کاسبان اتاق بیضی

مصطفی نصری: نهاد دولت در آمریکا در عمل به ابزاری برای تأمین منافع اقتصادی و سیاسی گروه‌های خاص تبدیل شده است. از تبلیغات عطرهای شخصی دونالد ترامپ گرفته تا حمایت‌های مالی گسترده از شرکت‌های ایلان ماسک، از درخواست‌های جنجالی مانند افزودن مجسمه ترامپ به کوه راشمور تا تلاش برای کسب جایزه صلح نوبل، همگی نشان‌دهنده این واقعیت است که دولت در آمریکا بیش از آنکه در خدمت مردم این کشور باشد، در خدمت صاحبان قدرت است. رسوایی‌های اخیر، مانند هک ایمیل‌های نزدیکان ترامپ و جدال‌های سیاسی و تسویه‌حساب بین او و ایلان ماسک، تنها گوشه‌ای از این کارکرد معیوب را علنی کرده است. این مسائل، همراه با استفاده از سیاست خارجی و اهرم نظامی به عنوان ابزاری برای مشروعیت‌سازی شخصی، تصویری از یک دولت را ترسیم می‌کند که اولویتش نه حل مشکلات عمومی، بلکه حفظ و تقویت قدرت و منافع گروه‌های خاص است، حتی اگر این منافع به قیمت کشانده شدن پای آمریکا به یک جنگ پرهزینه تمام شود. 
* دولت شخصی
یکی از بارزترین ویژگی‌های کارکرد نهاد دولت در آمریکا، استفاده از آن به عنوان ابزاری برای تأمین منافع اقتصادی است. این موضوع در رفتارهای دونالد ترامپ، چه در دوره‌های ریاست‌جمهوری‌اش و چه در فعالیت‌های شخصی او، به وضوح دیده می‌شود. در جدیدترین نمونه از این منفعت‌طلبی روز گذشته دونالد ترامپ در شبکه اجتماعی خود از راه‌اندازی عطرهای شخصی با نام «پیروزی ۴۷-۴۵» خبر داد. این اقدام که یک فعالیت تجاری شخصی محسوب می‌شود، بخوبی نشان‌دهنده استفاده از جایگاه سیاسی برای پیشبرد منافع اقتصادی است. نامگذاری این عطرها به «پیروزی ۴۷-۴۵» نه تنها به دوره‌های ریاست‌جمهوری او اشاره دارد، بلکه تلاشی برای تقویت برند شخصی‌اش با استفاده از نفوذ سیاسی است. این رویکرد تنها به فعالیت‌های تجاری شخصی محدود نمی‌شود. دولت آمریکا، بویژه در دوره‌های اخیر، به طور گسترده‌ای از منابع عمومی برای تأمین منافع اقتصادی گروه‌های خاص استفاده کرده است. نمونه بارز این موضوع، حمایت‌های مالی گسترده از شرکت‌های تحت مدیریت ایلان ماسک است. شرکت‌های ماسک، از جمله تسلا و اسپیس‌ایکس، در طول سال‌ها بیش از ۳۸ میلیارد دلار درآمد را در قالب قراردادها، وام‌ها، یارانه‌ها و اعتبارات مالیاتی از دولت هدف قرار داده بودند. بر اساس ادعای واشنگتن‌پست،  تنها در سال ۲۰۲۴، دولت‌های فدرال و محلی متعهد به پرداخت ۶ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار به این شرکت‌ها شده‌اند. این حمایت‌ها بویژه در حوزه خودروهای الکتریکی و قراردادهای فضایی، نقش کلیدی در تبدیل ایلان ماسک به یکی از ثروتمندترین افراد جهان داشته است. با این حال، جدال‌های اخیر بین ترامپ و ماسک این منافع را به مرور قطع کرده تا جایی که حتی جدال لفظی روز گذشته ترامپ و ماسک نیز در یک روز سهام شرکت تسلا را 4 و نیم درصد کاهش داد. ترامپ روز گذشته در اظهاراتی ماسک را به بهره‌برداری بیش از حد از یارانه‌های دولتی متهم و حتی تهدید کرد ممکن است او را از آمریکا اخراج کند. این جدال که به کاهش سهام تسلا در معاملات پیش از بازار منجر شد اثبات‌کننده این موضوع است که بهره‌مندی‌های ماسک از رانت دولتی تا چه حد در تبدیل شدن او به ثروتمندترین مرد جهان موثر بوده است. چیزی که اکنون به ابزاری برای انتقام‌گیری از او تغییر ماهیت داده و البته ترامپ نیز در زیست اقتصادی و سیاسی شخصی‌اش از آن بهره می‌برد. همان‌طور که درباره عطرهای «پیروزی 47-45» دیده شد.
* برند‌سازی برای آینده
علاوه بر جنبه‌های اقتصادی، نهاد دولت در آمریکا به ابزاری برای مشروعیت‌سازی سیاسی و تقویت وجهه عمومی سیاستمداران تبدیل شده است. یکی از جنجالی‌ترین اقدامات اخیر دونالد ترامپ، درخواست او برای افزودن مجسمه‌اش به یادبود ملی کوه راشمور است. این یادبود که به دلیل حکاکی چهره‌های ۴ رئیس‌جمهور برجسته آمریکا (جرج واشنگتن، توماس جفرسون، تئودور روزولت و آبراهام لینکلن) شهرت دارد، نمادی از تاریخ و ارزش‌های ملی آمریکا محسوب می‌شود. درخواست ترامپ برای افزودن مجسمه‌اش به این یادبود تلاشی برای جاودانه‌سازی تصویر او به عنوان یک رهبر تاریخی است. این اقدام در کنار تلاش‌های او برای کسب جایزه صلح نوبل، نشان‌دهنده استفاده از نهاد دولت برای شخصیت‌پردازی‌های وی است. 
* ابزار سرپوش گذاشتن بر فساد
یکی دیگر از جنبه‌های کارکرد نهاد دولت در آمریکا، تلاش برای سرپوش گذاشتن بر رسوایی‌ها و فسادهای سیاسی است. اخبار منتشرشده در روز گذشته درباره هک ایمیل‌های سوزان وایلز (رئیس کارمندان کاخ سفید)، لیندزی هالیگان (وکیل دونالد ترامپ)، راجر استون (مشاور سیاسی ترامپ) و استورمی دنیلز (بازیگر فیلم‌های بزرگسالان که ادعا می‌شود با ترامپ رابطه داشته و حق‌السکوت دریافت کرده است)، نمونه‌ای از این موضوع است. هکرها اعلام کرده‌اند حدود ۱۰۰ گیگابایت ایمیل از این افراد را افشا خواهند کرد. این رسوایی که به روابط غیرقانونی و پرداخت‌های مشکوک اشاره دارد، نشان‌دهنده عمق فساد در حلقه‌های نزدیک به قدرت است. با این حال، نهاد دولت به جای پاسخگویی به این اتهامات، اغلب به سرپوش گذاشتن بر آنها یا منحرف کردن توجه عمومی متوسل می‌شود. در حالی که ترامپ به‌رغم فسادهای اقتصادی و اخلاقی، همچنین تشویق هوادارانش به اشغال کنگره در دادگاه آمریکا محکومیتی دریافت نکرد و عملا واجد مصونیت قضایی محسوب ‌شد، سودای دریافت جایزه صلح نوبل و درخواست‌هایی مانند افزودن مجسمه به کوه راشمور، می‌تواند به عنوان تلاش‌هایی برای جلب توجه عمومی و منحرف کردن آن از رسوایی‌ها تفسیر شود. این رویکرد که در آن نهاد دولت به جای شفافیت و پاسخگویی، به ابزاری برای مدیریت تصویر عمومی تبدیل می‌شود، یکی دیگر از ایرادات اصلی کارکرد دولت در آمریکاست.
* چاقوی تسویه حساب
جدال لفظی ترامپ و ماسک - که روز سه‌شنبه بار دیگر خبرساز شد - نمونه‌ای دیگر از کارکرد نهاد دولت به عنوان ابزاری برای پیشبرد منافع سیاسی است. ماسک که پس از جدایی از دولت ترامپ ایده تأسیس یک حزب سوم را مطرح کرده بود، بار دیگر در پستی اعلام کرد آمریکا به یک حزب جدید سیاسی نیاز دارد که «واقعا به مردم اهمیت بدهد». این اظهارات که به طور غیرمستقیم دولت ترامپ را هدف قرار می‌داد، با پاسخ تند او مواجه شد. ترامپ در اظهاراتی کنایه‌آمیز، ماسک را تهدید کرد ممکن است مجبور شود به آفریقای جنوبی بازگردد و حتی اشاره کرد وزارت بهره‌وری دولت (DOGE) که توسط خود ماسک تاسیس شده ممکن است علیه خود او اقدام کند. این جدال بیانگر آن است که نهاد دولت به جای تمرکز بر حل مسائل عمومی، به میدان نبردی برای تسویه‌حساب‌های شخصی تبدیل شده است. کاهش ارزش سهام تسلا پس از این اظهارات، نشان‌دهنده تأثیر مستقیم این جدال‌ها بر اقتصاد و بازارهای مالی است و تأیید می‌کند نهاد دولت در آمریکا، بیش از آنکه در خدمت مردم باشد، به ابزاری برای پیشبرد منافع سیاسی و اقتصادی گروه‌های خاص تبدیل شده است.
* قمار روی جان آمریکایی‌ها
سیاست خارجی آمریکا نیز از این کارکرد دولت مستثنی نیست. دونالد ترامپ در دوره‌های ریاست‌جمهوری‌اش بارها از سیاست خارجی به عنوان ابزاری برای تقویت جایگاه سیاسی خود استفاده کرده است. به عنوان مثال، در جریان تنش‌های اخیر بین ایران و اسرائیل، ترامپ پس از حمله ایران به پایگاه العدید، بلافاصله موضع خود را از «براندازی در ایران» تغییر داد و ادعا کرد با این کار به دنبال آتش‌بس بوده است. این تغییر موضع که ظاهراً برای حفظ شانس دریافت جایزه صلح نوبل انجام شد، نمونه‌ای از استفاده حداکثری از امکانات دولتی برای مشروعیت‌سازی شخصی است. رئیس‌جمهور آمریکا برای کسب منفعت سیاسی خود کشورش را تا یک جنگ بزرگ برده و جان آمریکایی‌های حاضر در منطقه را در گرو کسب یک جایزه قرار داد. چنین اقداماتی نشان می‌دهد نهاد دولت در آمریکا، به جای تمرکز بر منافع ملی، به ابزاری برای تقویت وجهه سیاسی و شخصی سیاستمداران تبدیل شده و در این قمار بی‌ارزش‌ترین چیز منافع و حتی جان مردم خود آمریکاست.