تله آنلاین

گروه اجتماعی: وابستگی کودکان به بازی‌های اینترنتی و غرق شدن آنها در فضای مجازی اکنون به گونه‌ای است که خیلی از والدین تسلیم سماجت‌های فرزندان‌شان برای گرفتن گوشی‌های موبایل از آنها می‌شوند. استفاده کودکان از گوشی‌های موبایل و اینترنت زمانی در سطح وسیع برای آنها عادی شد که آموزش‌های مجازی در دوران کرونا شکل گرفت؛ مساله‌ای که حضور آنها را در فضای مجازی دوچندان کرد. این مساله نگرانی‌های زیادی را برای والدین ایجاد کرده است، چرا که بسیاری از محتواهایی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود، مناسب سن کودکان نیست؛ از تاثیر‌پذیری رفتارهای خشن در بازی‌های اینترنتی گرفته تا آشنایی با شرط‌بندی، قمار و در سطح بالا تشویق به خودکشی و رفتارهای غیراخلاقی. 
در چنین شرایطی کارشناسان حوزه آموزش و روانشناسان کودک و حتی پلیس نسبت به مدیریت و کنترل فرزندان در استفاده از فضای مجازی که عواقب بسیار خطرناک، روحی - روانی، جسمی و اخلاقی را در پی دارد هشدار می‌دهند؛ هشدار‌های جدی نسبت به تبعات و تاثیر‌پذیری فضای مجازی که اکنون خیلی از کودکان و نوجوانان خواسته یا ناخواسته معتاد بازی‌های اینترنتی و فراتر از آن مشاهده کلیپ‌های زننده و غیراخلاقی و حتی ورود به بازی‌های شرط‌بندی و... می‌شوند، در حالی که والدین از چنین پدیده‌های شومی تا حدی بی‌خبرند و به این نیت که فرزندان‌شان سرگرم بازی در گوشی موبایل هستند آنها را به حال خودشان رها می‌کنند. 
به گفته کارشناسان، برای جلوگیری از عادت کودکان به استفاده از گوشی موبایل و محتوای آن در بستر اینترنت، والدین باید با کنترل رفتار و مشاهده فرزندان‌شان در فضای مجازی برای آنها ابتدا محدودیت زمانی ایجاد کنند، همچنین نظارت بر محتوای مصرفی، ارائه جایگزین‌های جذاب و مشارکت فعال کودکان در فعالیت‌های غیردیجیتال نمونه راهکارهایی است که باید مورد توجه والدین برای جلوگیری فرزندان‌شان در دام اعتیاد استفاده از گوشی موبایل قرار گیرد. از طرفی والدین باید خودشان نیز الگوی مناسبی برای استفاده از گوشی باشند و با فرزندان خود درباره خطرات محتوای فضای مجازی در گوشی‌های موبایل صحبت کنند، زیرا بی‌توجهی والدین به مشاهده محتوای فضای مجازی بی‌تردید می‌تواند عواقب جبران ناپذیری را در پی داشته باشد. 
اغلب روانشناسان کودک معتقدند اگر کودکان به فضای مجازی که این روزها پر از شبکه‌های اجتماعی با محتواهای مختلف است، عادت کنند، ترک آن بسیار سخت بوده و در صورت منع آنها از استفاده از موبایل احتمالا با افسردگی فرزندان‌شان روبه‌رو شوند؛ در چنین شرایطی والدین از ابتدا باید محدودیت‌های سفت و سختی را برای استفاده فرزندان‌شان از فضای مجازی ایجاد کنند که کار به چنین جایی نرسد. 
* ضرورت آگاهی بخشی کودکان از تبعات فضای مجازی
در این باره دکتر فاطمه قاسم‌زاده، روانشناس حوزه کودک در گفت‌وگو با «وطن امروز» گفت: در دنیای امروز و عصر دیجیتال ممانعت فرزندان در استفاده از اینترنت و فضای مجازی آسان نیست اما می‌توان طوری کودکان را با آگاهی‌بخشی در این زمینه تربیت کرد و آموزش داد که استفاده از فضای مجازی و بازی‌های رایانه‌ای برای آنها عادت نشود. 
وی با بیان اینکه کودکان باید سرگرم باشند و انرژی سرشاری که دارند باید با بازی تخلیه شود، اظهار داشت: کار کودک بازی و سرگرمی است و نباید آنها را در فضای واقعی و حتی در مواقعی مجازی محدود کرد، در چنین شرایطی باید زمینه بازی برای آنها فراهم شود. بردن آنها به پارک، طبیعت، جنگل و در صورت داشتن توان مالی کلاس‌های موزیک، شطرنج، فوتبال، نقاشی، کلاس زبان و... می‌تواند جایگزینی برای مشاهده آنها به گوشی و استفاده از اینترنت و فضای مجازی باشد، چرا که در چنین اماکن سالمی همراه با والدین رشد اجتماعی و فردی آنها بخوبی شکل می‌گیرد.
 قاسم‌زاده به تبعات سخت عادت کودکان به استفاده از اینترنت و فضای مجازی اشاره کرد و افزود: وقتی کودکان در پی بی‌توجهی والدین به فضای مجازی عادت کنند این عادت زمینه هر نوع بزهکاری را برای آنها ایجاد می‌کند و چه بسا ممکن است کودک با رسیدن به سن نوجوانی منزوی شده یا به مواد مخدر، قمار یا مسائل غیراخلاقی کشیده شود، بنابراین کنترل کودکان از سنین پایین در استفاده از اینترنت و فضای مجازی اهمیت زیادی دارد.
* جذابیت بازی‌های رایانه‌ای مشکل‌آفرین می‌شود
بازی‌های رایانه‌ای آنلاین، امروز به یکی از مهم‌ترین سرگرمی‌های کودکان و نوجوانان تبدیل شد‌ه است. این بازی‌ها به قدری جذابیت دارند که اکثر والدین نمی‌توانند در مقابل خواسته کودکان‌شان مقاومت کنند و مجبور می‌شوند به اکراه تلفن همراه یا کامپیوترهای خود را برای مدت طولانی در اختیار فرزندان‌شان قرار دهند؛ در حالی ‌که این بازی‌ها علاوه بر سرگرم‌کننده بودن می‌توانند آسیب‌هایی نیز به همراه داشته باشند. 
در همین راستا، سرهنگ جواد مختاررضایی، معاون اجتماعی پلیس فتای فراجا هشدار داده است: بازی‌های رایانه‌ای نیز مانند هر محیط دیگری در فضای مجازی، می‌تواند برای کودکان و نوجوانان آسیب‌زا باشد به همین دلیل والدین باید به رفتار کودکان خود در این فضاها نظارت کنند.
 وی با اشاره به نخستین آسیب بازی‌های اینترنتی افزود: آشنا شدن با افراد غریبه، از جمله مهم‌ترین آسیب‌هایی است که این بازی‌ها می‌تواند برای کودکان داشته باشد. اکثر این بازی‌های آنلاین، محیطی برای ارتباط برقرار کردن کاربران با یکدیگر دارند، یعنی کاربران به‌راحتی می‌توانند با سایر بازیکنان چت کنند. در حالی ‌که بیشتر کاربران این بازی‌ها کودکان و نوجوانان هستند اما ممکن است افراد بزرگسال نیز با نیت‌های مختلف وارد این بازی‌ها شوند. 
* اخاذی در فضای مجازی ازکودکان
معاون اجتماعی پلیس فتای فراجا ادامه داد: در واقع بزرگسالان خود را نوجوان معرفی کرده و با سایر کودکان ارتباط برقرار می‌کنند. این افراد با ایجاد دوستی‌های مجازی، اعتماد کودکان را جلب کرده و ممکن است از آنها تقاضاهای مختلف کنند. مثلا ممکن است از آنها عکس یا اطلاعات شخصی بخواهند، سپس آنها را تهدید به افشای این اطلاعات کنند و از این طریق دست به اخاذی بزنند.
 مختاررضایی گفت: مدتی پیش پرونده‌ای در پلیس فتا تشکیل شد که در آن کودکی در بازی پابجی، دچار همین مشکل شده بود که این اقدامات باعث خراب شدن روحیه کودک و ایجاد دردسر برای والدین آنها می‌شود. وی با اشاره به دومین آسیب این بازی‌ها افزود: دومین آسیب این بازی‌ها برای کودکان، فضای خشنی است که این نوع بازی‌ها دارند که باعث ایجاد حس خشونت بیشتر در کودکان می‌شود. همچنین این صحنه‌های خشونت‌بار برای این سنین مناسب نیست و باعث ایجاد گره‌های ذهنی می‌شود. ما پرونده‌ای داشتیم که چند دانش‌آموز بر اساس صحنه‌هایی که در بازی GTA دیده بودند، به یکی دیگر از دانش‌آموزان حمله کرده و او را مجروح کرده بودند. 
معاون اجتماعی پلیس فتای فراجا به سومین آسیب این بازی‌ها اشاره کرد و ادامه داد: رقابت منفی‌ای که در این بازی‌ها مثل کال‌آف‌دیوتی در بین کودکان و نوجوانان ایجاد می‌شود نیز از آثار منفی این بازی‌هاست. این رقابت‌های ناسالم باعث ایجاد حس استرس، نگرانی، گوشه‌گیری و... می‌شود که در بلندمدت می‌تواند به ارتباط کودک با سایر کودکان و خانواده آسیب‌ زده و حتی تحصیل کودکان را نیز با مشکل مواجه کند.
 مختاررضایی گفت: چهارمین آسیب این بازی‌ها، اعتیادی است که در افراد کم سن ایجاد می‌کند. کودکان و نوجوانان از لحاظ شخصیتی ویژگی‌هایی دارند که باعث می‌شود خیلی زود به افراد یا بازی‌ها وابسته شوند به همین دلیل این بازی‌ها که جذابیت‌های زیادی نیز دارند، باعث ایجاد اعتیاد می‌شوند که در آینده کودک را دچار کم‌خوابی، افت تحصیلی، پرخاشگری و... می‌کند. 
وی با اشاره به اینکه در این بازی‌ها ممکن است کلاهبرداری مالی نیز رخ دهد، افزود: پنجمین آسیب این بازی‌ها، سوءاستفاده مالی است. ما هر روز در پلیس فتا پرونده‌هایی در این باره داریم که افراد ادعای فروش اکانت حرفه‌ای یا امتیاز و سکه بازی را دارند؛ در حالی ‌که این اتفاق رخ نمی‌دهد. مثلا پرونده‌ای داشتیم که دختری برای خرید جم پول پرداخت کرده بود اما هم جم را دریافت نکرد و هم هزینه‌ای که پرداخت کرده بود بازنگشت. همچنین تمام اطلاعات بازی‌اش نیز پاک شد. 
معاون اجتماعی پلیس فتای فراجا با اشاره به اینکه هر گونه خرید اینترنتی باید از سایت‌های معتبر انجام شود، ادامه داد: علاوه بر این ممکن است لینک‌های آلوده‌ای برای فرد ارسال شود که در آن ادعا کرده‌اند «برای دریافت جم یا سکه رایگان روی لینک کلیک کنید» که این مساله نیز می‌تواند فیشینگ باشد و حساب بانکی افراد را با نصب برنامه‌های آلوده خالی کند. 
مختاررضایی با اشاره به اینکه والدین باید مراقب بازی‌هایی که کودکان انجام می‌دهند باشند، گفت: تولیدکنندگان بازی‌ها، رده سنی مناسب هر بازی را روی جلد آن یا در فروشگاه‌های معتبر نرم‌افزاری درج می‌کنند؛ والدین نیز بر همین اساس باید بازی‌ها را برای کودکان خریداری کنند. 
علاوه بر این برخی سایت‌ها مثل «www.esraa.ir» و «کدومو» توضیحاتی درباره بازی‌ها ارائه می‌کنند که سطح خشونت بازی را مشخص می‌کند. وی در پایان به والدین توصیه کرد بهتر است برای کودکان بازی‌های فکری و حرکتی تهیه شود که به رشد ذهنی و سلامت جسمی کودکان نیز کمک می‌کند.