کاهش رشد نرخ فرزندآوری، افزایش پدیده تک‌فرزندی یا بی‌فرزندی، سقط جنین، وجود حدود ۲۰ درصد زوج نابارور در کشور و مسائل و مشکلات اقتصادی و فرهنگی موجب شده نرخ رشد جمعیت کشور مسیری را بپیماید که چنانچه فکری به حال آن نشود ایران در ۲ دهه آینده به کشورهای پیر دنیا می‌پیوندد. در این میان طرح‌ها و اقداماتی چون اجرای قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده، گسترش مراکز درمان ناباروری و تشویق به فرزندآوری و ازدواج در حال اجراست تا تحولی در رشد جوانی جمعیت کشور اتفاق بیفتد؛ مساله مهمی که رئیس اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت تاکید دارد چنانچه وزارت بهداشت و همه حوزه‌هایی که با سلامت مادر و کودک در ارتباط هستند، اگر به درستی وظایف خودشان را انجام ندهند، نمی‌توانیم به سمت جوانی جمعیت برویم. رضا سعیدی با عنوان این مطلب که بعد اقتصادی روی فرزندآوری تأثیر دارد، گفت: زوجین فرزند دوست دارند اما مشکلات اقتصادی اجازه نمی‌دهد به سمت فرزندآوری گرایش پیدا کنند. از طرفی مشوق‌های فرزندآوری با آنچه اتفاق می‌افتد، همخوانی ندارد و ساختارهای لازم برای حمایت از خانواده‌ها فراهم نشده است. وی که در وزارت بهداشت سخن می‌گفت با عنوان این مطلب که دوسوم قوانین جوانی جمعیت مربوط به وزارت بهداشت است، افزود: کشته‌های ناشی از تصادفات و حوادث ترافیکی در کشور، شوخی‌بردار نیست و تأثیر آن در جوانی جمعیت را نمی‌توان نادیده گرفت. همچنین معاون فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت در این نشست تاکید دارد اگر امروز نتوانیم برای جوانی جمعیت کاری کنیم، فردا دیر است. مسعود حبیبی افزود: سبک زندگی ما تغییر کرده و باعث شده جوانی جمعیت تحت‌تأثیر قرار بگیرد. از طرفی افکار عمومی دست رسانه‌ها، هنرمندان و فیلمسازان است؛ این گروه‌ها باید کمک کنند تا بحث جوانی جمعیت دغدغه خانواده‌ها شود. وی افزود: امروز علاقه به مهاجرت زنگ خطری برای آینده کشور است. حبیبی اظهار داشت: مسائل جوانی جمعیت با یک جشنواره حل نمی‌شود و باید فعالیت‌های فرهنگی، اقتصادی و... رونق بگیرد تا بتوانیم موضوع جوانی جمعیت را نهادینه کنیم. در ادامه سجاد رحیمی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه گفت: شهرهای برخوردار کشور، نرخ زاد و ولد کمتری دارند که نشان می‌دهد در بحث فرهنگی جوانی جمعیت دچار مشکل هستیم. تکلیف وزارت بهداشت این نیست که بسته تشویقی بدهد اما خدمات خوبی در زمینه زایمان و درمان ناباروری ارائه می‌دهد. وی افزود: خروجی جشنواره این است که بتوانیم از ظرفیت هنرمندان برای جوانی جمعیت استفاده کنیم. رحیمی با عنوان این مطلب که ۱۸ میلیون نفر در کشور شرایط ازدواج دارند، افزود: ما باید برای اقناع افراد در سنین ازدواج به زندگی متاهلی تلاش کنیم.
* مدیران سازمان‌های مردم‌نهاد و فعالان حوزه جمعیت چه می‌گویند؟
گروه‌های مردمی در بحث تحقق اهداف جمعیتی در واقع مصداق همان حلقه‌های میانی هستند که مقام معظم رهبری از آن به عنوان مدل حرکت عمومی یاد می‌کنند. این گروه‌ها هم مقبولیت بالایی در میان مردم دارند و هم توان بسیج اجتماعی را در خود ایجاد کرده‌اند. آنها در کنار تعهد و دغدغه‌مندی، از تخصص و تجربه ارزشمندی در حوزه‌های مختلف مرتبط با جمعیت برخوردارند. نشست دکتر مرضیه وحیددستجردی، دبیر ستاد ملی جمعیت با مدیران سازمان‌های مردم‌نهاد و فعالان حوزه جمعیت با هدف هم‌افزایی، تعامل و بهره‌مندی از ظرفیت گروه‌های مردمی در پیشبرد اهداف سیاست‌های کلی جمعیت در محل ستاد برگزار شد. در بخشی از این نشست، دکتر هادی بهداد دبیر جمعیت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اشاره به اهمیت این ستاد در جهت‌دهی اقدامات ملی گفت: موضوع جمعیت از جمله موضوعاتی است که باید به صورت جهادی و تخصصی دنبال شود. وی تصریح کرد: در سراسر کشور صدها مجموعه مردمی با ابعاد و ظرفیت‌های گوناگون در حال فعالیت هستند و ما باید بتوانیم از این ظرفیت عظیم در مسیر سیاست‌گذاری، اجرا و پایش برنامه‌های جمعیتی بهره ببریم. در ادامه زهرا بالی‌پور، فعال حوزه جمعیت در دانشگاه امام حسین(ع) با تأکید بر اینکه مسائل واقعی خانواده‌های پرجمعیت باید دیده شود، تصریح کرد: امروز بسیاری از خانواده‌های چندفرزندی با مشکلاتی مانند مسکن، حمل‌ونقل و نگاه فرهنگی مواجهند. برای نمونه، هنوز در جامعه نگاه منفی نسبت به داشتن فرزند زیاد وجود دارد؛ در حالی که این خانواده‌ها با سختکوشی و قناعت در حال تربیت نسل آینده کشورند. این مساله فقط اقتصادی نیست، بلکه فرهنگی است. باید الگوهای موفق خانواده‌های چندفرزندی در رسانه‌ها و آثار هنری به صورت مثبت نمایش داده شود تا مردم به چنین خانواده‌هایی افتخار کنند، نه اینکه نگاه ترحم‌آمیز یا انتقادی داشته باشند. سپس مریم قاضی‌سعیدی، فعال جمعیت در مجموعه جهادی حسنا گفت: قصه حسنا از تجربه فردی من با یک مادر باردار آغاز شد که قصد سقط جنین داشت. تلاش اولیه‌ام برای منصرف کردن او، اگرچه ابتدایی بود، مسیر شکل‌گیری یک شبکه مردمی برای حمایت از مادران باردار و خانواده‌های چندفرزندی شد. به مرور و با توسعه این شبکه در تهران و کشور، خدمات به مادران نیازمند و چندفرزندی با تمرکز بر حفظ حیات جنین و ارتقای وضعیت مادر ارائه شد و تا امروز حدود ۸۵۰ جنین نجات یافته‌اند.
وی با اشاره به طرح کوثر و گسترش آن در سراسر کشور گفت: با مشارکت گروه‌های مردمی و هیات‌ها، مادران باردار فارغ از نیاز مالی، مورد حمایت قرار می‌گیرند. این اقدام علاوه بر رفع مشکلات فوری، به فرهنگ‌سازی و اصلاح سبک زندگی در جامعه کمک می‌کند. فاطمه نظری، فعال حوزه جمعیت و مسؤول کارگروه پیشگیری از سقط دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز گفت: به واسطه دغدغه‌های حضرت آقا و آمارهای موجود، فعالیت من در حوزه مادران و پیشگیری از سقط از تیر ۱۴۰۲ آغاز شد. ابتدا با همایش نفس و مجموعه‌های پزشکی همکاری کردم و سپس با توجه به ظرفیت‌های مردمی، بویژه گروه حسنا، وارد کار دانشگاهی شدم تا ارتباط دانشگاه با گروه‌های مردمی در زمینه پیشگیری از سقط را تقویت کنم.
نظری افزود: ۳ محور اصلی در کنار پیشگیری از سقط؛ شامل فرهنگ‌سازی، تشویق به انصراف از سقط و برخورد با متخلفان است. به باور من، محور فرهنگ‌سازی اهمیت بالاتری دارد و باید انسان بودن جنین و اهمیت حیات او برای جامعه به شکل ملموس و هنری بازگو شود. در ادامه این نشست صمیمانه معصومه گیل‌آبادی، فعال حوزه جمعیت در بنیاد برکت بیان کرد: فعالیت من در حوزه جمعیت از حوزه فرهنگی و شهرداری اسلامشهر آغاز شد و با حضور در شورای شهر و سپس همکاری با معاونت فرماندار، تمرکز خود را روی جوان‌سازی جمعیت و آموزش خانواده‌ها گذاشتم. گیل‌آبادی تأکید کرد: همراهی گروه‌های مردمی و نهادهای دینی، نقش کلیدی در پیشبرد برنامه‌ها داشت. با همکاری آنها، موفق شدیم آموزش‌ها و برنامه‌های خانواده‌محور را در مدارس، هیات‌ها و انجمن‌های فرهنگی اجرا کنیم و به شکل ملموس تأثیرگذاری خود را بر جامعه افزایش دهیم. این تجربه نشان داد ترکیب فعالیت مردمی و حمایت رسمی، برای تحقق اهداف جمعیتی ضروری است.
مریم خراسانی‌نژاد، فعال حوزه جمعیت و عضو گروه مردمی «پناه» نیز در این نشست گفت: گروه پناه از دل جلسات کارشناسی و دغدغه‌های مشترک فعالان عرصه عفاف و حجاب و امر به معروف شکل گرفت. هدف ما ایجاد مدلی موفق برای هم‌افزایی گروه‌های مردمی و حل مسائل حوزه جمعیت است. خوشبختانه پس از یک سال فعالیت، توانستیم در ۴۰ منطقه از تهران هسته‌های «پناه مادری» را تشکیل دهیم و این شبکه را به عنوان الگوی مشارکت اجتماعی خانواده‌محور گسترش دهیم. خراسانی‌نژاد در پایان تأکید کرد: ما به دنبال ایجاد یک اکوسیستم اجتماعی پایدار در کنار زیرساخت‌های قانونی هستیم تا حمایت از مادران و خانواده‌های پرجمعیت به شکل واقعی اتفاق بیفتد. منصوره شعبانی، رئیس دبیرخانه جوانی جمعیت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز در این جلسه با اشاره به اهمیت مشارکت مردم در سیاست‌گذاری‌های جمعیتی گفت: در عصر حاضر، حکمرانی جمعیت به یکی از اولویت‌های استراتژیک کشورها تبدیل شده است. چالش‌هایی همچون کاهش نرخ باروری، سالمندی و تغییر ساختار خانواده نشان داده سیاست‌های جمعیتی بدون مشارکت مردم و نهادهای مردمی به نتیجه مطلوب نمی‌رسد. وی در ادامه اظهار کرد: حاکمیت نمی‌تواند مستقیماً با همه مردم در ارتباط باشد، بنابراین وجود حلقه‌های میانی به عنوان میانجی میان دولت و جامعه ضروری است. شعبانی افزود: هدف ما این است که با ورود به لایه‌های زیرین جامعه و استفاده از ظرفیت بنگاه‌ها و گروه‌های مردمی، بتوانیم نرخ باروری را در مناطق هدف بهبود دهیم.
اهمیت نقش حلقه‌های میانی در پیشبرد سیاست‌های جمعیتی
فردا برای جوانی جمعیت دیر است
ارسال نظر
پربیننده
تازه ها