چگونه پیام «حوزه پیشرو و سرآمد» را بخوانیم؟
جعفر علیان‌نژادی: با اینکه مخاطب اصلی پیام رهبر انقلاب به طور مشخص حوزه و حوزیان است، در عین حال از آنجا که این روزها اهمیت مدیریت تصویری که از یک پیام یا یک رفتار شکل می‌گیرد، دست کمی از فحوای آن ندارد، لازم است چند نکته‌ای در این باره مورد توجه قرار گیرد. شاه‌بیت چنین توجهی، درک تبیینی پیام رهبر معظم انقلاب است. برای تبیین چنین پیامی در وهله اول، خود پیام باید تبیینی درک و فهم شود، در غیر این صورت، چه بسا اصل مقصود و نیت نگارنده، نادیده گرفته و جای خطوط اصلی و فرعی عوض شود.
نکته اول: با نگاه تبیینی در می‌یابیم روح پیام، مشیر به حرکت از حوزه «موفق کنونی» به «حوزه پیشرو سرآمد» است. رهبر معظم انقلاب بر این اساس، سازه تبیینی خویش را با انتخاب واژگان دقیق و پرمعنا، بر تارک صفحات پیام نگاشته‌اند.
نکته دوم: درک واقع‌بینانه بودن پیام نکته بعدی است که باید مورد توجه قرار گیرد. در واقع‌بینی، آنچه متر و معیار خوانش واقعیت قرار می‌گیرد، خوب‌بینی است. خوب دیدن، مهارتی است تبیینی که نه مشوب به خوش‌بینی می‌شود و نه آلوده به بدبینی. همین واقع‌بینی است که در قضاوت از شرایط موجود، حوزه علمیه را موفق دانسته‌اند و تاریخ تاسیس حوزه علمیه قم و رشد و نمو آن را در 103 سال گذشته، تبیین کرده‌اند؛ موفقیت در عبور از موانع رشد نهاد دین، براندازی دستگاه طاغوتی و تاسیس نظام بر مبنای احکام الهی. در اینجا نکته درس آموز توجه به فلسفه موفقیت حوزه علمیه قم است که لازم است مورد توجه تبیین‌گران و صاحبان قلم قرار گیرد. تنها با فهم دلایل چنین موفقیتی است که استعداد رشد و موفقیت مضاعف این نهاد، مشخص و مبرهن می‌شود. معظم‌له در این پیام، چنین کاری را با دقت و جزئیات بالا انجام داده‌اند.
نکته سوم: طبیعی است اگر موفقیت وصف‌الحال و وضع موجود چنین نهادی است، در محیط جمهوری اسلامی که موانع سخت برطرف شد و شرایط آماده‌تر، اکتفا به موفقیت کنونی، منطقی نیست و سرآمدشدن و پیشرویی، یک انتظار واقع بینانه است.
نکته چهارم: پیام منتشر شده از این نظر، با وقوف به اقتضائات دوران سرآمدی، فضای دوران موفقیت را مسأله‌گون کرده، به تبیین آن پرداخته و راه‌حل‌ها و توصیه‌هایی پیشنهاد داده است؛ مسائلی که چه بسا با دیدن از منظر دوران موفقیت، رخ‌نمایی نمی‌کرد و به دست نمی‌آمد.
نکته پنجم: مسلم است تعریف حوزه در دوران سرآمدی، با تعریف آن در دوران موفقیت که دغدغه حفظ و بقا و رشد تدریجی داشت، متفاوت است و به همین دلیل است که مقام معظم رهبری، علاوه بر تدریس و تدرس، کارکردهای سیاسی و اجتماعی را نیز داخل در این تعریف کرده‌اند و به 5 موضوع ذیل آن پرداخته‌اند.
نکته ششم: نیل به چنین مقصودی نیز بدرستی با یک چرخش زبانی (حوزه موفق به حوزه پیشرو و سرآمد) ممکن می‌شود. این موضوع ایجاب می‌کند تبیین‌گران برای زبانی‌کردن معنای جدید حوزه علمیه، 5 مفهوم ارائه شده در این پیام را مدنظر قرار دهند و این کار تنها به شکل شعارگون یعنی استعمال بدون معنا حاصل نمی‌شود.
نکته هفتم: حوزه علمیه به عنوان مادر و مولد انقلاب اسلامی، با اینکه نهادی ذیل هستی سیاسی انقلاب یعنی نظام جمهوری اسلامی تعریف می‌شود اما مسائل دوران سرآمدی ایجاب می‌کند تنها به وظیفه مراقبت از ذات نظام اکتفا نکند، بلکه همان طور که در پیام آمده، برای تمام خرده‌نظام‌های ذیل این هستی سیاسی، قدرت خلاقانه خود را بازیافته و تولید مدل کند.