شاخص کل بازار بورس دیروز با ۱۷ هزار و 8 واحد کاهش، در جایگاه یک ‌میلیون و ۳۴۰ هزار واحدی قرار گرفت. در معاملات دیروز بیش از 4 میلیارد و ۲۸۷ میلیون سهم، حق‌تقدم و اوراق بهادار به ارزش ۳۰ هزار و ۵۲۷ میلیارد ریال 

داد‌و‌ستد شد. همچنین شاخص کل (هم‌وزن) با ۴ هزار و ۹۳۱ واحد کاهش به ۳۶۷ هزار و ۵۶۳ واحد رسید. 

 

 ترکیه همچنان در گیرودار بحران ارزی است. لیر در یک سال اخیر (آذر 99 تا آذر 1400) بیش از 76 درصد ارزش خود را در برابر دلار آمریکا از دست داده است و بدترین عملکرد را در بین تمام ارزهای بازارهای نوظهور دارد. 

اردوغان به نوبه خود مشکلات لیر را به گردن خارجی‌ها و حامیان آنها در ترکیه می‌اندازد، در حالی که مشکلات اخیر لیر پس از آن آغاز شد که بانک مرکزی ترکیه در 18 نوامبر نرخ بهره را باز یک درصد کاهش داد (سومین کاهش از سپتامبر) (شهریور- مهر) و نشان داد که در دسامبر (آذر- دی) دوباره نرخ‌ها را کاهش خواهد داد. 

در واقع هنگامی که بانک مرکزی نرخ بهره را کاهش می‌دهد، پول معمولا برای استقراض ارزان‌تر می‌شود و بنابراین نسبت به سایر ارزها ارزش کمتری دارد. 

 ماه اکتبر (مهر- آبان)، تورم سالانه قیمت مصرف‌کننده در ترکیه نزدیک به 20 درصد بود. در این شرایط بانک مرکزی نرخ بهره را کاهش می‌دهد و هنگامی که نرخ‌ بهره در زمانی که تورم بالاست کاهش می‌یابد، تورم بیشتری به اقتصاد تحمیل می‌شود. 

در این شرایط این سوال نیز پیش می‌آید: آیا سایر اقتصادهای نوظهور از ترکیه پیروی می‌کنند و نرخ بهره را در واکنش به تورم کاهش می‌دهند؟ در واقع، پاسخ کاملا برعکس است. کره‌‌جنوبی، روسیه، برزیل، مکزیک و مجارستان همگی نرخ بهره را افزایش داده‌اند تا سعی کنند تورم را مهار کنند. 

اما پس چه کسی طرفدار کاهش نرخ بهره ترکیه برای مبارزه با تورم است؟ رئیس‌جمهور ترکیه، رجب طیب اردوغان معتقد است که کاهش نرخ بهره با تورم مبارزه، رشد اقتصادی و صادرات را تقویت و شغل ایجاد می‌کند. آمارها نشان می‌دهد که استانداردهای زندگی برای ترک‌ها به دلیل افزایش تورم کاهش یافته است. 

کسب‌وکارها در ترکیه که به کالاهای وارداتی وابسته‌اند، با هزینه‌های تمام شده بالاتری روبه‌رو هستند. از آنجا که شرکت‌ها این هزینه‌های ورودی بالاتر را به مصرف‌کنندگان منتقل می‌کنند، خانوارهای ترکیه بویژه خانواده‌های کم‌درآمد، با قیمت‌های بالاتر برای تامین کالاها - از جمله موارد ضروری مانند غذا و انرژی- دست‌وپنجه نرم می‌کنند و از سوی دیگر پس‌انداز و درآمد ترکیه‌ای‌ها به دلیل سقوط آزاد لیر کاهش می‌یابد. همچنین اقتصاد ترکیه بسیار به تامین مالی خارجی وابسته است، به این معنی که شرکت‌هایی که بدهی‌های خود را به دلار دریافت کرده‌اند، با کاهش ارزش لیر در برابر دلار آمریکا، با هزینه‌های بازپرداخت شدیدتری مواجه هستند. 

 

* ابزار نرخ بهره دست کیست؟

در واقع بانک‌های مرکزی سیاست نرخ بهره را تعیین می‌کنند اما اردوغان طی ۲ سال گذشته ۳ رئیس بانک مرکزی را برکنار کرده و همواره بر کاهش نرخ بهره تاکید داشته است. 

رئیس‌جمهور ترکیه در سخنرانی اخیر خود در پارلمان این کشور بار دیگر بر حمایت از کاهش نرخ بهره تاکید کرد و گفت: مردم ترکیه باید منطقی رفتار کنند و از وحشت و هراس پس از سقوط لیر به رکودی بی‌سابقه خودداری کنند. 

اردوغان دیروز در برابر قانون‌گذاران حزب حاکم عدالت و توسعه در پارلمان این کشور گفت که هیچ‌گاه از نرخ بالای بهره حمایت نخواهد کرد. وی افزود نگرانی‌های عمومی درباره بی‌ثباتی در نرخ ارز را می‌فهمد. 

اردوغان تصریح کرد: مردم ترکیه باید منطقی رفتار کنند و از وحشت و هراس پس از سقوط لیر به رکودی بی‌سابقه خودداری کنند. تورم سالانه 20 درصدی فعلی ترکیه را می‌‌توان به سرعت حل کرد. 

رئیس‌جمهور ترکیه گفت: بی‌ثباتی نرخ ارز موقتی است و نتیجه سیاست‌های جدید اقتصادی دولت نیست. 

وی  ادامه داد: ما مصمم هستیم که از طریق سرمایه‌گذاری، تولید و اشتغال‌زایی، هر چیزی را صحیح است، برای کشورمان انجام دهیم، سیاست اقتصادی ترکیه بر اساس صادرات بنا نهاده شده است. به ‌عنوان دولتی که دارای شناخت و تجربه برای اداره بحران‌‌های مالی است، ما مصمم به غنیمت شمردن فرصت دوران بحرانی که جهان در آن قرار دارد، هستیم.

اردوغان در ادامه سخنانش افزود: افزایش قیمت‌‌ها در نتیجه افزایش قیمت ارز به‌ طور مستقیم بر سرمایه‌گذاری، تولید و اشتغال‌‌زایی تاثیری نخواهد گذاشت و نرخ رقابتی ارز منجر به افزایش سرمایه‌گذاری، تولید و اشتغال خواهد شد.

تنها ساعتی پس از این سخنرانی اردوغان،‌ ارزش لیر ترکیه باز هم سقوط کرد. 

اردوغان مکررا خواستار کاهش نرخ بهره به ‌‌منظور تقویت اقتصاد این کشور است و در همین راستا به‌ سرعت رؤسای بانک‌های مرکزی را تغییر می‌دهد؛ از جمله اخراج رئیس بانک مرکزی در اوایل امسال و 3 عضو کمیته سیاست پولی ترکیه که در ماه گذشته صورت گرفت. 

اردوغان چند سالی است که بشدت با افزایش نرخ بهره مخالف است و هر کس را که در این مسیر با وی مخالفت کند، از رئیس کل بانک مرکزی گرفته تا مدیران ارشد آن از سر راه برمی‌دارد. 

از سوی دیگر سقوط ارزش لیر و گرانی در ترکیه باعث برپایی تظاهرات اعتراضی شده است و رهبران احزاب اپوزیسیون بشدت عملکرد حزب حاکم عدالت و توسعه و رئیس‌جمهور این کشور را آماج انتقادات خود قرار داده‌اند. 

بسیاری از کارشناسان اقتصادی ترک می‌گویند پایین آوردن نرخ بهره یک اشتباه بسیار بزرگ است که می‌تواند اقتصاد این کشور را درگیر یک بحران بزرگ کند. 

روزنامه فایننشال‌‌تایمز طی گزارشی در رابطه با سیاست‌های اردوغان نوشت، رئیس‌جمهور ترکیه با هشدارهای فزاینده‌ای مبنی بر اینکه رویکرد خاص وی برای اداره اقتصاد 756 میلیارد دلاری ترکیه کارساز نیست، روبه‌رو است. 

به نوشته این گزارش، مخالفان در ترکیه هرگز تا این حد سرسخت نبوده‌اند. حتی اگر دیگران آنها را به‌ خیال‌بافی متهم کنند، متقاعد شده‌اند که اقتصاد در حال ورشکستگی به آنها کمک می‌کند تا اردوغان را سرنگون کنند. دوره بعدی انتخابات در سال 2023، صدمین سال تاسیس جمهوری ترکیه، خواهد بود اما برخی تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که رأی‌گیری زودهنگام می‌تواند در اوایل نیمه نخست سال آینده برگزار شود.

 

* صف نان در ترکیه!

اوضاع ترکیه به قدری وخیم شده که برخی کانال‌های خبری اقدام به انتشار تصاویری از صف‌های طولانی خرید نان ارزان در ترکیه کرده‌اند. آنها اعلام کرده‌اند بعد از افزایش 30 درصدی قیمت نان در ترکیه، برخی از فروشگاه‌های نان در شهرهای مختلف اقدام به فروش نان بیات به قیمت ارزان‌تر می‌کنند که این موضوع باعث ایجاد صف در این مراکز شده است. قیمت نان اوایل هفته یک لیر و 75 قوروش بوده است که به 2 لیر و 25 قوروش رسیده است.

***

وزیر نفت ضمن ارزیابی مثبت از نشست مشترک مجلس و دولت گفت: مقدار فروش نفت نسبت به پارسال افزایش خیره‌کننده‌ای داشته است. به گزارش خانه ملت، جواد اوجی با اشاره به نشست مشترک مجلس و دولت به مناسبت روز مجلس اظهار کرد: وزارت نفت گزارشی از فروش نفت، گاز صادراتی و محصولات پتروشیمی در یکصد روز اخیر داشته که طبق آمار مقدار فروش نفت نسبت به پارسال افزایش خیره‌کننده‌ای داشته است. وی تصریح کرد: درباره تبصره ۱۸ استفاده از توان شرکت‌های دانش‌بنیان در مناطق کم‌برخوردار، پروژه‌های خوبی در این مناطق در حوزه صنعت نفت تعریف کرده‌ایم و امیدواریم زمینه اشتغال‌زایی‌ خوبی ایجاد کند. اتفاق‌های خوبی در بخش سرمایه‌گذاری، فروش و اشتغال‌زایی در وزارت نفت رخ داده که در نتیجه همکاری دولت و مجلس بوده است. وزیر نفت تصریح کرد: همکاری کمیسیون عمران و وزارت نفت منجر شد تا موضوع قیر و آسفالت جاده‌ها با سرعت بیشتری به سرانجام برسد. 

بر این اساس، در مدت زمان گذشته از شروع به کار دولت سیزدهم عملکرد وزارت نفت به شکل محسوسی بهتر شده است؛ بخشی از این تغییرات معطوف به تغییرات در وزارت نفت و بخش اعظم آن مربوط به تغییر رویکرد کلان دولت و سیاست‌گذاری حرکت به سمت شرق است. به غیر از باز شدن باب‌های جدید فروش نفت، همچنین تسهیل بازگشت ارز حاصل از فروش نفت کشورمان در روزهای اخیر شاهد قرارداد سوآپ گازی بین ایران با ترکمنستان و آذربایجان بودیم که موجب پایداری شبکه گازی کشورمان در زمستان می‌شود. تغییرات در فروش نفت کشورمان به قدری محسوس بوده است که سازمان برنامه و بودجه تصمیم گرفته است میزان درآمد حاصل از فروش نفت را برای سال 1401 با فروش روزانه یک میلیون و 200 هزار بشکه برآورد کند. 

روند قیمت کالاهای اساسی طی یک سال گذشته افزایشی بوده، به گونه‌ای که در مهر ۱۴۰۰ نسبت به مهر ۹۹ قیمت برنج ایرانی ۶۲ درصد، شکر ۷۵ درصد و گوشت ۶۰ درصد افزایش یافته است. روند قیمت کالاهای اساسی طی یک سال گذشته به‌رغم وعده‌های مکرر مسؤولان همچنان افزایشی بوده، به شکلی که موجب کاهش تقاضا بویژه در اقلامی همچون گوشت و برنج شده است. قاسمعلی حسنی، دبیر اتحادیه بنکداران مواد غذایی تهران در این رابطه می‌گوید: در حال حاضر به دلیل افزایش افسارگسیخته قیمت‌ کالاها بویژه کالاهای خوراکی، تقاضا بشدت کاهش یافته است. دولت سیزدهم باید فکری اساسی برای معیشت مردم کند، چراکه این وضعیت قیمت‌ها موجب کوچک شدن سفره مردم شده و بسیاری از کالاها از سبد غذایی مردم حذف شده است. 

 

* افزایش 8/75 درصدی قیمت شکر

در این بین، بررسی آمار ارائه‌شده از سوی وزارت صمت از قیمت کالاهای اساسی در مهرماه سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که نرخ انواع کالاهای اساسی نسبت به مهر ۱۳۹۹ با افزایش محسوسی همراه بوده که البته نسبت به ماه‌های قبل شیب ملایم‌تری داشته است. بر همین مبنا، قیمت هر کیلوگرم برنج پاکستانی باسماتی درجه یک با ۱۷ درصد افزایش از ۲۳ هزار و ۴۰۴ تومان در مهرماه ۱۳۹۹ به ۲۷ هزار و ۳۹۰ تومان در مهرماه ۱۴۰۰ افزایش یافته است. قیمت هر کیلوگرم برنج تایلندی نیز در مهر ۱۴۰۰ نسبت به مهر ۱۳۹۹ با 8/29 درصد افزایش از ۱۲ هزار و ۶۸۱ تومان به ۱۶ هزار و ۴۶۰ تومان افزایش یافته است. 

همچنین قیمت هر کیلوگرم برنج طارم اعلا مهر ۱۴۰۰ نسبت به مهر ۱۳۹۹، 3/61 درصد افزایش داشته و از ۲۹ هزار و ۳۴۱ تومان به ۴۷ هزار و ۳۳۱ تومان رسیده است. قیمت هر کیلوگرم برنج هاشمی درجه یک نیز طی مدت یاد شده 8/61 درصد افزایش یافته و از ۲۸ هزار و ۶۹۷ تومان به ۴۶ هزار و ۴۲۵ تومان رسیده است. قیمت هر کیلوگرم شکر سفید نیز 8/75 درصد افزایش یافته و از ۸ هزار و ۳۱۴ تومان در مهر ۹۹ به ۱۴ هزار و ۶۱۵ در مهر ۱۴۰۰ افزایش یافته است. قیمت هر کیلوگرم گوشت گوساله نیز مهرماه ۱۴۰۰ نسبت به مهرماه ۱۳۹۹ به میزان 4/60 درصد افزایش یافته و از هر کیلوگرم ۸۲ هزار و ۴۶۰ تومان به ۱۳۲ هزار و ۲۴۳ تومان رسیده است. قیمت هر کیلوگرم گوشت گوسفندی نیز طی مدت یاد شده 5/33 درصد افزایش یافته و از ۹۹ هزار و ۴۴۳ تومان به ۱۳۲ هزار و ۷۳۹ تومان رسیده است. قیمت هر کیلوگرم گوشت مرغ تازه نیز در مهرماه ۱۴۰۰ نسبت به مهرماه ۱۳۹۹ به میزان 3/42 درصد افزایش یافته و از هر کیلوگرم ۱۹ هزار و ۶۵۹ تومان به ۲۷ هزار و ۹۸۱ تومان رسیده است.

طرح «اقدام ملی مسکن» و «نهضت ملی مسکن» در هم ادغام شدند

معاون مسکن و ساختمان وزارت راه‌و‌شهرسازی گفت: با مصوبه شورای ‌عالی مسکن، طرح اقدام ملی مسکن و نهضت ملی مسکن در هم ادغام شدند. محمود محمودزاده با اعلام اینکه بیش از یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر در سامانه نهضت ملی مسکن ثبت‌نام کرده‌اند، بخشی از فعالیت‌های وزارت راه‌وشهرسازی درباره خانه‌دار کردن مردم و اجرای قانون جهش تولید مسکن را تشریح کرد. معاون مسکن و ساختمان وزارت راه‌وشهرسازی با یادآوری این مطلب که با مصوبه شورای ‌عالی مسکن، طرح اقدام ملی مسکن و نهضت ملی مسکن در هم ادغام شدند، گفت: ادغام طرح ملی مسکن در نهضت ملی مسکن با این هدف انجام شد تا همه ثبت‌نام‌شدگان از مزایای یکسان برخوردار باشند. در مجموع در این ۲ طرح که هم‌اکنون ادغام شده‌اند بیش از 6/3 میلیون نفر در سامانه ثبت‌نام کرده‌اند. معاون وزیر راه‌وشهرسازی با اشاره به اینکه در دور جدید ثبت‌نام نهضت ملی مسکن، متقاضیان در ۵۴۰ شهر امکان ثبت‌نام را یافتند، اعلام کرد: با شرایط جدید ثبت‌نام و تسهیل در فرآیند آن، این امیدواری وجود دارد که میزان مشارکت بالا برود. 

***

تأمین تخم‌مرغ و مرغ منجمد برای عرضه در سامانه هوشمند توزیع

مدیرعامل شرکت پشتیبانی امور دام کشور گفت: این شرکت تخم‌مرغ و مرغ منجمد مورد نیاز را برای عرضه در سامانه هوشمند توزیع تامین می‌کند. محسن مردی، مدیرعامل شرکت پشتیبانی امور دام کشور با اشاره به اینکه مهم‌ترین وظیفه این شرکت حفظ ذخایر استراتژیک کشور است، اظهار کرد: شرکت پشتیبانی امور دام کشور وظیفه تامین مرغ و تخم‌مرغ را بر عهده دارد، در حال حاضر ذخایر استراتژیک مرغ و تخم‌مرغ در شرایط مطلوبی قرار دارد و علاوه بر آن ذخیره جدیدی برای ما تعریف شده که بتوانیم نیاز بخش توزیع هوشمند مرغ و تخم‌مرغ کشور را تامین کنیم که در این زمینه مشکلی وجود ندارد. وی افزود: وظیفه ما تامین و ذخیره‌سازی مرغ منجمد با قیمت مصوب است که به صورت روزانه در اختیار سامانه هوشمند قرار می‌دهیم، وظیفه دیگر ما حفظ ذخایر استراتژیک کشور در حوزه جو، کنجاله سویا، ذرت، گوشت قرمز و گوشت مرغ است که تخم‌مرغ هم به آن اضافه شده است. مردی خاطرنشان کرد: روزانه حدود ۳۰۰ تن گوشت مرغ منجمد در سطح کشور توزیع می‌شود و این طرح یکی از مهم‌ترین پروژه‌های وزارت جهاد کشاورزی است و استقبال خوبی هم از آن خواهد شد. وی با بیان اینکه مهم‌ترین بخش این طرح آن است که بتوانیم کالاها را با قیمت مصوب به دست مصرف‌کننده برسانیم، تاکید کرد: با این طرح هوشمند، واسطه‌هایی که می‌توانند در قیمت اختلال ایجاد کنند، حذف خواهند شد. 

***

افزایش وام ضروری بازنشستگان کشوری به ۱۲ میلیون تومان 

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی عملکرد 3 ‌ماهه صندوق بازنشستگی کشوری در دولت سیزدهم را تشریح کرد که در آن، افزایش تسهیلات «وام ضروری بازنشستگان کشوری» از ۱۰ به ۱۲ میلیون تومان برای ۳۰۰ هزار نفر با کارمزد 4 درصد و بازپرداخت ۳۶ ماهه اجرایی شد. در آبان‌ماه امسال نزدیک به ۴۰۰ هزار نفر برای دریافت این تسهیلات به صورت غیرحضوری و اینترنتی ثبت‌نام کردند که قرار است پس از بررسی و اولویت‌بندی، ۳۰۰ هزار نفر از واجدان شرایط در ۲ مرحله و هر مرحله ۶ نوبت، وام خود را بدون نیاز به مراجعه حضوری و طی شدن فرآیندهای بانکی و مالی دریافت کنند. 

***

آمادگی شرکت‌های ایرانی برای راه‌اندازی مجدد کارخانه‌های سوریه

وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت: شرکت‌های ایرانی برای راه‌اندازی مجدد کارخانه‌های متوقف شده در سوریه و ایجاد صنایع مشترک، آمادگی دارند. سیدرضا فاطمی‌امین پس از بازدید از تعدادی از کارخانه‌های شهرک صنعتی «عدرا» در حومه دمشق، هدف از سفرش به سوریه را توسعه روابط اقتصادی ۲ کشور و بررسی امکانات حمایتی برای پویایی مجدد صنایع سوریه بویژه نساجی و بازیابی موقعیت این صنایع که بر اثر جنگ تروریست‌ها علیه سوریه از دست رفته است، بیان کرد. وزیر صمت افزود: شرکت‌های ایرانی برای راه‌اندازی مجدد کارخانه‌های متوقف شده در سوریه و ایجاد صنایع مشترک، آمادگی دارند. 

***

عرضه اینترنتی برنج، روغن و شکر  

مدیر عامل سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران گفت: از امروز(دیروز چهارشنبه) در استان تهران علاوه بر عرضه مرغ منجمد و تخم‌مرغ با قیمت مصوب، شکر، روغن و برنج نیز از طریق سامانه بازرگام عرضه می‌شود. اسماعیل قادری‌فر اظهار داشت: از امروز در استان تهران علاوه بر عرضه مرغ منجمد و تخم‌مرغ با قیمت مصوب، شکر، روغن و برنج نیز از طریق سامانه بازرگام عرضه می‌شود. این مقام مسؤول اضافه کرد: همچنین از امروز در شهرهای مشهد، شیراز و یزد، مرغ منجمد و تخم‌مرغ به شکل اینترنتی و از طریق همان سامانه بازرگام عرضه می‌شود. 

وی گفت: برای جلوگیری از هرگونه تضییع حق شهروندان، نظارت کامل بر این سامانه از طریق سازمان تعاونی روستایی انجام می‌شود. 

قادری‌فر افزود: کالاهای اساسی‌ای که در این سامانه عرضه می‌شود در کمتر از ۲۴ ساعت با قیمت مصوب در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد و خرید از این سامانه هزینه‌ای بیش از نرخ مصوب برای شهروندان در بر ندارد. وی گفت: در واقع محدودیتی برای عرضه در این سامانه وجود ندارد؛ اما برای جلوگیری از احتکار و دلالی برای هر شخص، محصولات را به میزان مصرف سرانه سالانه در نظر گرفتیم و تمهیدات لازم برای جلوگیری از شکل‌گیری دلالی‌های جدید و احتکار از طریق این سامانه در نظر گرفته شده است.