جولانی اسلحه‌‌ها را می‌گیرد؟
سمیرا کریمشاهی: سمیرا کریمشاهی: ۲ هفته پیش وزارت دفاع وابسته به حکومت جولانی فراخوانی را منتشر کرد که بر اساس آن به تمام گروه‌های نظامی و مسلح حاضر در خاک سوریه هشدار داده شد طی یک مهلت ۱۰ روزه باید برای پیوستن به ارتش واحد سوریه و ادغام خود در یک ساختار نظامی تحت کنترل جولانی اقدام کنند. این مهلت، سه‌شنبه‌ای که گذشت به پایان رسید و برای دنبال‌کنندگان تحولات سوریه دارای اهمیت است که طی این ۱۰ روز تا چه میزان تشکیلات جولانی موفق به پذیرش مسلحان زیر یک پرچم واحد شده است. پیش از این مرهف ابوقصره، به عنوان وزیر دفاع جولانی، در پیام‌های متعدد تهدید‌آمیز سعی در نشان دادن عزم و جدیت دولت‌شان در برخورد با گروه‌هایی داشت که احتمالا از دستور صادرشده سرپیچی می‌کنند که با وضعیت آشفته و چنددستگی حال حاضر سوریه چندان غیرقابل پیش‌بینی نیست که جولانی در تحت اختیار گرفتن سلاح‌های موجود در سوریه با چالش‌های متعددی روبه‌رو خواهد بود.
ابوقصره در گزارشی مدعی شده تاکنون حدود 130 گروه نظامی برای ادغام در ساختار سازمانی و رسمی وزارت دفاع جولانی اعلام آمادگی کرده‌اند و روند مذاکره به منظور همکاری، پیوستن و ارائه آموزش‌های لازم به آنها آغاز شده است. از جمله بزرگ‌ترین و برجسته‌ترین این گروه‌ها که در گزارش وزارت دفاع حکومت جولانی نام‌شان آمده است، می‌توان به هیات تحریرالشام، احرارالشام، جیش‌الاسلام، صقور‌الشام، فیلق‌الشام، الجبهه الشامیه، لشکر سلطان مراد، احرار الشرقیه، لشکر حمزه، لشکر سلیمان‌شاه، گروه‌های ارتش ملی، جبهه آزادیبخش ملی که شامل گروه‌هایی در شمال غرب سوریه می‌شود و فصائل حوران (درعا) اشاره کرد. اکثر این گروه‌ها نظامیانی هستند از شمال و ادلب سوریه و در عملیات «ردع‌العدوان» که به سقوط حکومت بشار اسد منتهی شد، مشارکت داشته‌اند. هر چند همین گروه‌های نامبرده، بدون اختلاف با یکدیگر نیستند اما پیوستن آنها به تشکیلات رسمی شاید چندان دور از ذهن نبود و چالش اصلی جولانی از مناطقی نشأت می‌گیرد که از ابتدا با بر تخت قدرت نشستن او میانه خوبی نداشتند. از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به شرق سوریه و گروه‌های کرد، جنوب و گروه‌های جدایی‌طلب سویدا و تشکیلات احمد العوده در درعا؛ همچنین مخالفان ساکن ساحل که شامل علوی‌ها و باقیمانده عناصر نظام اسد می‌شود، اشاره کرد.
حکومت جولانی اعلام کرده است فراخوان ادغام نظامی، گروه‌های مسلح کرد از جمله «نیروهای دموکراتیک سوریه» (SDF) را شامل نمی‌شود. استدلال آنها به توافق جولانی با مظلوم عبدی در اسفندماه گذشته بازمی‌گردد که طبق آن تا پایان سال 2025 طرفین به راه‌حلی برای ادغام ساختاری-تشکیلاتی خواهند رسید. بنابراین تا موعد مقرر، همچنان کردها مستقل از تشکیلات نظامی دمشق می‌توانند کنترل سلاح خود را در دست داشته باشند. با توجه به اینکه بعد از دمشق، باید شرق سوریه و کردها را دارای بزرگ‌ترین تشکیلات نظامی حال حاضر سوریه بدانیم، استثنا قائل شدن برای آنها اصل هدف یکپارچگی نظامی سوریه را زیر سوال می‌برد. از طرف دیگر، پرونده خلع سلاح «پ‌ک‌ک» و تلاش‌های ترکیه در این روند، همچنان با هاله‌هایی از ابهام همراه است. با وجود اینکه این گروهک تروریست اعلام کرده ساختار نظامی خود را منحل خواهد کرد، همچنان درگیری‌های نظامی ارتش ترکیه با این گروه؛ همچنین نیروهای قسد سوریه در مناطق اطراف فرات و سد تشرین جریان دارد. همچنین وضعیت مسلحان سوری تحت حمایت ترکیه که در عملیاتی با عنوان «طلوع آزادی» به سمت شرق سوریه و مناطق کردنشین در حال پیشروی بودند، مبهم است که با وجود ادغام آیا وضعیت سلطه ترکیه بر آنها محدود خواهد شد یا آنکارا با افزایش حضور نظامی خود در پایگاه‌های سوری بیش از پیش استقلال نظامی آنها را به چالش خواهد کشید.
چالش دیگر جولانی در مسیر ادغام نظامی، وضعیت جنوب سوریه است. طبق گزارشاتی که از واکنش گروه‌های نظامی در سویدا و مناطق دروزی‌نشین منتشر شده است، گروه‌های اصلی نظامی مخالف جولانی از فراخوان او استقبال نکرده‌اند. طبق اطلاعاتی که «العربی‌الجدید» از منابع خود در سویدا به دست آورده، فقط می‌توان به ۴ گروه برجسته به رهبری شیخ یحیی حجار، سلیمان عبدالباقی، شیخ لیث بلعوس و شکیب عزام اشاره کرد که موافقت اولیه خود را برای پیوستن به دمشق اعلام کرده‌اند اما اصلی‌ترین جبهه‌های سویدا و دروزیان مانند نیروهای شیخ حکمت هجری؛ همچنین نیروهایی که «شورای نظامی سویدا» را تاسیس کرده‌اند، همچنان خود را جدا از دمشق تعریف می‌کنند.
وضعیت تشکیلات احمد عوده در جنوب هم مشخص نیست. هرچند دمشق مدعی شده با او به توافق رسیده اما گفته می‌شود صرفا یک بازی رسانه‌ای برای تحت فشار قرار دادن عوده جریان دارد و خبری از توافق جدید نیست. عوده به عنوان رهبر گروهی که نخستین‌بار در روز سقوط نظام اسد و پیش از نیروهای جولانی وارد کاخ ریاست‌جمهوری دمشق شدند، سعی کرده تاکنون کج‌دار و مریز با جولانی مستقر در دمشق کنار بیاید اما نفوذ قابل توجه در منطقه تحت کنترلش در جنوب درعا، وضعیت ناپایدار حکومت جولانی و مهم‌تر برخورداری از حمایت خارجی از سوی ابوظبی و مسکو او را در پیوستن کامل به جولانی محتاط کرده است.
در کنار تمام چالش‌های موجود بر سر راه تجمیع سلاح‌ها و تشکیل یک واحد نظامی تحت امر جولانی که در این یادداشت به ۳ مورد از مهم‌ترین آنها اشاره شد، لازم است آتش زیر خاکستر جهادیان تندرو را هم در نظر بگیریم. روندی که جولانی به منظور ری‌برندینگ خود و یارانش نزد رهبران غرب و آمریکا پیش گرفته؛ همچنین تغییر ماهیت جهادی به ملی‌گرایی به منظور جلب حمایت‌های بین‌المللی امری نیست که نزد جهادی‌های القاعده و داعش قابل پذیرش باشد. پیش از این در زمان اوج جنگ سوریه بارها مساله همکاری با محور ناتویی، بویژه ترکیه که نزد جناح رادیکال جولانی و شیوخ جبهه‌النصره به «مسلمان‌های کافرشده» معروف بودند، موجب اختلاف‌های سنگین درون‌گروهی شده بود که بعضا به تسویه‌حساب جانی ختم می‌شد. اکنون هم اقدامات جولانی مبنی بر اشتیاق به همکاری با آمریکا و استقبال از پیوستن به دومینوی تطبیع در گوشه و کنار سوریه صداهایی را به اعتراض بلند کرده است که می‌‌تواند این نگرانی را برای جولانی ایجاد کند که بار دیگر یاران و حامیان قدیمی‌اش خشونتی داعش‌گونه را به نمایش بگذارند، آتش خون‌ریزی را شعله‌ور کنند و یادآور خاطرات دوران جهادی او باشند.