کشنده‌تر از توپ جنگی
بهراد رشوند: عربستان با اشتیاق بی‌وقفه در حال ساخت و سازهای کلان برای میزبانی جام‌جهانی ۲۰۳۴ است؛ پروژه‌ای عظیم که به ظاهر نماد پیشرفت و توسعه است اما پشت این همه شکوه و هیاهو، روایتی هولناک از قربانی شدن جان کارگران مهاجر وجود دارد. گزارش‌های نهادهای حقوق بشری، واقعیت تلخی را نشان می‌دهد؛ واقعیتی از مرگ‌های فجیع کارگران در سایه پروژه‌های میلیارددلاری، جان‌هایی که به سادگی قربانی غفلت‌ها و بی‌توجهی‌ها شده‌اند.
* تصاویر هولناک؛ قربانیان بی‌نام و نشان
بر اساس گزارش‌هایی که از سوی دیده‌بان حقوق بشر و سازمان Fair Square منتشر شده، تعداد قابل توجهی از کارگران مهاجر از کشورهای بنگلادش، نپال و هند در پروژه‌های ساخت ۱۱ ورزشگاه جدید جام‌جهانی و زیرساخت‌های همراه جان خود را از دست داده‌اند. اتفاقاتی هولناک ناشی از سقوط از ارتفاع‌های سرسام‌آور و برق‌گرفتگی تا قطع سر، جزو این فجایع انسانی به شمار می‌رود. یکی از گزارش‌های دلخراش، داستان مردی بنگلادشی است که حین تعمیر دستگاهی، سرش به شکل وحشتناکی از بدن جدا شده است.
اما این فقط بخش کوچکی از دردهاست؛ برخی قربانیان بدون کالبدشکافی و بررسی دقیق به عنوان «مرگ طبیعی» ثبت شده‌اند و جسدشان بدون اطلاع و رضایت خانواده‌ها، در عربستان دفن شده است. این رفتارها نشان‌دهنده عدم شفافیت و پنهان‌کاری در برابر افکار عمومی است.
بی‌توجهی سیستماتیک و فساد؛ ریشه‌های فاجعه سازمان جهانی کارگران صنعت ساخت‌وساز (BWI) به صراحت اعلام کرده افزایش حوادث مرگبار نتیجه سهل‌انگاری سیستماتیک، فساد و فقدان پاسخگویی در ساختارهای مسؤول است. این موضوع نگرانی‌های جدی‌ای را درباره نحوه مدیریت پروژه‌های جام‌جهانی ایجاد کرده است. مینکی وردن، مدیر بخش ابتکارات جهانی دیده‌بان حقوق بشر هشدار داده جام‌جهانی ۲۰۳۴ ممکن است گران‌ترین تورنمنت تاریخ باشد اما هزینه سنگین انسانی را نیز در پی دارد؛ هزینه‌ای که کمتر دیده و شنیده می‌شود.
* واکنش فیفا؛ وعده‌ها و شک‌ها
فیفا اعلام کرده سامانه‌ای برای رفاه کارگران طراحی کرده اما هیچ جزئیات روشنی درباره سازوکار و ضمانت اجرایی این سیستم منتشر نکرده است. در این میان، جیمز لینچ از مدیران Fair Square، سیاست‌های حقوق بشری فیفا را نمایشی و ظاهری خوانده و از همدستی فیفا با پروژه‌هایی انتقاد می‌کند که کودکان بی‌شماری را بدون والدین گذاشته است؛ والدینی که حتی خانواده‌های‌شان نمی‌دانند چرا و چطور جان‌شان را از دست داده‌اند.
* پروژه‌های عظیم، هزینه‌های پنهان
عربستان نه‌تنها باید ۱۵ ورزشگاه را آماده کند، بلکه پروژه‌های زیرساختی عظیمی از جمله شهر نئوم، فرودگاه‌های جدید، شبکه‌های ریلی و ساخت صدها هزار اتاق هتل را در دست اجرا دارد. رژیم سعودی تلاش می‌کند با ارائه آمار پیشرفت‌های ایمنی و اصلاح قوانین کار، تصویر مثبتی از شرایط کارگران ارائه دهد اما گزارش‌های مستقل نشان می‌دهد شرایط کارگران مهاجر همچنان بحرانی و پرخطر است.
* فریاد حق‌طلبی؛ خواسته نهادهای حقوق‌بشری
نهادهای حقوق بشری بارها از فیفا و حکومت سعودی خواسته‌اند مرگ تمام کارگران، فارغ از دلیل و مکان حادثه، به صورت شفاف و مستقل بررسی شود. همچنین تاکید شده خانواده‌های قربانیان باید مورد احترام قرار گرفته و با جبران مناسب مواجه شوند. بدون این اقدامات، جام‌جهانی ۲۰۳۴ نمی‌تواند فقط یک رویداد ورزشی بزرگ باشد، بلکه باید بپذیریم پشت پرده، داستان تلخی از انسان‌هایی وجود دارد که جان‌شان را برای آن داده‌اند.
جام جهانی ۲۰۳۴ فرصتی تاریخی برای عربستان است تا هم نشان دهد می‌تواند میزبان رویدادی بی‌نقص باشد و هم مسؤولیت انسانی خود را فراموش نکند اما تا وقتی صدای قربانیان شنیده نشود و عدالت برای آنها برقرار نگردد، این رویداد بزرگ ورزشی زیر سایه تلخ جان‌های از دست رفته باقی خواهد ماند.