در هفته‌های پایانی، با اختلاف ۳ امتیاز نسبت به پرسپولیس به صدر رسید و با همان فاصله اندک، جام را بالای سر برد اما فاصله‌ای ۵ امتیازی یا به تعبیری با محاسبه بازی رودررو، فاصله‌ای ۶ امتیازی، هرگز در تاریخ لیگ برتر جبران نشده است.
* امید به معجزه یا پایان تلخ؟
سپاهان، تیمی با شناسنامه‌ای زرین در فوتبال ایران، این روزها شبیه دونده‌ای است که با وجود تمام تلاش‌ها، خط پایان را از دسترس خود دورتر از همیشه می‌بیند. تیم کارترون که فصل را با جاه‌طلبی آغاز کرده بود، حالا ناچار است برای قهرمانی نه فقط بازی‌های خود را ببرد، بلکه منتظر لغزش تراکتور باشد؛ آن هم در شرایطی که اسکوچیچ و شاگردانش در این فصل نشان داده‌اند در مهم‌ترین بزنگاه‌ها، دست و دل‌شان نمی‌لرزد.
در فوتبال چیزی به نام غیرممکن وجود ندارد. تاریخ پر است از بازگشت‌های شگفت‌انگیز اما منطق و تجربه نشان می‌دهد سپاهان بیش از آنکه چشم به بازی‌های خود بدوزد، باید چشم به معجزات و اشتباهات احتمالی تراکتور بدوزد؛ مسیری که بیشتر بوی ناامیدی می‌دهد تا واقعیت.
* تبریز، چشم به راه تاریخ
اگر همه چیز طبق پیش‌بینی‌ها پیش برود، تبریز برای نخستین بار در تاریخ لیگ ایران، قهرمان خواهد شد. این افتخار نه‌تنها پایان سال‌ها حسرت برای هواداران پرشور تراکتور خواهد بود، بلکه برگ زرینی در تاریخ ورزش آذربایجان خواهد نوشت. شهری که همیشه در رؤیای قهرمانی می‌سوخت، این بار، بیشتر از همیشه به آن نزدیک است.
در ۳ هفته آینده، فوتبال ایران با هیجان بیشتری لیگ را دنبال خواهد کرد. همه چیز می‌تواند در یک لحظه تغییر کند اما فعلا همه نشانه‌ها، همه محاسبات و همه روایت‌ها، یک جمله را تکرار می‌کند: تراکتور، قهرمان لیگ بیست‌وچهارم ایران خواهد شد، مگر آنکه سپاهان، معجزه‌ای از دل ناممکن‌ها بیرون بکشد.
***
بلای جان طلایی‌پوشان در مسیر قهرمانی
امان از تساوی!
در روزهایی که لیگ برتر ایران به ایستگاه پایانی خود نزدیک می‌شود، سپاهان اصفهان در وضعیتی عجیب دست و پا می‌زند؛ تیمی که به جای پرواز، در دام مساوی‌های پرشمار خود اسیر شده و رؤیای قهرمانی را دست‌نیافتنی‌تر از همیشه می‌بیند. پاتریس کارترون، سرمربی فرانسوی که با سودای فتح قله‌های فوتبال ایران به اصفهان آمد، حالا باید با واقعیتی تلخ روبه‌رو شود: تیمش، با وجود سرمایه‌گذاری‌های کلان و جذب ستارگان ریز و درشت، به علت تاکتیکی محافظه‌کارانه و دُکترینی ناموفق، از قافله قهرمانی جا مانده است.
تساوی‌ها کمر سپاهان را شکست
آمار خسته‌کننده اما گویاست. سپاهان در ۲۷ هفته سپری‌شده از لیگ بیست‌وچهارم، ۱۱ مسابقه را با تساوی پشت سر گذاشته است؛ رقمی معادل بیش از ۴۰ درصد کل بازی‌ها. برای تیمی که داعیه قهرمانی دارد، این عدد چیزی کمتر از فاجعه نیست. از این ۱۱ مساوی، ۸ تساوی در دوران حضور کارترون به دست آمده؛ یعنی بیش از ۷۲ درصد تساوی‌های فصل سپاهان در کارنامه مرد فرانسوی ثبت شده است. نگاهی به این آمار نشان می‌دهد کارترون، به‌رغم نمایش‌هایی قابل قبول در برخی بازی‌های بزرگ، در مواجهه با تیم‌های میانه و پایین جدولی دچار لکنت تاکتیکی شده است.
* تساوی‌های مرگبار؛ از نساجی تا استقلال خوزستان
آیا برای تیمی که داعیه قهرمانی دارد، پذیرفتنی است برابر تیم‌هایی چون نساجی، شمس‌آذر، آلومینیوم و استقلال خوزستان، امتیاز از دست بدهد؟ سپاهان در فاصله هفته‌های بیست‌ویکم تا بیست‌وپنجم لیگ، ۴ بار به تساوی رضایت داد و در حساس‌ترین مقطع فصل، امتیازات طلایی را به باد داد.
این در حالی است که فوتبال می‌گوید یک شکست، بهتر از ۲ تساوی است، چرا که با ۲ مساوی، ۴ امتیاز از دست می‌رود، در حالی که در یک شکست، تنها ۳ امتیاز قربانی می‌شود. کارترون اما راهی را رفت که ثمره‌اش، نه جام بود و نه شادمانی؛ تنها دلسردی بود و حسرت.
* دکترین محافظه‌کاری؛ راهی به بیراهه
کارترون پیش از آغاز هفته‌های سرنوشت‌ساز لیگ گفته بود: «دوست دارم بد بازی کنیم اما امتیاز بگیریم». جمله‌ای که در ظاهر، نشانه‌ای از واقع‌بینی است اما در عمل، در لیگ ایران به دامگاهی بدل شد که طلایی‌پوشان را از مسیر قهرمانی خارج کرد. سپاهانی که روزگاری با فوتبال هجومی و برق‌آسا حریفان را می‌ترساند، در دوران کارترون بدل به تیمی شد که بیشتر از آنکه به برد فکر کند، به نباختن می‌اندیشید؛ دکترینی که شاید در لیگ‌های محافظه‌کارانه‌تر موفق عمل کند اما در کورس هیجان‌انگیز لیگ برتر ایران، نه‌تنها موفق نشد بلکه یکی از عوامل اصلی ناکامی تیم لقب گرفت.
* حذف از جام حذفی؛ تیر خلاص
سپاهان که فصل را با هدف فتح هر ۲ جام آغاز کرده بود، در جام حذفی نیز قربانی همین دکترین شد. در دیداری که برابر ملوان برگزار شد، سپاهان نتوانست در وقت عادی از پس حریف برآید و در نهایت با شکست از گردونه رقابت‌ها حذف شد. این شکست، زنگ خطری بود که نشان می‌داد مساوی‌های بی‌حاصل نه‌تنها در لیگ که در جام حذفی نیز بلای جان این تیم شده است. کارترون البته سوپرجام را به اصفهان آورد اما کسب تنها یک جام فرعی برای تیمی که با اهدافی بسیار بزرگ‌تر سرمایه‌گذاری کرده بود، چیزی جز ناکامی نیست.
* بازیکنان خارجی؛ تفاوت در کیفیت
در حالی که تراکتور با جذب بازیکنان خارجی مؤثر و کارآمد، ترکیب خود را تقویت کرد و آنها عصای دست اسکوچیچ شدند، سپاهان در جذب خارجی‌ها توفیق چندانی نداشت. تفاوت در انتخاب بازیکنان خارجی، یکی دیگر از عواملی است که فاصله ۵ امتیازی امروز سپاهان با صدرنشین را توضیح می‌دهد.