توافق بی‌‌نتانیاهو
گروه بین‌الملل: چند روز پس از توافق مخفیانه آمریکا و جنبش انصارالله یمن بر سر آتش‌بس و خروج این کشور از جنگ با مجاهدان یمنی، این بار نوبت حماس بود تا با دور زدن صهیونیست‌ها با آمریکا بر سر آزادی یک اسیر آمریکایی-صهیونیست به توافق برسد؛ توافقی منهای نتانیاهو و دولت کارشکن و افراطی و غیرمتمدن وی که تاکنون مانع پایان جنگ غزه و برقراری آتش‌بس دائم شده است. ابوعبیده، سخنگوی نظامی گردان‌های شهید عزالدین قسام در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد شاخه نظامی جنبش حماس تصمیم گرفته است امروز – دیروز - «عیدان الکساندر» نظامی صهیونیست با تابعیت آمریکایی را آزاد کند. این بیانیه کوتاه پس از آن صادر شد که پیش از این جنبش حماس اعلام کرده بود: در چارچوب تلاش‌های انجام شده توسط برادران میانجی برای آتش‌بس، جنبش حماس روزهای گذشته تماس‌هایی با دولت آمریکا برقرار کرده که پیشرفتی مثبت داشت و این جنبش عیدان الکساندر، نظامی دوتابعیتی اسرائیلی-آمریکایی را در چارچوب اقدامات انجام شده برای توافق آتش‌بس و بازگشایی گذرگاه‌ها و ورود کمک‌های بشردوستانه برای ملت فلسطین در نوار غزه آزاد خواهد کرد. پس از این بیانیه بود که استیو ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در امور خاورمیانه اعلام کرد به احتمال زیاد عیدان الکساندر را تحویل می‌گیریم. وی به همین منظور نیز به سرزمین‌های اشغالی سفر کرد.
* سرباز تنها
عیدان الکساندر، نظامی ۲۱ ساله اسرائیلی با تابعیت آمریکایی است که به عنوان «سرباز تنها» شناخته می‌شود؛ اصطلاحی که به نیروهایی اطلاق می‌شود که خانواده‌ای در اسرائیل ندارند و اغلب از کشورهای دیگر به سرزمین‌های اشغالی مهاجرت کرده‌اند. او از سال ۲۰۲۱ خدمت خود را در ارتش اسرائیل آغاز کرد و به تیپ نخبه «گولانی» پیوست. او در جریان عملیات «توفان الاقصی» توسط جنبش حماس و گردان‌های قسام، در تاریخ ۷ اکتبر ۲۰۲۳، هنگام درگیری در ایست بازرسی «کیسوویم» در نزدیکی نوار غزه به اسارت نیروهای مقاومت فلسطینی درآمد. او قرار بود در جریان تبادل اسرا در ماه مارس 2025 به همراه اجساد 4 اسیر دیگر صهیونیست که در حملات هوایی ارتش اشغالگر به هلاکت رسیده بودند مبادله شود اما با بمباران محل نگهداری الکساندر عیدان توسط ارتش اسرائیل، این مبادله با مشکل شد و ارتباط با تیم محافظت از او برای مدتی قطع شد.
در طول این مدت گردان‌های قسام چندین ویدئو از او منتشر کردند که در آنها، الکساندر از شرایط سخت اسارت و ناامیدی خود نسبت به دولت صهیونیستی و آمریکا سخن گفت. وی کابینه رژیم صهیونیستی به رهبری بنیامین نتانیاهو را متهم کرد اسرا را رها کرده‌اند و اعلام کرد هیچ امیدی به بازگشت ندارد اما اخبار 48 ساعت گذشته نشان داد دولت آمریکا بیشتر از رژیم صهیونیستی برای جان الکساندر اهمیت قائل بوده است.
* انتقادات از دولت صهیونیست
انتشار خبر آزادی قریب‌الوقوع الکساندر در پی مذاکرات حماس با آمریکا بر حجم انتقادات از عملکرد دولت نتانیاهو در قبال اسرای صهیونیست افزود: انتقاداتی که دیگر به اعتراض تبدیل شده است و نخست‌وزیر رژیم اشغالگر را در تنگنای شدیدی قرار داده است؛ وضعیتی که مانند ماجرای توافق یمنی‌ها با آمریکا آنها را به انزوا کشانده است و صهیونیست‌ها را دچار احساس فریب‌خوردگی و رهاشدگی از سوی آمریکایی‌ها کرده است؛ شرایطی که شاید هنگام پیروزی ترامپ در انتخابات 2024 تصورش را نیز نمی‌کردند و این مساله از پیام‌های تبریک ذوق‌زده مقامات صهیونیست پیدا بود اما اکنون دیگر آن احساس پیروزی و شوق و شعف در آنها مشاهده نمی‌شود. همین مساله نیز از سوی اپوزیسیون نتانیاهو به عنوان شکستی برای دولت صهیونیستی معرفی می‌شود.
آزادی عیدان الکساندر به دلیل داشتن تابعیت آمریکایی و ناتوانی رژیم اسرائیل از آزاد کردن او، به عنوان یک رسوایی برای کابینه اسرائیل تلقی شد. یائیر گولان، رئیس حزب دموکرات‌های رژیم اسرائیل دیروز بیان کرد حقیقت این است که عیدان الکساندر، شهروند اسرائیلی با تابعیت آمریکایی، با خوش‌شانسی از لحظه تولد تابعیت آمریکا را دارد. او درباره وضعیت آزادی الکساندر به خاطر داشتن تابعیت آمریکایی و ناتوانی اسرائیل در آزاد کردن و بازگرداندن او از غزه اظهار داشت: این مساله برای کابینه اسرائیل یک لکه ننگ محسوب می‌شود و رسوایی آشکاری است. گولان همچنین اضافه کرد نمی‌تواند جمله‌ای پیدا کند تا شوک عمیق خود را بیان کند. نظامی‌ای که در ارتش اسرائیل خدمت می‌کند، به حال خود رها شده و برای آزادی مجبور شده به رئیس‌جمهور آمریکا مراجعه کند.
* اهمیت توافق آزادی الکساندر
اهمیت این توافق در چند نکته نهفته است که مهم‌ترین آن تغییر وضعیت سیاسی و نظامی نوار غزه است. تل‌آویو از ورود به مذاکرات درباره توقف جنگ یا برقراری آتش‌بس خودداری می‌کند و فقط بر اساس پیشنهاد خودش حاضر به مذاکره است. اگر این توافق بتواند فشار لازم بر دولت نتانیاهو برای آغاز مذاکراتی با شروط جدید را برای دستیابی به آتش‌بس تحمیل کند، ممکن است مانع افزایش عملیات نظامی در غزه و پایان یافتن محاصره و قحطی نوار غزه شود.
از سوی دیگر اپوزیسیون کابینه نتانیاهو نیز پس از آزادی الکساندر به دلیل تابعیت آمریکایی وی، بسیار خشمگینند. یائیر لاپید، رهبر مخالفان دولت فعلی رژیم صهیونیستی، توافق اخیر میان حماس و آمریکا را به مثابه یک شکست سیاسی برای تل‌آویو معرفی کرد. از سوی دیگر آزادی الکساندر می‌تواند سلاح گرسنگی رژیم صهیونیستی علیه مردم غزه را بی‌اثر کند. توافق آمریکا و حماس تأثیری جدی بر تلاش‌های رژیم صهیونیستی داشت که سعی می‌کرد با سیاست گرسنگی دادن به مردم غزه، حماس را به تسلیم و پذیرش آتش‌بسی کوتاه‌مدت بر اساس شرایط تل‌آویو وا‌دار کند. تل‌آویو با محروم‌سازی مردم غزه از مواد غذایی تلاش کرد نیمی از اسرای خود را در ازای کمک‌های بشردوستانه و پذیرش یک آتش‌بس ۴۰ روزه آزاد کند اما این توافق نشان داد این ابزار کارآمد نبود.
مذاکرات آمریکا با حماس بود که نتیجه داد و به آزادی یک اسیر آمریکایی منجر شد، نه فشارهای تل‌آویو و همین مساله نیز شکستی برای رژیم صهیونیستی است. در شرایطی که ترامپ آماده سفر به منطقه بود و تمایل داشت آزادی یک اسیر آمریکایی را به عنوان یک پیروزی شخصی ثبت کند، سیاست‌های نتانیاهو در غزه به بن‌بست رسید. تلاش‌های شدید تل‌آویو برای اعمال فشار بیشتر بر حماس از طریق برنامه‌های محرومیت غذایی نیز بدون نتیجه ماند و اکنون نیاز نتانیاهو و کابینه صهیونیستی به یک دستاورد بیش از پیش مطرح شده است.
اکنون کابینه صهیونیستی و شخص نتانیاهو در یک دوراهی قرار دارند. نتانیاهو برای عبور از این بحران تلاش خواهد کرد دولت آمریکا را به گفت‌وگو درباره پیشنهاد اولیه ویتکاف درباره آزادی 5 اسیر زنده صهیونیست در مقابل آتش‌بس و آغاز مذاکرات درباره آینده سیاسی غزه متقاعد کند تا بتواند کمی زمان بخرد. وی تنها از این راه می‌تواند کابینه خود را بدون گسترش عملیات نظامی در غزه حفظ کند. در غیر این صورت نتانیاهو تنها ۲ راه پیش روی خود دارد: یا موافقت با توقف جنگ در غزه و سرنگونی کابینه‌اش یا ادامه دادن به جنگ و ایستادن مقابل ترامپ که وی را در شرایطی مشابه شرایط زلنسکی قرار خواهد داد، با این تفاوت که دیگر حمایت طرف‌های اروپایی را نخواهد داشت.
* احتمال انتقال الکساندر به قطر
در پی انتشار خبر آزادی عیدان الکساندر، رسانه‌های عبری اعلام کردند ارتش صهیونیستی گذرگاه امنی را برای خروج وی از غزه ایجاد می‌کند. کانال ۱۲ تلویزیون رژیم صهیونیستی گزارش داد: اسرائیل قبل از عملیات آزادی عیدان الکساندر در غزه، پروازهای خود را بر فراز این منطقه متوقف خواهد کرد و اجازه عبور امن الکساندر را خواهد داد. این کانال به نقل از یک مسؤول صهیونیست گفت: مهلت خروج عیدان الکساندر از غزه تا 8 شب خواهد بود اما احتمالا زودتر آزاد می‌شود. ما آماده‌ایم گذرگاه امنی را برای خروج امن عیدان الکساندر از نوار غزه ایجاد کنیم. از سوی دیگر برخی رسانه‌های عبری از احتمال سفر وی به قطر برای دیدار با ترامپ خبر دادند. روزنامه عبری‌زبان یدیعوت آحارانوت اعلام کرد عیدان الکساندر، نظامی اسیر آمریکایی - اسرائیلی که قرار است امروز - دیروز - آزاد شود، احتمالا همراه ویتکاف، فرستاده رئیس‌جمهور آمریکا برای دیدار با دونالد ترامپ به قطر سفر کند.
روزنامه عبری معاریو در واکنش به این خبر نوشت: برخی مقامات اسرائیلی این موضوع را بی‌اساس و غیرمنطقی دانسته‌اند. آنها گفته‌اند: هیچ اطلاعی از چنین برنامه‌ای نداریم و چنین طرحی معقول به نظر نمی‌رسد. الکساندر پس از ۵۸۴ روز اسارت در شرایط بسیار سخت در غزه آزاد خواهد شد و وضعیت او برای پرواز و حضور در چنین رویدادی مناسب نیست.
آنها همچنین تأکید کردند همانند دیگر اسیرانی که در توافقات گذشته آزاد شده‌اند، الکساندر پس از آزادی در «اسرائیل» تحت درمان و توانبخشی قرار خواهد گرفت اما حضور ویتکاف در سرزمین‌های اشغالی همزمان با آزادی وی احتمال انتقالش برای حضور در قطر و دیدار با ترامپ را تقویت کرده است؛ اتفاقی که در صورت وقوع می‌تواند برای صهیونیست‌ها بویژه نتانیاهو فاجعه‌بار باشد و به همین دلیل نیز با این انتقال مخالفند.
***
دیدار ویتکاف و نتانیاهو
هواپیمای حامل استیو ویتکاف پیش از ظهر دیروز - دوشنبه - در فرودگاه بن‌گوریون به زمین نشست. ویتکاف بلافاصله به دیدار بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم و ران درمر، وزیر امور راهبردی رژیم صهیونیستی که به عنوان مغز متفکر رایزنی‌های این رژیم در منطقه توصیف می‌شود، رفت. در این نشست چند نفر از دیگر مقامات رژیم اشغالگر نیز حضور داشتند. این سفر همچنین یک روز پیش از سفر دونالد ترامپ به کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس انجام شد. ترامپ در این سفر قصد سفر به فلسطین اشغالی را ندارد که رویدادی بی‌سابقه در نوع خود محسوب می‌شود. سفر ویتکاف به فلسطین اشغالی همچنین یک روز پیش از آن است که او در دیدار با خانواده اسرای آمریکایی نزد حماس، نتانیاهو را بشدت مورد انتقاد قرار داد و گفت: «بدون هیچ هدفی جنگ را طولانی کرده است». ویتکاف همچنین گفت: آمریکا به دنبال آزادی اسراست اما اسرائیل آماده پایان دادن به جنگ نیست. کانال ۱۲ اسرائیل نیز روز یکشنبه در گزارشی به نقل از منابعی که در آن نشست حضور داشتند، نوشت: استیو ویتکاف گفته است با رویکرد اسرائیل در قبال جنگ در نوار غزه موافق نیست و بر این باور است رسیدن به توافق جدید برای آتش‌بس و آزادی بازداشت‌شدگان، گام درست بعدی است. همزمان با این تحولات، «عیدان الکساندر» اسیر آمریکایی نزد حماس آزاد شد. آزادی او در پی مذاکره غیرمستقیم میان آمریکا و حماس رخ داد و از این رو برخی محافل اسرائیلی از این رویداد عصبانی هستند.