رضا عمویی: ارتش چین روز جمعه اعلام کرد جدیدترین و پیشرفته‌ترین ناو هواپیمابر این کشور، «فوجیان» این هفته به صورت رسمی به کار گرفته خواهد شد که پکن را یک گام دیگر به هدف خود برای رقابت با قدرت دریایی آمریکا نزدیک‌تر می‌کند. چین اکنون با عملیاتی کردن سومین ناو هواپیمابر خود، دومین کشور جهان است که این نوع ناوهای پهن‌پیکر را دارد، هر چند چین هنوز فاصله زیادی با آمریکا دارد که دارای 11 ناو پهن‌پیکر است. هند، انگلیس و ایتالیا هر کدام 2 ناو هواپیمابر دارند و اکنون چین با 3 ناو دریایی از دیگر رقبای آسیایی و اروپایی خود جلو زده است.
این ناو پهن‌پیکر با حضور «شی جین‌پینگ» رئیس‌جمهور چین کار خود را از بنادر جنوب این کشور آغاز کرد. تصاویر و ویدئویی هم که توسط رسانه‌های رسمی چین منتشر شد، نشان می‌داد شی در نقش رئیس‌جمهور و فرمانده کل قوای چین با لباس سبزرنگ ارتش با گام‌های بلند روی عرشه ناو هواپیمابر قدم می‌زند. گزارش‌ها همچنین حاکی از آن است شی شخصاً دستور داده فوجیان باید به جدیدترین سیستم پرتاپ و کنترل جنگنده، یعنی سیستم «منجنیق الکترومغناطیسی» مجهز باشد.
کارشناسان غربی به نیویورک‌تایمز گفتهاند چین با استقرار ناو فوجیان و برنامه‌هایی برای ساخت ناوهای هواپیمابر بیشتر، در حال تلاش برای اعمال سلطه در غرب اقیانوس آرام است و از این ناوها و نیروهای همراه آنها برای نمایش قدرت و ارعاب دشمنان خود بویژه آمریکایی‌ها استفاده می‌کند. فوجیان اکنون به عنوان سومین ناو هواپیمابر چین، تلاش‌های پکن برای به چالش کشاندن قدرت دریایی آمریکا را نشان می‌دهد. در عین حال اگرچه کشتی فوجیان سال ۲۰۲۲ رونمایی شده بود اما عملیاتی شدن کامل آن چند سال زمان برده و این زمان نشان‌دهنده آن است که چینی‌ها ناو موردنظرشان را با وسواس و دقت زیادی برای رقابت با نیروی دریایی آمریکا آماده کرده‌اند.
البته این را هم باید در نظر داشت که هر 3 ناو هواپیمابر چین با سوخت دیزل کار می‌کنند اما همه 11 ناو هواپیمابر آمریکا با سوخت هسته‌ای کار می‌کنند. از این منظر شاید ناوهای چینی تفاوت معناداری با ناوهای آمریکایی داشته باشند اما فوجیان نخستین ناو هواپیمابر چینی است که از نظر اندازه و توانایی به ناوهای هواپیمابر آمریکایی بسیار شباهت دارد.
* چین در حال توسعه ناوگان دریایی
گزارش‌های دیگری از جمله گزارش «سی‌ان‌ان» با استناد به تصاویر ماهواره‌ای گفتهاند چین در حال ساخت چهارمین ناو هواپیمابر خود است و برنامه‌هایی برای گسترش ناوگان دریایی خود و به احتمال زیادی تبدیل ناوهای دیزلی به ناوهای هواپیمابر هسته‌ای دارد. خبرگزاری آسوشیتدپرس سال گذشته گزارش داد به نظر می‌رسد چین در حال کار روی پیشران هسته‌ای برای ناوهای هواپیمابر نسل بعد خود است اما جدول زمانی آن مشخص نیست. «ژانگ جون‌شه» محقق موسسه تحقیقات دریایی ارتش چین 2 ماه پیش به شبکه تلویزیونی دولتی CCTV گفته بود توسعه هسته‌ای ناوهای هواپیمابر این کشور در دستور کار است.
البته درباره کارایی ناوهای غول‌پیکر اکنون نظرات جدیدی وجود دارد و برخی کارشناسان نظامی معتقدند وجود پهپادها باعث شده در عمل کارایی ناوهای غول‌پیکر زیر سوال رود، چون یک پهپاد کوچک می‌تواند کل ناو دریایی را با چالش و حتی انفجار داخلی روبه‌رو کند؛ از این رو اکنون نسل جدید پهپادها و ریزپرنده‌ها یک چالش بزرگ در برابر ناوهای پهن‌پیکر عنوان شده است اما «جیانگ هسین بیائو» محقق موسسه تحقیقات دفاع و امنیت ملی در تایوان چالش پهپادها برای ناوهای پهن‌پیکر را زیر سوال برده و گفته است: «اگرچه توسعه پهپادها یک روند در تسلیحات نظامی است اما معتقد نیستم پهپادها در دهه آینده تهدیدی بزرگ و کشنده برای ناوهای هواپیمابر ایجاد کنند و حتی آمریکا نیز در حال ساخت ناوهای هواپیمابر جدید است. تهدیدات پهپادها نسبی است و برای هر 2 طرف؛ چه چین و چه آمریکا وجود دارد».
فوجیان نخستین ناو هواپیمابر با طراحی داخلی کامل در چین است. پیش از این، نخستین ناو هواپیمابر چین با نام «لیائونینگ»، از دل بازسازی یک کشتی ناتمام شوروی که در اختیار اوکراین بود و خریداری شده بود، سر بر آورد. دومین ناو چین با نام «شاندونگ» هم بر اساس کپی از ناو لیائونینگ در چین ساخته شد اما ناو فوجیان به عنوان ناو سوم و بزرگ‌ترین ناو چین با طراحی کاملا متفاوت در چین ساخته شده است. هر 3 ناو هواپیمابر به نام استان‌های ساحلی چین نامگذاری شده‌اند.
* سیستم منجنیق الکترومغناطیسی؛ نقطه قوت فوجیان
سیستم پیشرفته اصلی ناو فوجیان، سیستم منجنیق الکترومغناطیسی آن است که برای پرتاب هواپیماها و کاهش سرعت آنها هنگام فرود بسیار ضروری است. این سیستم شبیه سیستمی است که در ناو هواپیمابر «یواس‌اس جرالد فورد» آمریکا استفاده می‌شود.
2 ناو هواپیمابر قبلی چین با نام «لیائونینگ» و «شاندونگ»، از فناوری برخاست و فرود ساده‌تری روی عرشه‌هایی با دماغه‌های شبیه سکوی پرش اسکی استفاده می‌کنند. ناو فوجیان از فناوری پرتاب بخار که در اکثر ناوهای هواپیمابر آمریکایی استفاده می‌شود، عبور کرده و از سیستم پرتاب الکترومغناطیسی که فقط در ناو پیشرفته هواپیمابر جرالد فورد وجود دارد، استفاده می‌کند.
در واقع 10 ناو هواپیمابر آمریکا به جای سیستم منجنیق الکترومغناطیسی از سیستم منجنیق بخار که یک تکنولوژی قدیمی‌تر است، استفاده می‌کنند. منجنیق‌های بخار که فشار بیشتری را هم به هواپیما و هم به کشتی وارد می‌کند، به نگهداری بیشتری نیاز دارد و فضای بیشتری را اشغال می‌کند اما سیستم منجنیق الکترومغناطیسی که ناو فوجیان نیز بدان مجهز است، یک قابلیت بسیار پیشرفته‌تر برای ناو جهت حمل جنگنده‌های بیشتر و سنگین‌تر است. سیستم منجنیق الکترومغناطیسی کارآمدتر عمل می‌کند؛ همچنین می‌تواند طیف وسیع‌تری از هواپیماها را با خود حمل کند و قدرت پرتاب آن را می‌توان برای کنترل پهپادهای سبک و هواپیماهای سنگین‌تر تنظیم و کم و زیاد کرد.
به‌کارگیری سیستم پرتاب منجنیق الکترومغناطیسی در ناو فوجیان همچنین به این معنی است که این ناو می‌تواند هواپیماهای جنگی سنگین و کاملاً بارگیری‌شده را با خود حمل و پرتاب کند و این ویژگی به ناو هواپیمابر اجازه می‌دهد در دورترین مناطق دریایی علیه اهداف دوردست عملیات انجام دهد، زیرا برای شناسایی تهدیدها دیگر نیازی به جنگنده‌های مستقر در داخل مرزهای چین ندارد. همچنین هواپیماهای حمل‌شده روی ناو فوجیان می‌توانند تسلیحات و سوخت بیشتری روی ناو در اختیار داشته باشند و برد و قدرت آتش خود را افزایش دهند.
در حال حاضر جنگنده‌های ناو فوجیان از جمله شامل هواپیمای هشدار و کنترلKJ600 و جدیدترین جنگنده رادارگریز J35 چین و جنگنده سنگین JT15 هستند. چین فاش نکرده فوجیان چند هواپیما می‌تواند حمل کند اما کارشناسان تخمین می‌زنند این تعداد شاید بین۴۰ تا ۶۰ فروند باشد. ناوهای هواپیمابر آمریکایی می‌توانند ۶۰ تا ۷۰ هواپیما را در خود جای دهند.
روزنامه آساهی چاپ ژاپن نیز بر اساس تخمین‌ها نوشته برد عملیاتی فوجیان بین ۸۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ مایل دریایی است، هر چند ناوهای هواپیمابر آمریکایی که با سوخت هسته‌ای کار می‌کنند، برد نامحدودی بدون نیاز به سوخت‌گیری دارند. همچنین گفته شده ناو فوجیان در حالت بارگیری کامل، ۸۰ هزار تن وزن دارد، در حالی که ناوهای هواپیمابر کلاس نیمیتز و فورد آمریکا ۱۰۰ هزار تن وزن دارند.
* کنترل تایوان
عملیاتی شدن فوجیان در حالی است که تنش‌ها بین چین و تایوان ادامه دارد. برخی تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند چین از فوجیان به عنوان بخشی از ناوگان هواپیمابر خود برای کنترل تایوان استفاده خواهد کرد.
با این حال وال‌استریت ژورنال در گزارشی نوشته بعید است ناوهای هواپیمابر چین در هرگونه اقدام نظامی احتمالی چین علیه تایوان نقش داشته باشند، زیرا این جزیره به سواحل چین و پایگاه‌های هوایی متعدد آن بسیار نزدیک است، هرچند برخی کارشناسان معتقدند چین در نهایت می‌تواند از ناوهای هواپیمابر برای محاصره این جزیره استفاده کند.
کارشناسان دیگری هم معتقدند اگرچه تایوان درست در نزدیکی ساحل چین قرار دارد اما چین می‌تواند ناوهای خود را بین تایوان و ستاد ناوگان اقیانوس آرام ایالات متحده در هاوایی مستقر کند و استقرار این ناوها در آب‌های دورتر باعث خواهد شد کمک نظامی احتمالی آمریکا به تایوان با تأخیر مواجه شود. «برایان هارت» معاون مدیر پروژه قدرت چین در گروه بین‌المللی بحران گفته است: «چین می‌خواهد این ناوهای هواپیمابر نقشی در گسترش محیط استراتژیک دورتر از چین ایفا کنند و یکی از کارهای مهمی که یک ناو هواپیمابر می‌تواند انجام دهد، گسترش فعالیت چین در فواصل بسیار دورتر برای دور کردن قدرت‌های رقیب از تایوان یا تاخیر در ارسال کمک به تایوان است».
* پیام به آمریکا
روزنامه آساهی ژاپن در گزارشی نوشت پیشرفت تکنولوژیک ناو جدید چین به نیروی دریایی چین کمک می‌کند اوج قدرت خود را در دورترین نقاط اقیانوس آرام به کار گیرد و اقیانوس آرام به عنوان حیاط خلوت نیروی دریایی آمریکا بعد از این یک مدعی جدید به نام ناوهای چین خواهد داشت.
آسوشیتدپرس نیز در گزارشی نوشت ناو فوجیان بارزترین نمونه از گسترش قدرت نظامی مورد نظر شی جین پینگ است که هدف آن داشتن یک نیروی دریایی مدرن تا سال 2035 است؛ نیرویی که در سطح جهانی توانایی رویارویی با آمریکا را داشته باشد. در واقع با عملیاتی شدن فوجیان، پکن یک گام دیگر به کاهش فاصله خود با نیروی دریایی آمریکا نزدیک شده است.
«گرگ پولینگ» کارشناس مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی هم به رویترز گفت: «ناوهای هواپیمابر با چشم‌انداز رهبران چین برای داشتن یک قدرت بزرگ بین‌المللی با نیروی دریایی در آب‌ها یا نیروی دریایی‌ای که می‌تواند قدرت خود را فراتر از آب‌های ساحلی خود اعمال کند، مطابقت دارد». پولینگ افزود: یکی از اهداف نیروی دریایی چین تسلط بر آب‌های نزدیک دریای چین جنوبی، دریای چین شرقی و دریای زرد از ژاپن، تایوان و فیلیپین به سمت جنوب است. چین همچنین با ناو فوجیان می‌خواهد قدرت خود را در اعماق اقیانوس آرام و جایی که آمریکا تأسیسات نظامی مهمی در گوآم و جاهای دیگر دارد، به رخ بکشد.
پنتاگون هم در آخرین گزارش خود به کنگره تاکید کرد ارتش چین «تنها رقیب ایالات متحده با قصد تغییر شکل نظم بین‌المللی» است. «سونگ ژونگ‌پینگ» کارشناس امور نظامی مستقر در هنگ‌کنگ نیز به آسوشیتدپرس گفت: این حق پکن است که «نیروی دریایی خود را به یک نیروی دریایی استراتژیک آب‌های آزاد متناسب با قدرت ملی چین تبدیل کند». سونگ ادامه داد: «ناوهای هواپیمابر چین نمی‌توانند فقط در نزدیکی کشور خود فعالیت کنند، بلکه باید در اقیانوس‌ها و دریاهای دوردست نیز فعالیت کنند تا ماموریت‌های آموزشی و پشتیبانی مختلفی را انجام دهند. چین یک قدرت بزرگ است و منافع فرامرزی در سراسر جهان دارد و باید در سطح جهان حضور داشته باشد».
البته برخی کارشناسان نزدیک به غرب معتقدند فراتر از تجهیزات، چین فاقد شبکه پایگاه‌های خارجی نظامی مانند آمریکاست؛ پایگاه‌هایی که برای تأمین مجدد تدارکات ناوهای هواپیمابر؛ همچنین فراهم کردن باندهای جایگزین در صورتی که هواپیماها نتوانند با خیال راحت به ناو هواپیمابر بازگردند، بسیار مهم هستند. با این حال گزارش‌ها نشان می‌دهد چین در حال کار روی گسترش پایگاه‌های خارجی خود است. دیوید هارت به آسوشیتدپرس گفت: «در همه زمینه‌ها چین در حال کم کردن فاصله خود با آمریکاست؛ آنها در حال ساخت و تجهیز ناوهای هواپیمابر بیشتری هستند و زیردریایی‌های هسته‌ای بیشتر و ناوشکن‌های بزرگ‌تری به کار می‌گیرند بنابراین واقعاً در حال جبران عقب‌ماندگی خود از آمریکا هستند».
چین با عملیاتی کردن ناو پیشرفته خود در حال به چالش کشیدن قدرت دریایی آمریکاست
فوجیان اژد‌های جدید چین
ارسال نظر
پربیننده
تازه ها