دهکده امید زندگی

شیوه‌های ترک اعتیاد به عناوین مختلف چون رفتن به کمپ، دارودرمانی و... اگرچه تاکنون بخوبی نتوانسته تاثیر قابل توجهی برعدم بازگشت اکثر معتادان به چرخه اعتیاد برجا گذارد ولی کارشناسان می‌گویند به جای چنین اقدامی بهتر است پس از سم‌زدایی در اماکن ترک اعتیاد به آنها مهارت شغلی آموزش داده شود و در کنار آن با رفتاردرمانی روانشناختی طوری روی آنها کار شود که از مصرف مواد مخدر روی‌گردان شوند؛ راهکار موثری که در بسیاری از کشورها جواب داده است. روانکاوان حل تعارضات روانی را در درمان مشکلات وابستگان به مواد مخدر مهم می‌دانند و معتقدند با رفع این تعارضات، اعتیاد به عنوان یک علامت برطرف خواهد شد. حال از آنجا که کمپ‌های ترک اعتیاد در درمان معتادان اثر چندانی نداشته است، بنابراین مسؤولان درصددند با راهکارهای درست به حل این مساله بپردازند. 
در این باره دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر با اشاره به اینکه بر اساس برآوردهای کارشناسی حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ یا ۱۳۰ هزار نفر به عنوان معتاد متجاهر در کشور شناخته می‌شوند، از اجرای طرح «دهکده امید زندگی» با هدف جلوگیری از بازگشت معتادان بهبودیافته به چرخه مجدد اعتیاد خبر می‌دهد. به گفته سردار حسین ذوالفقاری، امروز علاوه بر دستگاه‌های دولتی، بخش خصوصی و نهادهای غیردولتی نیز در زمینه کاهش آسیب، درمان داوطلبانه و درمان افراد بی‌سرپناه یا مصرف‌کنندگان متجاهر نقش‌آفرینی می‌کنند که این اقدامات دستاوردهایی به همراه داشته است اما منجر به حل مساله و کاهش معتاد نشده‌ است ولی می‌توان گفت در کاهش رشد اعتیاد و کاهش وجود مواد مخدر در جامعه موثر بوده است. تاکید صاحب‌نظران این است که باید هم در زمینه کنترل عرضه، کاهش تقاضا، درمان و هم در حوزه پیشگیری و ارتقای آگاهی عمومی سرمایه‌گذاری جدید انجام شود، چرا که اعتیاد مساله‌ای پیچیده و چندوجهی است که نمی‌توان با یک ابزار واحد با آن مواجه شد. به اذعان دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر: آمار معتادان متجاهر که به تعبیری بی‌سرپناه هستند، کامل نیست،‌ زیرا اساسا در ۷ استان مرکز ماده ۱۶ وجود ندارد. در مرکز ۲۴ استان نیز،‌ مراکزی تحت عنوان مراکز ماده ۱۶ فعال بوده‌اند که البته اکنون با تغییر ساختاری مدنظر، در قالب طرح‌هایی مانند «دهکده‌های امید زندگی» فعالیت می‌کنند، به طوری که افراد بی‌سرپناهی که در پارک‌ها و معابر عمومی مواد مخدر مصرف می‌کنند و فاقد سرپناه هستند، در این مراکز نگهداری می‌شوند. وی با بیان اینکه نکته‌ای که در این زمینه وجود دارد این است که همه این افراد مشمول قانون نمی‌شوند، تاکید کرد: مساله‌ای که وجود دارد، بحث غربالگری است؛ طبق قانون، کسانی معتاد متجاهر تلقی می‌شوند که بی‌سرپناه باشند و به اعتیاد تجاهر کنند اما بررسی برخی مراکز نشان می‌دهد بسیاری از این افراد دارای شغل هستند ولی به لحاظ نوع مواد مصرفی، شرایط مناسبی ندارند. بسیاری از آنها نیز دارای خانواده هستند؛ با احتساب این دسته افراد، تعداد کسانی که طی این سال‌ها وارد این مراکز شده‌اند، بیش از ۱۰۰ هزار نفر محاسبه می‌شوند. این افراد پیش‌تر، در فضاهایی از جامعه همچون زیر پل‌ها، پارک‌ها و معابر شهری حضور داشتند و در مقطعی، مسؤولان کشور تصمیم گرفتند مراکزی برای این افراد ایجاد کنند تا این معتادان بتوانند در کنار ترک اعتیاد، اشتغال و سرپناه داشته باشند؛ این اقدام در زمان خود کار ارزنده‌ای بود. 
وی با اشاره به جزئیات اجرای طرح دهکده امید زندگی،‌ تاکید کرد: برای این امر،‌ یک نقشه تیپ طراحی شده تا علاوه بر بازتوانی،‌ برای این افراد حرفه‌آموزی انجام شود و با همکاری بخش خصوصی نیز، کارگاه‌هایی در این مراکز فعال شوند. علاوه بر این، محل اسکان بعد از بازتوانی و اشتغال نیز برای آنها جدا شود. وی توضیح داد: در این الگو، مراکز ساماندهی در قالب «دهکده‌های امید زندگی» و در ۳ بخش تعریف می‌شوند؛ بخش نخست به درمان، بازتوانی و مهارت‌آموزی اختصاص دارد، بخش دوم به اشتغال پایدار و بخش سوم به اسکان افرادی که فاقد سرپناه هستند تا از بازگشت مجدد آنها به خیابان جلوگیری شود. تلاش شده این فرآیند به‌گونه‌ای طراحی شود که در نهایت به بازاجتماعی شدن افراد بینجامد؛ به این معنا که پس از طی مراحل درمان و اشتغال، زمینه بازگشت تدریجی آنها به خانواده و زندگی عادی فراهم شود.