جنجال جایزه قلابی

علی دارایی: ماجرای اخیر جیانی اینفانتینو شبیه داستانی‌ است که هرچه جلوتر می‌رود، پیچیده‌تر و پرسش‌برانگیزتر می‌شود. از روزی که دونالد ترامپ در مراسم قرعه‌کشی جام‌جهانی ۲۰۲۶ تندیس بزرگی با عنوان «جایزه صلح فیفا» را از دستان رئیس این نهاد دریافت کرد، فوتبال جهان وارد فصلی تازه از بحث و جدل شد. اتفاقی که برای بسیاری، فقط یک حرکت تشریفاتی نبود؛ نقطه آغاز تردیدهایی بود که حالا به یک شکایت رسمی و جدی رسیده است.
این‌بار پای سیاست نه از در پشتی، بلکه از در اصلی وارد فوتبال شده. سازمان حقوق بشری Fair Square پس از انتشار تصاویر و ویدئوهای آن شب، علیه اینفانتینو به کمیته مستقل اخلاق فیفا شکایت کرد. ادعای آنها روشن است: رئیس فیفا بی‌طرفی سیاسی را نقض کرده، آن هم نه یک بار، بلکه چند بار و با رفتاری که به‌ زعم شاکیان، بیشتر به حمایت آشکار از یک سیاستمدار شبیه است تا اداره‌ ورزش.
نامه شکایت که ۸ صفحه دارد و در رسانه معتبر The Athletic بررسی شده، به‌صورت رسمی روی میز کمیته اخلاق قرار گرفته است؛ کمیته‌ای که قدرت تحقیق و صدور حکم، از توبیخ تا محرومیت کامل از فعالیت در فوتبال را دارد. همین موضوع باعث شده پرونده از سطح «خبر جنجالی» عبور کند و رنگ یک چالش حقوقی واقعی به خود بگیرد. شاید برای اولین‌بار طی سال‌های اخیر، جایگاه رئیس فیفا به این میزان در معرض سؤال قرار گرفته باشد.
اما سوالی که ذهن‌ها را قلقلک می‌دهد، از همان شب اهدا شروع شد: چطور جایزه‌ای با عنوانی به این بزرگی، ناگهان و بدون اطلاع عمومی ساخته شد؟ نه فراخوانی وجود داشت، نه فرآیند انتخاب مطرح و نه معیار مشخصی اعلام شد. حتی بسیاری از اعضای شورای فیفا خبر نداشتند چنین جایزه‌ای تعریف شده! در واقع، جایزه‌ای خلق‌الساعه با عنوان «صلح» در مراسمی سیاسی - ‌رسانه‌ای به کسی داده شد که جنگ‌طلبی‌اش سال‌ها محل بحث در فضای بین‌الملل بوده است. این ترکیب به‌ خودی خود، آتش زیر خاکستر را شعله‌ور کرد.
ماجرا فقط به همان شب خلاصه نمی‌شود.
Fair Square 4 نمونه از رفتارهای اینفانتینو را کنار هم گذاشته و می‌گوید اینها شواهد نقض اصل بی‌طرفی سیاسی است؛ اصلی که در ماده ۱۵ قوانین اخلاق فیفا به‌ صراحت ذکر شده. آنها مثال‌ها را چنین ردیف کرده‌اند:
نخست، پست اینستاگرامی ۹ اکتبر ۲۰۲۵. درست یک روز قبل از معرفی برنده نوبل صلح، اینفانتینو نوشت ترامپ باید جایزه را بگیرد و نقش او در آتش‌بس غزه را ستایش کرد. برای یک مقام فوتبال، این چیزی بیش از اظهارنظر ساده تلقی شده است.
دوم، سخنرانی او در کنفرانس America Business Forum در میامی. پس از صحبت‌های ترامپ، اینفانتینو روی صحنه رفت و او را «دوست بسیار نزدیک» خود نامید و گفت باید از اقداماتش حمایت کرد. استفاده از واژه «حمایت»، مخصوصاً در زمینه‌ سیاسی، حساسیت‌برانگیزتر شد.
سوم، جمله‌ای در مراسم قرعه‌کشی. وقتی ترامپ برای دریافت جایزه صدا‌ زده شد، در سالن ویدئویی پخش شد که نقش او را در «پایان دادن به جنگ‌ها» تمجید می‌کرد. اینفانتینو نیز خطاب به ترامپ گفت: «همیشه روی حمایت من حساب کن». شاکیان می‌گویند این جمله یک اعلام پشتیبانی مستقیم از سیاست خارجی یک رئیس‌جمهور مستقر است.
چهارم، ویدئوی اینستاگرامی ۲۰ ژانویه ۲۰۲۵. رئیس فیفا با دعوت به مراسم پیش‌تحلیف ترامپ گفت: «با هم نه فقط آمریکا، بلکه جهان را دوباره بزرگ می‌کنیم». عبارتی که بازتاب مستقیم شعار انتخاباتی مشهور MAGA قلمداد شده است.
این ۴ بخش وقتی کنار هم قرار می‌گیرد، یک تصویر می‌سازد؛ تصویری که Fair Square معتقد است به استقلال و بی‌طرفی فیفا آسیب می‌زند. از نگاه آنها، فوتبال زمانی قدرت دارد که از بازی‌های قدرت فاصله بگیرد. اگر رئیس فیفا به جای نگهبان بی‌طرف ورزش، تبدیل به بازیگر میدان سیاسی شود، اساس اعتماد جهانی فرومی‌ریزد.
در بخش پایانی شکایت، موضوع اصلی به خود جایزه برمی‌گردد: ایجاد چنین نشان افتخاری باید از کانال «شورای فیفا» تصویب شود اما نه سندی منتشر شده، نه رأی‌گیری ثبت‌شده‌ای وجود دارد. حتی نامی از گروه داوران یا سازوکار انتخاب برنده دیده نمی‌شود. به بیان واضح‌تر، هیچ‌کس نمی‌داند این جایزه چگونه خلق شد و چرا نخستین دریافت‌کننده آن ترامپ بود.
سازمان دیده‌بان حقوق بشر نیز پیش‌تر همین سوالات را مطرح کرده و پاسخ رسمی دریافت نکرده است. مینکی ووردن، مدیر بخش جهانی این نهاد، با صراحت گفت: «این جایزه فاقد مشروعیت است؛ نه نامزد داشته، نه روند ارزیابی». وقتی چنین سازمان‌های معتبری به میدان می‌آیند، پرونده جنبه جدی‌تری پیدا می‌کند.
البته در سمت دیگر ماجرا، ترامپ هنگام دریافت جایزه با لبخندی پهن گفت: «یکی از بزرگ‌ترین افتخارات زندگی من است… من جان میلیون‌ها انسان را نجات دادم(!)».
او از آن شب به‌عنوان نمادی از پیروزی یاد کرد اما افکار عمومی و رسانه‌ها بلافاصله پرسیدند: آیا اینفانتینو اجازه داشت چنین طرفداری آشکاری انجام دهد؟
اکنون فضای فوتبال جهان دوپاره شده؛ گروهی معتقدند فیفا باید فاصله‌اش را با چهره‌های سیاسی حفظ کند تا اعتماد مردم نشکند، گروهی دیگر می‌گویند تعامل با دولت‌ها اجتناب‌ناپذیر است و روابط نزدیک می‌تواند منافع ورزشی داشته باشد اما در این میان یک واقعیت قابل انکار نیست: این پرونده دیگر محدود به پچ‌پچ‌های توئیتری نیست. شکایت رسمی روی میز قرار گرفته و کمیته اخلاق ناچار است واکنشی مشخص نشان دهد.
آینده این پرونده چه می‌شود؟ شاید مثل بسیاری از جنجال‌ها با بیانیه‌ای کوتاه به فراموشی سپرده شود، شاید هم به نقطه‌ای برسد که برای دومین بار (پس از سپ بلاتر)، جایگاه رئیس فیفا لرزان شود. فوتبال جهان در روزهای آینده چشم‌به‌راه است؛ بازی‌ای که این‌بار نه روی چمن، بلکه پشت میزهای قضاوت اخلاقی و حقوقی برگزار می‌شود.
پرسش کلیدی این است: آیا فوتبال می‌تواند بی‌طرف بماند وقتی هدیه‌اش مستقیم به دست یک «تروریست - سیاستمدار» می‌رسد؟ پاسخ را باید نه امروز، بلکه بعد از تصمیم کمیته اخلاق شنید. روزی که یا این پرونده به‌عنوان هشدار تاریخی ثبت می‌شود یا لکه‌ای روی لباس فیفا می‌شود که تا ابد پاک نخواهد شد.