عقبگرد عربده‌کش
گروه سیاسی: عبدالباری عطوان، تحلیلگر سرشناس جهان عرب درباره مذاکرات ایران و آمریکا گفته است: «ایرانی‌ها با پشتوانه قوی به مذاکرات آمدند. ترامپ عربده کشید و گفت ایران با جهنم روبه‌رو خواهد شد. ضربه‌های سنگین و شکننده‌ای خواهد خورد اما تهدیدهای آنها نتوانست ایران را بترساند و به زانو دربیاورد و در نتیجه ترامپ عقب‌نشینی کرد».
عقب‌نشینی ترامپ و تیم تندرو حاکم بر کاخ سفید که پیش تر با زبان تهدید و ارعاب از گفت‌وگو و مذاکره فراتر از مباحث هسته‌ای سخن گفته بودند، حالا دیگر مورد اذعان و اعتراف بسیاری از کارشناسان مسائل سیاسی و بین‌الملل قرار گرفته است. ترامپ پیش‌تر در لفاظی‌های خود از محدود شدن قدرت موشکی و دفاعی ایران به عنوان شرایط ورود به مذاکره با ایران سخن گفته بود و بدون اینکه حرفی از لغو تحریم‌ها بزند، با تهدید ایران به بمباران هوایی، صرفا عدم ورود به فاز نظامی را به عنوان تحفه خود برای نشاندن ایران پای میز مذاکرات معرفی کرده بود اما همان‌طور که عطوان اشاره کرده است، ایستادگی قاطع ایرانیان، منجر به عقب‌نشینی او از زیاده‌خواهی‌هایش شد.
در این رابطه شبکه سی‌ان‌ان آمریکا نیز به اختلافات میان طرف آمریکایی درباره چگونگی برخورد با ایران در مذاکرات هسته‌ای پیش رو اذعان کرد. در اعتراف این رسانه آمده است: در حالی که ترامپ همچنان از تهدید احتمال جنگ در صورت شکست مذاکرات با ایران استفاده می‌کند، سایر مقامات آمریکایی لحن بسیار ملایم‌تری نسبت به این مذاکرات در پیش گرفته‌اند.
ترامپ روز چهارشنبه گفته بود: «اگر نیاز به اقدام نظامی باشد، ما اقدام نظامی خواهیم کرد. بدیهی است که اسرائیل در این امر بسیار دخیل خواهد بود. آنها رهبر [این عملیات نظامی] خواهند بود».
اما استیو ویتکاف، نماینده آمریکا در مذاکره با ایران اواخر ماه گذشته تأکید کرد یک راه‌حل دیپلماتیک با ایران در دسترس است. وی همچنین در مصاحبه‌ای با تاکر کارلسون، چهره رسانه‌ای نزدیک به ترامپ، قدرت نظامی ایالات متحده را ستود اما سریعاً این توضیح را اضافه کرد که: «این، یک تهدید نیست».
این مقام آمریکایی گفت: «اگر ایرانی‌ها به این برنامه گوش می‌دهند، باید بگویم این من نیستم که تهدید می‌کنم. این رئیس‌جمهور است که این اختیار را دارد». همچنین ویتکاف که در آستانه مذاکرات مدعی شده بود «موضع آمریکا با این شروع می‌شود که برنامه هسته‌ای ایران به طور کامل برچیده شود و این موضع امروز ما است» به سرعت حرف خود را تصحیح کرد و گفت: «درخواست از ایران برای برچیدن برنامه هسته‌ای خود، به این معنا نیست که ما هرگز راه‌هایی را در مذاکرات برای دستیابی به راه‌حل پیدا نخواهیم کرد!»
* از تهدیدها نمی‌ترسیم
عطوان در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفته است: «رهبر ایران گفت از تهدیدها نمی‌ترسیم و در مقابل آنها سر خم نمی‌کنیم. لاریجانی، مشاور رهبر ایران هم گفت 10 پایگاه آمریکا در اطراف ما قرار دارد، آنها را نابود می‌کنیم. 50 هزار سرباز آمریکایی در این پایگاه‌ها حضور دارند، آنها را نابود خواهیم کرد. آنها را با تابوت از منطقه خارج می‌کنیم. هدف دیگری هم داریم و آن اسرائیل است. هدف خوبی برای موشک‌های ما خواهد بود».
رهبر انقلاب در سخنان‌شان به مناسبت عید فطر به صراحت گفتند: «اگر شرارتی از خارج صورت بگیرد که البته احتمالش زیاد نیست، قطعاً ضربه متقابل محکمی خواهند خورد». موضع قاطع ایشان در پاسخ قوی به هرگونه تجاوز خارجی، از سوی فرماندهان نظامی کشورمان مورد تاکید قرار گرفت. چنانکه سردار حسین سلامی، فرمانده کل سپاه در پاسخ به تهدید ترامپ برای بمباران ایران گفت: «به همه دشمنان هشدار می‌دهیم هر تهدیدی که جنبه عملی بگیرد، با واکنش سرسختانه و ویرانگر جواب خواهیم داد».
ترامپ که انتظار داشت با آوردن ناوهای هواپیمابر به منطقه، همچنین استقرار بمب‌افکن‌های استراتژیک 2B در پایگاه دیه‌گو گارسیا ایران را مرعوب کند، هرگز واکنشی را که انتظارش را داشت از داخل ایران دریافت نکرد. در حالی که او به لفاظی‌هایش ادامه می‌داد و از بمبارانی سخن می‌گفت که به زعم او «تاکنون نظیرش دیده نشده است» در داخل کشورمان سردار امیرعلی حاجی زاده، فرمانده هوافضای سپاه از اتاقک شیشه‌ای سخن گفت که آمریکایی‌ها در آن نشسته‌اند و قرار است در چنین وضعیتی علیه ما سنگ‌پراکنی کنند. حاجی‌زاده گفت: «آمریکایی‌ها در اطراف ایران حداقل ۱۰ پایگاه و ۵۰ هزار نیرو دارند، یعنی در یک اتاقک شیشه‌ای نشسته‌اند؛ کسی که در اتاقک شیشه‌ای است، سمت کسی سنگ‌پراکنی نمی‌کند».
* جنگ با ایران خودکشی است
فرمانده هوافضای سپاه پیش‌تر حتی از امکان غرق کردن ناوهای هواپیمابر آمریکایی در صورت هرگونه درگیری احتمالی سخن گفته بود. موضوعی که نشریه نشنال اینترست هم آن را مورد تایید قرار داد و نوشت: ژنرال حاجی‌زاده درست می‌گوید. ایران نه‌تنها می‌تواند به این پایگاه‌ها حمله کند، بلکه می‌تواند از ابزارهای پیچیده‌تری برای هدف قرار دادن ناوهای هواپیمابر ایالات متحده بهره‌برداری کند. در واقع ایران قادر است یکی از 2 ناو هواپیمابر ایالات متحده مستقر در منطقه، یعنی «یواس‌اس هری ترومن» یا «یواس‌اس کارل وینسون» را هدف قرار داده و آنها را غرق کند.
تاکر کارلسون، مجری مطرح آمریکایی نیز درباره هرگونه ماجراجویی دولت این کشور علیه ایران هشدار داده و در صفحه مجازی خود نوشته بود: «جنگ با ایران یک خودکشی است و پشتیبانان چنین طرحی دشمنان آمریکا هستند؛ جنگی که باعث خواهد شد هزاران آمریکایی جان‌شان را از دست بدهند و نتیجه آن شکست ایالات متحده خواهد بود».
به نظر می‌رسد پاسخ قاطعانه‌ای که از سوی مقامات سیاسی و البته فرماندهان نظامی کشورمان به تهدیدات نظامی آمریکا و اسرائیل داده شد، ترامپ را قانع کرد نمی‌تواند درباره ایران با همان زبانی سخن بگوید که عادت کرده با برخی رژیم‌های دست‌نشانده منطقه سخن بگوید. او که خود با خروج یک‌طرفه از برجام بزرگ‌ترین ضربه را به این توافقنامه زد، حالا بهتر از هر کسی دیگر می‌داند نمی‌تواند ایران قدرتمند را وادار به پذیرش زیاده‌خواهی‌هایش کند.
* وحشت ترامپ از ایستادگی ایرانیان
عبدالباری عطوان همچنین گفته است: «طبیعی است که ایرانی‌ها می‌گویند ما با آمریکا مذاکره مستقیم نمی‌کنیم. زیرا به آمریکا اعتماد نداریم. ما با آنها توافق نامه‌ای (برجام) امضا کردیم اما آنها به آن پایبند نبودند. توافقنامه هسته‌ای (برجام) همچنان معتبر است ولی آنها آن را پاره کردند. خود ترامپ آن را پاره کرد». وی با اشاره به ایستادگی ایرانیان در برابر تهدیدهای ترامپ بیان کرده است: «ایستادگی ایرانیان باعث وحشت ترامپ شد و فهمید ایرانی‌ها جدی هستند. برای جنگنده‌های آمریکایی و اسرائیل سوت و کف نخواهند زد. منتظر نمی‌شوند بلایی که سر سوریه و کشورهای دیگر آورده‌اند و حکومت‌های آنها را سرنگون کردند، اینجا نیز تکرار شود. داستان این است که در ایران همه آمادگی کامل برای ایستادگی و جانفشانی دارند».
* ترامپ بهتر می‌داند
ترامپ همان کسی است که در دوره اول ریاست‌جمهوری خود پس از ترور ناجوانمردانه سردار شهید حاج‌قاسم سلیمانی، طعم موشک‌باران ایران در پایگاه عین‌الاسد عراق را چشید اما پیش از موشک‌های ایرانی، او جدیت ایرانیان در دفاع از خود و در واکنش به هر تهدید و تجاوز خارجی را به عینه دید.
عطوان افزوده است: اگر بخواهیم با دید بازتری به پیرامون خود نگاه کنیم، کشوری به نام ایران را می‌بینیم که علاوه بر حمله مستقیم به یک پایگاه آمریکایی، 2 حمله موشکی و پهپادی قدرتمند نیز به رژیم صهیونیستی انجام داده است. به‌رغم تمام تمهیدات دفاع هوایی که از سوی آمریکا و متحدان منطقه‌ای و غربی‌اش اندیشیده شد، چندین پایگاه هوایی و امنیتی اسرائیل مورد اصابت موشک‌های نقطه‌زن ایرانی قرار گرفت. عملیات‌های «وعده صادق 1 و2» عیار موشک‌ها و پهپادهای ایرانی را در صحنه عمل به دشمن نشان داد و همین‌طور اراده قاطع ایرانیان در دفاع از خود را به رخ جهانیان کشید. نهایتا باید گفت در جنگ اراده‌ها، آمریکا قصد داشت ایران را از طریق ارعاب و تهدید وادار به عقب‌نشینی کند اما ایستادگی ایرانیان همان‌طور که عطوان نیز به آن اشاره کرد، در کنار قدرت نظامی برتر ایران در منطقه، ترامپ را وادار کرد از زیاده‌خواهی‌های خود عقب‌نشینی کند و مذاکره غیرمستقیم آن هم بر سر صرفا مساله هسته‌ای را بپذیرد.
* مذاکرات «صرفا هسته‌ای»
در همین باره خبرگزاری رویتر گزارش داد: مذاکرات ایران و آمریکا که قرار است تنها بر سر برنامه هسته‌ای تهران باشد، در حالی آغاز می‌شود که پیشرفت در این روند می‌تواند بر کاهش تنش‌ها در منطقه تاثیر بگذارد.
طبق گزارش رویترز، ایران در حالی محتاطانه به این مذاکرات نزدیک می‌شود که تردیدهایی درباره توافق با کشوری وجود دارد که پیش‌تر در سال ۲۰۱۸ به طور یکجانبه از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ خارج شد؛ توافقی که پس از بیش از ۲ سال مذاکرات مستمر میان ایران و قدرت‌های جهانی حاصل شد و به تصویب شورای امنیت سازمان ملل نیز رسید.
خبرگزاری رویترز افزود: نشانه‌های پیشرفت، می‌تواند به کاهش تنش‌ها در منطقه‌ای کمک کند، بویژه که از سال ۲۰۲۳ با جنگ‌های غزه و لبنان، درگیری‌ها در دریای سرخ، سقوط دولت در سوریه و افزایش سطح درگیری میان ایران و اسرائیل، منطقه متشنج بوده است.
یک مقام ایرانی در گفت‌وگو با رویترز درباره مذاکرات در عمان خاطرنشان کرد: مدت مذاکرات که فقط درباره موضوع هسته‌ای خواهد بود، به جدیت و حسن‌نیت طرف آمریکایی بستگی دارد. جمهوری اسلامی ایران مذاکره درباره قابلیت‌های دفاعی خود مانند برنامه موشکی را رد کرده است.
۲ کشور در حالی قرار است در مسقط درباره برنامه هسته‌ای ایران به گفت‌وگو بپردازند که این برنامه در سال‌های اخیر گسترش قابل توجهی داشته است. مقامات ایران بارها هر گونه اتهام علیه ماهیت برنامه هسته‌ای این کشور را رد کرده‌اند و تاکید می‌کنند فعالیت‌های هسته‌ای ایران صرفا صلح‌آمیز است و تهران هرگز به دنبال دستیابی به ظرفیت تولید سلاح هسته‌ای نیست.