شاخص کل بورس تهران در پایان معاملات دیروز با ۸ ‌هزار و ۳۱۷ واحد کاهش، در ارتفاع ۲‌میلیون و ۱۷ هزار و ۹۱۵ واحدی قرار گرفت. دیروز در معاملات بورس تهران بیش از ۶ میلیارد و ۵۴۴ میلیون سهم، حق‌تقدم و اوراق بهادار به ارزش ۴۸ هزار و ۵۵۹ میلیارد ریال معامله شد.

 

عبدالرحمن مهری*: رهبر انقلاب اسلامی در دیدار دانش‌آموزان و دانشجویان (10/8/1402) با بیان لزوم حمایت همه‌جانبه جهان اسلام از مردم فلسطین و فشار بر رژیم غاصب صهیونیستی برای توقف جنایت‌هایش علیه مردم فلسطین، بر لزوم قطع روابط اقتصادی دولت‌های اسلامی با اسرائیل، بویژه توقف صادرات نفت و ارزاق به اسرائیل تاکید کردند. به نظر می‌رسد یکی از مخاطبان اصلی این بیانات، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه است، کسی که چند روز پیش از بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، در سخنان خود در اجتماع بزرگ مردم استانبول، اسرائیل را جنایتکار جنگی معرفی کرد؛ سخنانی که به ‌رغم لحن حماسی و توفانی، با توجه به روابط گسترده اقتصادی ترکیه با اسرائیل بویژه در حوزه انرژی، چیزی جز ژست‌ توخالی سیاسی نیست. 

به منظور درک بهتر نقش کشورهای اسلامی بویژه ترکیه در تامین انرژی اسرائیل، به چند نکته اشاره خواهم کرد.

1- خط لوله کرکوک - حیفا در فاصله سال‌های ۱۹۳۲ تا ۱۹۳۵ توسط شرکت نفت عراق ساخته شد. طول این خط لوله ۹۴۸ کیلومتر و قطر آن ۱۲ اینچ بود. از سال ۱۹۳۵ تا ۱۹۴۸ و شروع نخستین جنگ اعراب و اسرائیل در آن سال که منجر به توقف ارسال نفت از طریق این خط لوله شد، نفت میادین نفتی کردستان عراق از طریق این خط لوله به پالایشگاه حیفا ارسال و پس از تصفیه، به وسیله نفتکش‌ها به مقاصد مختلف اروپایی حمل می‌شد. پالایشگاه حیفا که در آن زمان در سرزمین‌های تحت قیمومت انگلیس قرار گرفته بود، نقشی استراتژیک در تامین سوخت کشتی‌ها و هواپیماهای انگلیسی و آمریکایی در طول جنگ دوم جهانی در منطقه مدیترانه داشت. 

2- ترکیه در مقایسه با کشورهای منطقه از منابع طبیعی سرشار بویژه نفت و گاز برخوردار نیست. برنامه اصلی این کشور به منظور جبران این امر و حفظ جایگاه ژئوپلیتیک خود در منطقه، تبدیل‌شدن به شاهراه اصلی انتقال کالا و انرژی از کشورهای منطقه به سواحل مدیترانه است. در این بین بندر جیحان مهم‌ترین نقش را در ترانزیت نفت از طریق ترکیه ایفا می‌کند. با احداث خط لوله کرکوک – موصل - جیحان و آغاز بهره‌برداری رسمی آن در سال ۱۹۷۰، این خط لوله به مسیر اصلی صادرات نفت شمال عراق (کردستان) تبدیل شد. از سوی دیگر در سال ۲۰۱۳ چند رشته خط لوله کوچک و فرعی، باعث اتصال تمامی میادین کوچک و بزرگ اقلیم کردستان به خط اصلی صادرات نفت به جیحان شد. هم‌اکنون ظرفیت این خط لوله ۹۷۰ کیلومتری (دوشاخه موازی ۴۰ و ۴۶ اینچ) ارسال روزانه ۱,۶ میلیون بشکه نفت خام به جیحان است.

3- از همان سال‌های دهه ۷۰ میلادی، زمزمه‌هایی مبنی بر صادرات نفت اقلیم کردستان از طریق بندر جیحان ترکیه به اسرائیل (حیفا) به وسیله نفتکش‌ها وجود داشت اما به دلیل روابط تنگاتنگ رژیم شاهنشاهی ایران با اسرائیل تا قبل از انقلاب اسلامی (۱۹۷۹) و تامین رسمی قسمت اعظم نفت اسرائیل از ایران از طریق نفتکش‌ها و همچنین تلاش صدام برای در دست گرفتن رهبری جهان عرب و ربودن گوی رقابت از مصر و عربستان که منجر به حفظ ظاهر ضداسرائیلی و طرفداری از پان عربیسم افراطی توسط وی شده بود، مدارک رسمی چندانی برای اثبات صادرات نفت کردستان عراق به اسرائیل در آن سال‌ها و حتی پس از انقلاب اسلامی ایران وجود ندارد. به نظر می‌رسد ترفند صدام، صادرات غیررسمی نفت اقلیم کردستان به اسرائیل تحت عنوان صادرات به ترکیه، قبرس و شرکت‌های چندملیتی خریدار نفت (تامین‌کنندگان نفت اسرائیل) بوده است.

4- با حمله آمریکا به عراق و سقوط صدام (۲۰۰۳)، اقلیم کردستان به صورت نیمه مستقل درآمد و دارای آزادی عمل سیاسی و اقتصادی و تجاری نسبتا مستقل از دولت مرکزی مستقر در بغداد شد. از سال ۲۰۰۷، مقامات محلی اقلیم کردستان اقدام به صادرات نفت خام خود به صورت مستقل از دولت مرکزی کرده‌اند که تمامی آن از طریق خط لوله کرکوک – موصل - جیحان انجام می‌شود. اخبار غیررسمی حکایت از صادرات ۷۰ درصد از نفت اقلیم کردستان به اسرائیل دارد (۳۵۰ هزار بشکه در روز). همچنین به نظر می‌رسد قیمت این نفت صادراتی بسیار ارزان‌تر از بازار بوده و در سوی مقابل لابی‌های یهودی در آمریکا، حمایت دولت آمریکا از اقلیم کردستان را تضمین می‌کنند. ریشه این گونه اقدامات اقلیم کردستان، همچنین روابط امنیتی و نظامی مشترک اقلیم با اسرائیل (مثل احداث چند پایگاه جاسوسی اسرائیل در اربیل) را می‌توان در این مطلب جست‌وجو کرد که یهودیان کردزبان، یکی از قدیمی‌ترین اجتماع‌های یهودی شرقی هستند. با مهاجرت قسمت عمده‌ای از آنان به اسرائیل، روابط شبکه‌ای آنان در محدوده اقلیم کردستان عراق- کردستان ترکیه - مناطق کردنشین ایران گسترش یافته است. در این بین رقابت بین کردستان عراق با دولت مرکزی عراق، زمینه فعالیت گسترده یهودیان آنجا را فراهم کرده است، هرچند در قسمت ایرانی، اکثریت یهودیان ساکن، دلبسته به ایران هستند.

از آوریل گذشته (۲۰۲۳) و به دنبال رای دادگاه بین‌المللی پاریس (وابسته به اتاق بازرگانی جهانی) که پس از ۹ سال مناقشه بین دولت عراق و ترکیه رای به غیرقانونی بودن خرید یا انتقال نفت اقلیم کردستان توسط ترکیه بدون رضایت و مجوز دولت مرکزی عراق داد، صادرات نفت اقلیم به اسرائیل فعلا متوقف شده است. 

5- اسناد منتشرشده در طول سال‌های جنگ داعش، نشان‌دهنده واسطه‌گری ترکیه بین داعش و اسرائیل برای صادرات نفت ارزان به دست آمده از مناطق تصرف‌شده توسط داعش در سوریه و عراق است. نفت میادین تحت کنترل داعش، با واسطه‌گری داماد اردوغان به شرکت پاورترانس ترکیه (تنها شرکت دارای مجوز صادرات نفت و گاز از طریق ترکیه) فروخته و از طریق بندر جیحان به اسرائیل صادر می‌شد. این مساله نخستین‌بار در سال 2015 توسط روسیه مطرح و در اسناد مربوط به آن در سال 2016 توسط وبگاه ویکی‌لیکس منتشر شد.

6- تاسیس خط لوله باکو – تفلیس - جیحان نیز موجب صادرات نفت دولت جمهوری آذربایجان از طریق ترکیه به اسرائیل شده است، بویژه پس از توقف صادرات از اقلیم کردستان، بر اساس داده‌های رسمی همچون بلومبرگ، هم‌اکنون روزانه بیش از ۱۵۰ هزار بشکه نفت خام توسط جمهوری آذربایجان و قزاقستان از طریق این خط لوله به اسرائیل صادر می‌شود (نفت صادراتی قزاقستان به اسرائیل، توسط نفتکش‌ها در دریای خزر حمل و ابتدا در باکو تخلیه می‌شود).

7- از سوی دیگر، شرکت پاورترانس ترکیه خریدار اصلی گازوئیل اضافی تولیدشده در پالایشگاه‌های اسرائیل است. این شرکت با خرید گازوئیل از اسرائیل و انتقال آن با کشتی به جیحان، اقدام به صادرات آن می‌کند، همچنین برنامه مشترک ترکیه و اسرائیل برای تاسیس شبکه خطوط لوله دریایی جیحان – لویاتان - عسقلان، باعث صادرات گاز اسرائیل از میدان گازی لویاتان به جیحان و همچنین تسریع در انتقال نفت خام و فرآورده‌های آن بین ترکیه و اسرائیل خواهد شد.

8- با توجه به این نکات به نظر می‌رسد به‌جای سخنرانی‌های حماسی و اقدامات سمبلیک مانند بازگرداندن سفیر، مهم‌ترین و موثرترین اقدامی که رجب طیب اردوغان می‌تواند علیه اسرائیل انجام دهد، دستور ممنوعیت بارگیری کشتی‌های نفتکش از جیحان به مقصد اسرائیل، همچنین توقف خرید گازوئیل از اسرائیل است. در صورت این اقدام، اسرائیل برای تامین حداقل ۶۰ درصد نفت خام مورد نیاز خود با مشکل جدی روبه‌رو خواهد شد. هرچند تجربه سال‌های اخیر ثابت کرده احتمال انجام این کار توسط اردوغان بسیار پایین است. رفتار اردوغان ثابت کرده است در پشت اقدامات پوپولیستی و سخنرانی‌های حماسی، آنچه بیش از همه برای وی اهمیت دارد، منفعت اقتصادی و تثبیت جایگاه و قدرت خود در رأس هرم قدرت ترکیه است.

کارشناس ارشد نفت و انرژی *

معاون رفاهی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از افزایش یارانه 123 هزار خانوار دارای کودک تا 5 سال که دارای مشکل تغذیه‌ای هستند، خبر داد. علیرضا عسگریان با اشاره به طرح جدید افزایش یارانه برای خانوارهای دارای کودک تا 5 سال که دارای مشکل تغذیه‌ای هستند، اظهار داشت: دولت راهبردهای متنوعی برای امنیت غذایی و حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر در نظر گرفته که یکی از آنها طرح یارانه معیشتی برای 79.6 میلیون ایرانی و دیگری طرح کالابرگ برای 66 میلیون نفر است.

 معاون رفاهی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اظهار داشت: در حال حاضر 7 دهک اول کم‌درآمد جامعه اگر در ماه 200 هزار تومان از یارانه خود را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ صرف خرید 11 قلم کالای سبد معیشت کنند، در آن صورت 120 هزار تومان یارانه تشویقی هم دریافت خواهند کرد. عسگریان اظهار داشت: طرحی که از امروز (دیروز) آغاز می‌شود برای تقویت کودکان 6 تا 59 ماهه (5 سال کامل) است که توسط وزارت بهداشت از طریق کارت سلامت تدوین شده است. کودکانی که در این دامنه سنی قرار دارند، اگر از نظر نمودارهای سلامتی مانند کوتاهی قد، دور سر، وزن مورد نیاز و لاغری دچار مشکل باشند، به معنای این است که این کودک نیازمند کمک غذایی است. در نتیجه دولت تصمیم گرفته است برای حفظ سلامت این کودکان آنها را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ مورد حمایت قرار دهد. وی افزود: در این زمینه 140 هزار کودک نیازمند غذایی در فاصله سنی 6 تا 59 ماهه به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی معرفی شده‌اند که از این تعداد 123 هزار و 600 کودک نیازمند تشخیص داده شدند و افرادی که در دهک‌های 1 تا 7 قرار دارند و دارای کودک تا 5 سال باشند، ماهانه یک میلیون تومان به حساب سرپرست خانوار واریز می‌شود و دهک‌های 6 تا 7 ماهانه 600 هزار تومان یارانه مازاد برای کودک دریافت خواهند کرد اما سرپرست خانوار نمی‌تواند این مبالغ را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ در جای دیگر خرج کند و باید علاوه بر 11 قلم کالای سبد کالابرگ(شامل مرغ،‌ تخم مرغ، شیر، پنیر،‌ ماست، روغن،‌ برنج،‌ قند و شکر، حبوبات،‌ ماکارونی و گوشت قرمز منجمد) و 5 قلم از کالاهای اساسی دیگر مانند دانه‌های بلغور، بادام، گردو، خرما و هویج را برای سلامت کودک خریداری کند. عسگریان اضافه کرد: در فاصله هر ۳ ماه نمودارهای رشد کودک دوباره از سوی مراکز بهداشتی بررسی می‌شود و اگر رشد کودک به وضعیت طبیعی بازگشت، به منزله این است که پدر خانواده این یارانه مازاد را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ صرف سلامت کودک می‌کند اما اگر وضعیت سلامتی تغییر نکرده بود، در آن صورت با پدر کودک مذاکره می‌شود و امکان دارد حتی یارانه او قطع شود. معاون رفاهی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اظهار داشت: با توجه به گزارش‌های مراکز بهداشتی و بازدیدهای میدانی که انجام می‌شود، پیش‌بینی می‌شود 95 درصد این یارانه به هدف اصابت کند و سرپرست خانوار این مبالغ را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ برای تامین تغذیه کودک خرج کند. وی درباره اینکه شما از کجا متوجه می‌شوید یارانه صرف تغذیه می‌شود، گفت: بهترین روش شاخص‌های رشد کودک است که هر ۳ ماه بررسی می‌شود، همچنین بازدیدهای میدانی انجام می‌شود و باید این شاخص‌ها به وضعیت طبیعی بازگردد، اگرنه وارد گفت‌وگو‌ی عمیق و جدی با سرپرست خانوار می‌شویم و چه بسا یارانه او حذف شود. عسگریان افزود: خانوارهایی که مبالغ یارانه اضافه را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ صرف تغذیه کنند می‌توانند تا 5 سال کامل ماهانه یک میلیون تومان برای کودک دریافت کنند و اگر 2 کودک در خانواری باشد، ماهانه 2 میلیون تومان علاوه بر یارانه معیشتی معمولی دریافت خواهند کرد.

ظرفیت نیروگاهی کشور به ۹۲ هزار مگاوات رسید

معاون امور برق و انرژی گفت: ظرفیت نصب‌شده نیروگاهی کشور به ۹۲ هزار مگاوات افزایش یافت. همایون حائری افزود: ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر کشور به 1100 مگاوات رسیده است. وی ادامه ‌داد: بیش از یک میلیون کیلومتر شبکه فشارقوی، متوسط و توزیع در کشور وجود دارد. معاون برق و انرژی وزیر نیرو به ظرفیت بیش از ۵۰۰ هزار مگاولت آمپر پست‌های انتقال برق اشاره کرد و گفت: وجود این ظرفیت‌ها سبب شده در زمینه صادرات و واردات برق در منطقه مطرح باشیم. حائری بیان کرد: بیش از ۹۵ درصد محصولات را داخل کشور تولید می‌کنیم و به ‌عنوان یک صنعت خودکفا و در سطح بالا مطرح هستیم. وی ادامه‌ داد: ما در بخش نیروگاه حرارتی جزو سازندگان هستیم و تولیدات ما به کشورهای دیگر هم صادر می‌شود. معاون امور برق و انرژی وزیر نیرو با بیان اینکه رویکرد وزارت نیرو برای سال‌های آینده تمرکز بر انرژی‌های تجدیدپذیر است، افزود: با توجه‌ به شرایط بادی و خورشیدی کشور، چشم‌انداز ۲۰ ساله ما توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر است. حائری در ارتباط با اینکه انرژی‌های تجدیدپذیر هم باید جایگاه بهتری در صنعت برق داشته باشند، گفت: روی این موضوع تمرکز خوبی شده و از سال آینده دستاوردهای خوبی در این زمینه خواهیم داشت به‌ طوری ‌که سال آینده سال تحول صنعت برق در جهت استفاده بیشتر از انرژی‌های تجدیدپذیر خواهد بود. وی با اشاره به پتانسیل‌های انرژی خورشید و بادی در داخل کشور خاطرنشان‌ کرد: برای ۲۰ سال آینده هم تمرکز بر این است که با استفاده بیشتر از تولیدات انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌مندی از ظرفیت سازندگان بومی، جایگاه بسیار خوبی در این صنعت داشته باشیم. از ابتدای دولت سیزدهم تاکنون ۸ ‌هزار و ۴۰۰ مگاوات به ظرفیت نیروگاه‌های کشور افزوده شد.

***

دلار آزاد وارد کانال 49 هزار تومان شد

دلار دیروز در مرکز مبادله ارز و طلا در بخش اسکناس ۴۱ هزار و ۶۰۲ تومان و در بخش حواله‌ ۳۷ هزار و ۸۲۰ تومان کشف قیمت شد‌. دلار در ‌‌صرافی‌ها دیروز به نرخ ۴۱ هزار و ۱۷۰ تومان خریداری و با نرخ ۴۱ هزار و ۶۰۳ تومان فروخته شد. همچنین ‌یورو در صرافی‌ها با نرخ توافقی به قیمت ۴۵ هزار و ۳۰۹ تومان معامله شد. اسکناس درهم امارات نیز ۱۱ هزار و ۳۲۸ تومان ارزش‌گذاری شد. بررسی میدانی بازار ارز نشان می‌دهد‌‌ دلار آزاد دیروز توسط دلالان مقابل صرافی‌ها ۴۹ هزار و ۸۶۰ تومان معامله شد. نرخ دلار طی روزهای گذشته کاهشی بوده و در جریان معاملات دیروز با کاهش ۲۴۰ تومانی ‌مواجه شد.

***

آخرین قیمت انواع سکه و طلا

سکه طرح قدیم‌ در بازار دیروز با کاهش ۱۰۰ هزار تومانی به نرخ ۲۵ میلیون و ۲۹۵ هزار تومان داد‌و‌ستد شد. همچنین سکه تمام بهار آزادی طرح جدید نیز با کاهش ۱۵۰ هزار تومانی ۲۸ میلیون و ۶۵۰ هزار تومان معامله شد. نیم‌سکه نیز در بازار با کاهش ۵۰ هزار تومانی به نرخ ۱۵ میلیون و ۵۰ هزار تومان دادوستد شد. ربع سکه هم با افت ۵۰ هزار تومانی ۱۰ میلیون و ۵۰ هزار تومان عرضه شد. همچنین هر سکه یک گرمی به نرخ ۵ میلیون و ۶۹۵ هزار تومان معامله شد. هر گرم طلای ۱۸ عیار نیز دیروز در بازار به قیمت ۲ میلیون و ۴۰۶ هزار تومان داد‌و‌ستد شد‌. همچنین هر مثقال طلای ۱۸ عیار در بازار ۱۰ میلیون و ۳۸۱ هزار تومان نرخ‌گذاری شد. نرخ طلای آب‌شده نیز هر مثقال ۱۰ میلیون و ۳۶۰ هزار تومان بود. همچنین در بازارهای جهانی هر اونس طلا (معادل 31.132 گرم) با کاهش ۱۶ صدم درصدی ۱۹۷۷ دلار قیمت‌گذاری شد.

***

دسترسی ۲۰ میلیون خانوار به فیبر نوری تا پایان دولت سیزدهم

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دیروز در دهمین همایش سالانه بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت اظهار داشت: اقتصاد دیجیتال نقش جدی در اقتصادهای جهان دارد و ۱۵ درصد تولید ناخالص داخلی در این حوزه است. عیسی زارع‌پور بیان ‌داشت: در کشور ما ۸ درصد تولید ناخالص داخلی مربوط به این بخش است و باید به سمت اقتصاد دیجیتال حرکت کنیم و به سهم ۱۵ درصدی برسیم؛ به این منظور کارگروه ویژه دیجیتال تشکیل شده تا موانع پیش روی اقتصاد دیجیتال را رفع کند. در بودجه سنواتی تبصره‌های خوبی وجود دارد و در برنامه هفتم توسعه نیز فصل مستقلی در اقتصاد دیجیتال وجود دارد. زارع‌پور گفت: تکالیف برنامه هفتم، توسعه زیرساخت‌های اقتصاد دیجیتال را فراهم می‌کند که یکی از الزامات آن زیرساخت‌های ارتباطی است. در این زمینه هر چند اقداماتی در گذشته انجام شد اما کافی نبود. وی خاطرنشان کرد: رویکرد دولت سیزدهم این است که زیرساخت پرسرعت و باکیفیت راه‌اندازی کند و امروز 4 میلیون خانوار در ۱۰۰ شهر از اینترنت پرسرعت استفاده می‌کنند و تا پایان دولت تلاش می‌کنیم خانوارها دسترسی بیشتری به این امکان داشته باشند و ۲۰ میلیون خانوار تحت پوشش اینترنت گیگا بر ثانیه قرار گیرند. وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ادامه‌ داد: نیازمندی دوم در اقتصاد دیجیتال، تامین زیرساخت پردازشی است و هم‌اکنون در ۳ نقطه قطب‌های داده راه‌اندازی می‌کنیم تا با راه‌اندازی زیرساخت‌ها حداکثر استفاده از هوش مصنوعی انجام شود. زارع‌پور گفت: موضوع مهم دیگر در اقتصاد دیجیتال، داده است. در دولت به سمت دولت هوشمند حرکت می‌کنیم و تعریف ما این است که دیگر نیازی به مراجعه حضوری نباشد که لازمه آن دسترسی به داده دستگاه‌هاست. وی با بیان اینکه تا پایان برنامه هفتم دستگاه‌ها باید هوشمند شوند، اضافه‌کرد: مطابق مصوبه مجلس، ممانعت از دسترسی به اطلاعات دستگاه‌ها جرم است و این مهم موجب تسهیل شرایط شده است.