محمد‌‌حسین مهدوی‌زادگان‌: سرانجام مذاکرات بر سر تشکیل دولت ائتلافی در آلمان به سرانجام رسید و ۳ حزب سوسیال- دموکرات، سبزها و دموکرات‌های آزاد بزودی دولت جدید این کشور را به صدراعظمی «اولاف شولتس» از حزب سوسیال- دموکرات تشکیل خواهند داد. در این معادله، خبری از حزب متبوع آنگلا مرکل (حزب دموکرات- مسیحی) در معادلات قدرت نیست. مرکل تصور می‌کرد پس از اعلام کناره‌گیری از قدرت، حزب دموکرات- مسیحی در انتخابات پیروز شده و متعاقبا صدراعظم جدید آلمان را نیز شخص او تعیین خواهد کرد اما محاسباتش این بار درست از آب درنیامد!

به این ترتیب ویترین سیاست داخلی و خارجی آلمان نیز بزودی تغییر می‌کند و سوسیال- دموکرات‌هایی که خود را طرفدار تنش‌زدایی در نظام بین‌الملل می‌دانند، در رأس معادلات قدرت در برلین و اتحادیه اروپایی قرار خواهند گرفت. شاید در ابتدا تصور شود افرادی مانند اولاف شولتس، اشتاین‌مایر، اشتاین‌بروک، زیگمار گابریل و... به مراتب سنخیت بیشتری با واژگان صلح و امنیت در حوزه روابط بین‌الملل داشته و از این حیث با آنگلا مرکل و همراهانش تفاوت اساسی دارند اما این تصور کاملا خطاست! 

سوسیال- دموکرات‌های آلمان حدود یک دهه است در دولت ائتلافی مرکل حضور داشته‌اند و سکان وزارت خارجه آلمان نیز در طول این سال‌ها در دستان آنها بوده است. بنا بر ارزیابی مؤسسه علوم و سیاست برلین، در فاصله سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ کشورهای عربستان سعودی، قطر، امارات عربی متحده، الجزایر و مصر خریدار حدود یک‌سوم کل تجهیزات جنگی صادراتی آلمان به ارزش ۶ میلیارد و ۱۰۰ میلیون یورو بوده‌اند. نکته جالب توجه اینکه سوسیال- دموکرات‌ها قبل از اینکه تن به ائتلاف با دولت مرکل بدهند، خود را مخالف سرسخت حمایت تسلیحاتی از رژیم سعودی می‌دانستند اما پس از آن، پرده از چهره واقعی خود برداشتند. سوسیال- دموکرات‌های آلمان در پارلمان این کشور (بوندس‌تاگ) ضمن حمایت از جنایات سعودی‌ها و نسل‌کشی آنها در یمن، زمینه را جهت ارسال مستقیم و حتی غیرمستقیم تسلیحات آلمانی به ریاض فراهم کردند. پس از قتل «جمال خاشقجی» روزنامه‌نگار منتقد سعودی توسط بن‌سلمان و عوامل وی، پارلمان آلمان طرح توقف حمایت تسلیحاتی برلین از سعودی را تصویب کرد. با این حال ژرمن‌ها میزان صادرات تسلیحاتی خود را به کشورهای مصر و امارات (۲ شریک سعودی‌ها) افزایش داده و از آنها خواستند سلاح‌های ارسالی را در اختیار ریاض قرار دهند. 

رفتارهای چندگانه و مزورانه سوسیال- دموکرات‌های آلمان در قبال برجام نیز موضوعی نیست که بتوان تحت تاثیر خروج مرکل از قدرت، آن را کتمان کرد. «هایکو ماس» وزیر خارجه سوسیال- دموکرات دولت آلمان، همان فردی بود که پس از خروج دولت ترامپ از توافق هسته‌ای، ماموریت یافت با ترسیم یک ساختار انتزاعی، خیالی و موهوم به نام «اینستکس»، ایران را به صورت یکجانبه در برجام حفظ کند و در مقابل، به تقویت ارکان و مؤلفه‌های استراتژی فشار حداکثری دولت آمریکا علیه ایران بپردازد. بهتر است جمله معروف «هایکو ماس» درباره اینستکس را بار دیگر مرور کنیم: «برنامه اروپایی اینستکس باید یک تجارت مقاوم در برابر تحریم‌ها را امکان‌پذیر کند. البته همه طرف‌ها به محدودیت‌های این برنامه آگاهند. ما اروپاییان بر این عقیده‌ایم باید با همه تلاش برای حفظ توافق هسته‌ای با ایران کار کنیم و این تلاش‌ها ارزشش را دارد».

ماس ۳ سال قبل این جملات را بر زبان راند و تا امروز هیچ‌کس نمی‌داند وی دقیقا از کدام «ساختار تجاری مقاوم» سخن می‌گوید! در حال حاضر نیز سوسیال- دموکرات‌های آلمان معتقدند باید به همراه لندن و پاریس و در همراهی مطلق با سیاست‌های دولت جو بایدن، پروژه «بازگشت بی‌خاصیت به برجام» را مدیریت کنند، به گونه‌ای که در مقابل تعلیق قطره‌چکانی، ناقص و بسیار محدود تحریم‌های ایران، تهران به تمام تعهدات برجامی خود بازگردد. فراتر از آن، ژرمن‌ها معتقدند در صورت بازگشت ناقص و غیرواقعی آمریکا به برجام، کاخ سفید و تروئیکای اروپایی می‌توانند با استناد به تهدیدی به نام «مکانیسم ماشه»، ایران را به سوی پذیرش مذاکرات منطقه‌ای و موشکی سوق دهند! 

در این معادله، نباید نقش لابی‌های صهیونیستی در حزب سوسیال- دموکرات آلمان را نادیده انگاشت؛ لابی‌هایی که نه ‌تنها در بوندس‌تاگ (پارلمان آلمان) بلکه در مرکز سیاسی این حزب نیز نفوذ فوق‌العاده داشته و سیاست‌ها و تاکتیک‌های حزب سوسیال- دموکرات در مواجهه با ایران را تعیین می‌کنند. در چنین شرایطی نباید اسیر ظواهر جا‌به‌جایی قدرت در سرزمین ژرمن‌ها شد. خروج مرکل از قدرت و حضور سوسیال- دموکرات‌ها در برلین، قطعا منجر به پایان بازی آلمان در زمین آمریکا و استقلال این کشور در نظام بین‌الملل نمی‌شود. شاید در یک تشبیه قریب به ذهن، بتوان جا‌‌به‌جایی قدرت میان مرکل و شولتس در برلین را مانند خروج ترامپ و حضور بایدن در کاخ سفید دانست.

مهدی طاهرخانی: نه سیخ بسوزد نه کباب؛ این شاید نزدیک‌ترین نیت‌خوانی درباره سازندگان فیلم «اسپنسر» باشد. این فیلم نگاهی است به ۳ روز زندگی پرنسس دایانا در دسامبر 1991 تا ژانویه 1992، البته بر اساس تخیل و زاییده ذهن نویسنده ولی وام گرفته از اتفاقات واقعی که هر کدام ما‌به‌ازای کاملا حقیقی دارد. 

 فیلم با گم شدن دایانا در مسیر کاخ ساندرینگهام، همان محله‌ای که دایانا بچگی‌اش را در آن سپری کرده، شروع می‌شود و پایانش فرار از این کاخ با چهره‌ای خندان است؛ آن هم به همراه پسرانش، ویلیام و هری. 

قرار نیست در این فیلم کسی ملکه الیزابت را قضاوت کند اما به نقد کشیدن سنت‌ها چرا. حضور در این کاخ به بهانه ۳ روز کریسمس، برای پرنسس ولز، به مثابه تحمل زندان است. او آنجاست؛ تنها برای پسرانش. کامیون‌های نظامی در حال ورود به کاخ هستند با جعبه‌هایی که روی آن نوشته شده است مهمات اما درونش مواد غذایی است که باید صرف خانواده سلطنتی شود. حقیقتا مضحک نیست؟ 

پرنسس دیرتر از ملکه به کاخ می‌رسد و این نخستین اعلان جنگ ۲ بانوی اصلی فیلم است؛ اولی ملکه انگلیس که تماما مطیع سنن و آداب خاص سلطنت است و دومی، مادر ۲ شاهزاده که تابوشکن است. هنگام ورود به کاخ از او می‌خواهند خودش را روی یک ترازو وزن کند؛ کاری که ملکه انجام داده بود و همچنین تاکید داشت دیگران هم باید آن را انجام دهند؟ چرا؟ چون یک شاهزاده بیکار در قرن نوزدهم این کار به زعم خویش مفرح را پایه گذاشت و سنت کرد. هنگام پایان کریسمس همه باید 1300 گرم به وزن‌شان اضافه شده باشد. 

لابد این به معنای خوش گذشتن در خانواده سلطنتی تلقی می‌شود اما برای دایانا یک کار بی‌معناست که او در ابتدا قصد طفره رفتن از آن را دارد اما دست آخر تسلیم می‌شود. اتاق‌ها سرد است و شاهزاده‌ها از آن گله‌مندند ولی طبق قانون، بخاری‌ها نباید از یک دمای خاصی بیشتر شود و برای فرار از سرما باید به پتوی بیشتر پناه برد، چرا؟ چون به زعم آنها مفرح است و دایانا مسلسل‌وار سنت‌های من‌در‌آوردی را به چالش می‌کشد و با نیشخند می‌گوید: مفرح است! از سویی در فیلم با زنی مواجه هستیم که به صراحت، روح و روانی آزرده دارد. گویی یک بیمار روانی است که با ارواح حرف می‌زند. چه با کت قدیمی پدرش که آن را از روی یک مترسک در همان حوالی پیدا کرده باشد، چه با روح «آن بولین» زن کشته شده هنری هشتم. 

یک نفر کتاب سرنوشت آن بولین را روی تخت پرنسس گذاشته تا او با خواندن سرنوشت زن هنری هشتم، حواسش را جمع کند اما نکته ریز ماجرا آنجاست که در حقیقت آن بولین نبود که به هنری هشتم خیانت کرد. سر او را زدند به این بهانه اما ماجرای واقعی آن بود که شاه هوسران بریتانیا قصد داشت با نفر دیگری ازدواج کند و از این رو باید آن بولین به جرم زنا با محارم (برادر خود) گردن ‌زده می‌شد. از اینجای قصه به بعد دایانا و بولین یکی می‌شوند؛ ۲ قربانی هوسرانی شوهران خود. 

دایانای کلافه و آشفته لابد قرار بود چهره دیگری از پرنسس ولز را به مخاطب ارائه دهد اما او درباره خیانت شوهرش پرنس چارلز اشتباه نمی‌کرد. چارلز مخفیانه با «کامیلا پارکر» ارتباط داشت و این موجب آزار دایانا می‌شد. تکلیف بیننده با این موضوع کاملا روشن است، چرا که سال‌ها بعد از مرگ مشکوک دایانا، سرانجام چارلز اعتراف کرد با کامیلا ارتباط داشته و جالب اینکه آنها سال 2005 به صورت رسمی ازدواج کردند. پس دایانا دچار بدبینی نشده بود. اگرچه در اکثر فیلم او را زنی درگیر تناقضات روحی و روانی می‌بینیم اما اکثریت با او همراهی می‌کنند، نه از سر ترحم، بلکه واقعیتی که جاری و روان است. 

در نشان دادن چهره ملکه و خانواده سلطنتی سعی بر آن است که حتی‌المقدور چهره بدی از آنها ارائه نشود و حتی در جاهایی طرف آنها نیز گرفته می‌شود اما هیچ مورد منفی اخلاقی هم علیه دایانا وجود ندارد. او برخلاف چارلز نه مخفیانه خیانت می‌کند و نه سعی دارد با کشیدن پرده‌ها، از رازهای کثیفش نگهداری کند. دایانا همانی بود که همه می‌دیدند. 

کشتن قرقاول به قصد تفریح دیگر امری مفرح در سده اخیر محسوب نمی‌شود. پس بیننده به او حق می‌دهد پسرانش را از این ضیافت کشتار بیرون بکشد. در انتهای قرن بیستم، سنن سلطنتی قطعا باید دچار بازتعریفی دوباره می‌شدند اما خانواده سلطنتی به پیش‌قراولی ملکه، کاملا برعکس و محکم، روی همه سنن اصرار داشت. از این رو طغیان عروس خانواده، خواه‌نا‌خواه بیننده را با خودش همراه می‌کند. او حتی در یک سکانس در جواب به کهنه‌سرباز ارتش که اینک سرخدمتکار ملکه شده است، می‌گوید دوست ندارد کسی به‌ خاطرش کشته شود. 

این در پاسخ به جمله‌ای است که آن کهنه‌سرباز می‌گوید و مدعی است روزی در بلفاست جنازه دوستش را در دست داشت و با خود پرسید برای چه آنجاییم و کشته می‌شویم؟ سپس به یاد قسمش و مراقبت از سلطنت افتاد.  با این وجود دایانا یک عضو رسمی خانواده سلطنتی و مادر ۲ شاهزاده که شاید روزی یکی از آنها پادشاه بریتانیا شود، می‌گوید دوست ندارد کسی به خاطر او کشته شود. مردن در راه وطن یک موضوع است اما کشته شدن برای ملکه و پادشاه و کلا یک خانواده خاص، موضوع دیگر. 

فیلم اسپنسر، پایانی کاملا روشن و جسورانه دارد. دایانا کت پدر را که در ابتدای فیلم بر تن یک مترسک بود،

بر تن می‌کند و یکی از لباس‌های زیبای خودش را تن آن مترسک تا بگوید می‌خواهد نامش همان نام خانوادگی پدر یعنی اسپنسر باشد، نه عضوی از خانواده سلطنتی. 

 برخلاف ابتدای فیلم که او هراسان، گمشده و کلافه است، این بار به همراه ۲ پسرش با آهنگی شاد، از کاخ خارج می‌شود تا همین خروج سرخوشانه استعاره‌ای باشد برای سرنوشتی که چند سال بعد برای او رخ داد. جدا شدن به واسطه خیانت‌های پرنس چارلز و سپس یک مرگ کاملا مشکوک در تصادف خودرو در پاریس. 

دایانا مرد و تازه پس از مرگش بود که خانواده سلطنتی متوجه شد چگونه عروس سابق‌شان حتی بیش از ملکه محبوبیت داشته است. «تونی بلر» نخست‌وزیر وقت، از اصطلاح «ملکه مردم» برای دایانا استفاده کرد که شاید همین حرف، خنجری بود بر قلب ملکه الیزابت. پرنسس دایانا و آن بولین سرنوشتی مشابه داشتند؛ هر دو قربانی شوهرهای هوسران خود شدند و چه پیامی واضح‌تر از این برای فیلمی که کوشید نه سیخ را بسوزاند نه کباب.

محمدرضا کردلو:  نظراتی که درباره خانواده سلطنتی و شخص ملکه بریتانیا هر روز به نحوی در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود، تصویری از کاخ باکینگهام را برجسته می‌کند که با آنچه پیش‌تر از مرگ مشکوک دایانا اسپنسر از دربار بریتانیا منتشر می‌شد، بسیار متفاوت است. یکی از نقاط جدی تغییر نگاه مردم حداقل در بریتانیا و مجموعه اروپا نسبت به ملکه و دربار بعد از تصادف مرگبار دایاناست چرا که بسیاری از مردم به خاطر تقابلی که میان ملکه با دایانا پیش آمده بود و جدایی او از چارلز، حدس‌هایی درباره چرایی این مرگ می‌زدند. اینکه طبیعی نبود راننده اتومبیل دایانا ۳ برابر حد مجاز مشروبات الکلی مصرف کند و اینکه دایانا به یکی از دوستانش نامه بنویسد و ماه‌ها پیش از این اتفاق از سر به نیست شدنش خبر بدهد، هر یک می‌توانست شاهدی بر جدی بودن این فرضیه باشد اما عملا دادگاهی که بتواند به این ماجرا ورود کند و نظری متفاوت با آنچه دربار بریتانیا می‌خواهد بدهد، وجود نداشت. چند سال قبل‌تر از این اتفاق، هنگامی که چارلز به روابط پنهانی خود با «کاملیا پارکر بولز» اعتراف کرد دیگر دایانا هیچ امیدی به زندگی مشترک‌شان نداشت. همان موقع بار دیگر اختلالات گوارشی سراغش آمد. او حتی در این دوران که رفت و آمد مکرر کاملیا پارکر را به قصر شوهرش می‌دید، چند بار دست به خودکشی زد، دایانا کمی بعد خودش را از شوهرش و دربار جدا دید. فیلم سینمایی «اسپنسر» که پابلو لارائین شیلیایی بر اساس متنی از استیون نایت بریتانیایی آن را ساخته است، در روایتی که از دایانا ارائه می‌دهد، به این مقطع می‌پردازد؛ چند روز در ایام کریسمس 1991 که بازنمایی تصویری از بخش مهمی از دوران زندگی چارلز و دایاناست. آن ۳ روز، در همه زندگی دایانا تکرار شده است. پس از مواجهه شدن با خیانتی که نسبت به او از سوی چارلز رخ داده بود. 

اسپنسر در عین حال که روایتی تازه از زندگی دایانا در سال‌های پایانی زندگی‌اش در خانواده سلطنتی است، مسائل مهمی را درباره دربار بریتانیا برجسته می‌کند. رویکرد روانشناسانه‌ای که در توصیف دایانا، دربار، ملکه و... در فیلم اتخاذ شده از ۲ جنبه قابل بررسی است. اگر با پیشفرض حذف دایانا توسط ملکه، به این فیلم نگاه کنیم، با دایانا که «کریستین استوارت» بخوبی از پس نقشش برآمده، همراهی بیشتری خواهیم داشت، چرا که رویکردهای دیکتاتورمآبانه و سنت‌های احمقانه ملکه چیزی نیست که نسبت به آن بی‌تفاوت باشیم. خیلی بیش از اینها نیز درباره ملکه و رفتارهای تسلط‌گرایانه‌اش حرف و حدیث و مصداق وجود دارد. این فیلم هم بخوبی این گزاره را به تصویر می‌کشد. در عین حال وجه دیگری نیز از این نوع پرداخت روانشناسانه می‌تواند مورد توجه و تامل قرار بگیرد، آن هم برای شرایطی است که بدون پیشفرضی درباره ملکه و دربار و بدون شناخت از ملکه به تماشای این فیلم بنشینیم. در آن شرایط با چه پدیده‌ای مواجهیم؟ شخصیت اصلی ما دایانا اسپنسر از ابتدا گویی یک دیوانه مالیخولیایی است؛ کسی که اختلالات روانشناختی دارد و اسیر شک‌های زنانه است؛ شک نسبت به خیانتی که همسرش درباره او مرتکب شده است. در این صورت مخاطب عادی ممکن است کمی هم به ملکه حق بدهد؛ با آنکه متوجه این موضوع می‌شود که سنت‌هایی که ملکه اصرار به انجام آنها دارد، کاملا احمقانه و خشک است و «مفرح» عنوان می‌شود. 

در عین حال وزنه اسپنسر، در موازنه میان ملکه- دایانا، به نفع دایانا سنگین‌تر است و نسبت به او سمپاتیک‌تر است، چرا که میان ملکه و دربار تفاوتی قائل نمی‌شود. در توصیفات اولیه‌ای که دایانا درباره کاخ ساندرینگهام (یکی از کاخ‌های سلطنتی) به هری و ویلیام (فرزندانش) ارائه می‌دهد، گزاره‌های قابل تاملی مطرح می‌کند. از آن جمله که «اینجا آینده‌ای وجود ندارد و گذشته و حال هم یکی است». این گزاره تصویر روشنی از زندگی در کاخ‌های سلطنتی ارائه می‌دهد. در سکانسی میان مواجهه دایانا و ملکه الیزابت، دایانا از زیبایی ملکه در برنامه تلویزیونی تعریف می‌کند اما ملکه صراحتا مخالفت خود را با مساله زیبایی مطرح می‌کند. همه مراسم عمده در کاخ، معطل لباس پوشیدن دایاناست. مساله لباس و در شأن بودنش آنقدر جدی است که در جایی دایانا خطاب به یکی از خدمه که به زیبایی‌اش اشاره می‌کند، می‌گوید: «زیبایی به درد خاصی نمی‌خوره، زیبایی تو لباسیه که می‌پوشی». 

تلاش ملکه برای تسلط بر دایانا جایی از فیلم جنبه نمادین پیدا می‌کند و معنای تسلط بر کل جامعه بریتانیا از آن برداشت می‌شود؛ تسلطی همراه با استبداد. دایانا به زیبایی لباس ملکه اشاره می‌کند. ملکه برای اینکه تسلط و برتری خود نسبت به دایانا را نشان دهد، با رفتاری که «حسادت» در آن برجسته است، با تبختر به دایانا می‌گوید: «از تو زیاد عکس می‌گیرن! نه؟ ولی بدون تنها تصویری که اهمیت داره اونی هست که روی اسکناس 10 پوندی می‌ذارن. وقتی اون عکس رو می‌گیرن، متوجه می‌شی تنها چیزی که هست پوله، نه زیبایی». 

گرفتن جانب دایانا به‌رغم ارائه تصویری مالیخولیایی از او، در مواجهه‌ای که از او با چارلز تصویر می‌شود هم وجود دارد. دایانا در توضیح شرایط زندگی خودش با چارلز می‌گوید: «یه شاهزاده توی شکمت می‌کارند و میرن پی کارشون». این مساله ارجاعی به ارتباط پنهانی چارلز با کامیلا پارکر دارد و خیانتی که در طول فیلم ممکن است نسبت به واقعیت داشتن آن تردید کنیم و این ایهامی است که توسط فیلمساز برجسته شده است؛ حال آنکه سلامتی روانی دایانا اتفاقا با شک او درباره این ارتباط آشکار می‌شود. سال‌ها بعد زمانی که چارلز پس از مدت‌ها ارتباط مخفیانه بالاخره در سال 2005 با پارکر ازدواج می‌کند، مشخص می‌شود دایانا راست می‌گفت ولی گویی قرار بود به عاقبت یکی دیگر از زنان پادشاهی بریتانیا که سرنوشتی تقریبا مشابه دارند، دچار شود. اشاره‌ای که به «آن بولین» همسر هنری هشتم و سرنوشت او شده است از این منظر دارای اهمیت است. فیلم به ما اینطور می‌گوید که آن بولین با اتهام ناروای خیانت و ارتباط نامشروع، توسط هنری هشتم گردن ‌زده می‌شود. در حالی که کسی که گناهکار بود و خیانت کرده بود، هنری هشتم بود نه آن بولین. گویی پیدا کردن این مشابهت میان هنری هشتم و چارلز و عدم تغییر در دربار بریتانیا طی چندصدسال، توانسته تمثیل آن بولین را به رفتار، زندگی و زمانه دایانا نسبت دهد. 

اینکه چارلز در انتقاد از رفتار دایانا به صلاح مملکت اشاره می‌کند، نمادی از گره زدن خواست‌های ملکه به فضای کلی حکومت در بریتانیاست. 

اتفاقاتی که این روزها شاهزادگان ویلیام و هری تجربه می‌کنند، تاثیری جدی بر فیلم اسپنسر گذاشته است. هری همان کاراکتری است که در کودکی هم دل خوشی از دربار ندارد و منتظر است به نحوی از شر دربار و ملکه و چارلز خلاص شود. ویلیام که ماندن در کاخ باکینگهام را به صلاح دیده، در نوجوانی هم محافظه‌کار است و به مادرش توصیه می‌کند برخوردهای دربار و ملکه را جدی بگیرد. گویی آینده این ۲ نیز به رفتار گذشته آنها گره خورده است. پایان‌بندی هم متفاوت از آن چیزی است که درباره فیلم‌های مربوط به دایانا پیش‌بینی می‌کنیم. این فیلم با تصادف و مرگ دایانا تمام نمی‌شود و با تلاشی که برای ادامه زندگی با فرزندانش می‌کند، برجسته می‌شود. یعنی او می‌خواهد زنده بماند. حالا این بخش می‌تواند تخیلی باشد یا نباشد. با وجود چند اقدام به خودکشی در دوران زندگی با چارلز اما در تصمیمی که او برای زنده ماندن گرفته تردیدی نیست. 

در نهایت، پیام اسپنسر را شاید بتوان در گزاره‌ای که دایانا در سکانس‌های نزدیک به پایان در گفت‌وگو با مگی (یکی از خدمه‌هایش) مطرح می‌کند، جست‌وجو کرد. دایانا در پایان می‌گوید: «هر چی بیشتر بگذره با کلمات کمتری توصیفت می‌کنن». حالا هر چه زمان می‌گذرد، تصویر از ملکه شفاف‌تر می‌شود؛ الیزابت حسود.

***

گروه اقتصادی: معاون اول رئیس‌جمهور 4 آذر آیین‌نامه اجرایی مربوط به تعیین تعرفه‌های مصارف گاز در دوره سرمای سال 1400 را ابلاغ کرد. هیات‌وزیران در جلسه 26/8/1400 به پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های نفت و نیرو به استناد بند «ی» تبصره ۸ ماده واحده قانون بودجه ۱۴۰۰ کل کشور، آیین‌نامه اجرایی برای اصلاح تعرفه‌های گاز را تصویب کرد. به گزارش «وطن‌‌امروز»، بر اساس مصوبه جدید هیات‌وزیران درباره تعرفه گاز بخش خانگی، جدول ۱۲ پلکانی برای تعرفه گاز تعیین شده که ۳ پله اول بدون تغییر تعرفه هستند و از پله ۴ تا ۱۲ هر پله ۴۰ درصد به مبلغ گازبها اضافه می‌شود. 

سرپرست مدیریت هماهنگی امور گازرسانی شرکت ملی گاز ایران پنجشنبه‌شب در گفت‌وگو با شبکه خبر تاکید کرد: با توجه به استناد بند «ی» تبصره ۸ ماده واحده قانون بودجه ۱۴۰۰ کل کشور، تعرفه گاز مشترکان تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) و سازمان بهزیستی کشور با مصرف متعارف باید رایگان حساب شود. 

به گفته سیدجلال نورموسوی در پله اول اگر مشترکان عضو کمیته امداد امام خمینی یا سازمان بهزیستی باشند، تعرفه گاز آنها رایگان و تعرفه گاز مابقی مشترکان در این ردیف بدون تغییر خواهد بود. نورموسوی ادامه داد: در پله دوازدهم مبلغ هر مترمکعب گاز به ۱۹۹۵ تومان رسیده که نسبت به پله اول که ۴۸۳ تومان است ۴ برابر است. 

سرپرست مدیریت هماهنگی امور گازرسانی شرکت ملی گاز ایران یادآور شد: کشور به ۵ اقلیم تقسیم‌بندی شده که بر اساس آن اقلیم یک که برای مناطق سردسیر کشور در نظر گرفته شده، شرایط آسانی خواهد داشت. 

نورموسوی توضیح داد: در اقلیم یک مشترکان تا ۵۰۰ مترمکعب مصرف، بدون تغییر تعرفه گاز هستند و تعرفه گاز در اقلیم ۲ تا ۴۵۰ مترمکعب مصرف و در اقلیم ۳ تا ۴۰۰ مترمکعب مصرف بدون تغییر خواهد بود. 

 

* جزئیاتی از تغییر تعرفه‌های گاز

سخنگوی شرکت ملی گاز ایران گفت: بر اساس مصوبه جدید هیات‌وزیران درباره تعرفه گاز بخش خانگی، جدول ۱۲ پلکانی برای تعرفه گاز تعیین شده که ۳ پله اول بدون تغییر تعرفه هستند و از پله ۴ تا ۱۲ هر پله ۴۰ درصد به مبلغ گازبها اضافه می‌شود. 

محمد عسگری درباره آخرین وضعیت تغییر تعرفه‌های گاز اظهار کرد: در پله اول اگر مشترکان عضو کمیته امداد امام خمینی یا سازمان بهزیستی باشند، تعرفه گاز آنها رایگان و تعرفه گاز مابقی مشترکان در این ردیف بدون تغییر خواهد بود. 

سخنگوی شرکت ملی گاز با بیان اینکه در پله دوازدهم مبلغ هر مترمکعب گاز به ۱۹۹۵ تومان رسیده که نسبت به پله اول که ۴۸۳ تومان است حدود ۴ برابر تفاوت دارد، گفت: کشور به ۵ اقلیم تقسیم‌بندی شده که بر اساس آن در اقلیم یک که برای مناطق سردسیر کشور در نظر گرفته شده، شرایط آسانی خواهد داشت. 

به گفته عسگری، در اقلیم یک مشترکان تا ۵۰۰ مترمکعب مصرف، بدون تغییر تعرفه گاز هستند و تعرفه گاز در اقلیم ۲ تا ۴۵۰ مترمکعب مصرف و در اقلیم ۳ تا ۴۰۰ مترمکعب مصرف بدون تغییر خواهد بود. 

وی با بیان اینکه ۲۵ درصد مشترکان صنعت گاز پرمصرف هستند و قرار شده از این ماه جرایم سنگینی برای آنها اعمال شود، اظهار کرد: این طرح به منظور مدیریت مصرف از ماه جاری اجرایی خواهد شد و برای آن نیز دستورالعمل‌هایی تعریف شده است. 

سخنگوی شرکت ملی گاز ادامه داد: مصرف گاز بخش خانگی در زمستان پارسال ۶۵۰ میلیون مترمکعب در روز بود که رکوردی خارج از عرف بوده است. این مقدار مصرف، در واقع ۳ یا ۴ برابر مصرف استاندارد جهانی است که نیاز به الگوی مصرف درست را الزامی می‌کند.

 

* قبض گاز 4 درصد مشترکان پرمصرف 4 برابر می‌شود

طبق پلکان طراحی شده تعرفه جدید گازبهای بخش خانگی در ماه‌های سرد سال را مشخص شده که بر این اساس گازبهای ۳ پله اول مصرفی هیچ تغییری نکرده است. 

از پله چهارم به بعد تعرفه پله بعدی، 40 درصد نسبت به تعرفه پله قبلی افزایش می‌یابد تا اینکه در پله آخر که شامل مشترکان پرمصرف پردرآمد می‌شود، تعرفه گاز نسبت به تعرفه‌های قبلی 4 برابر می‌شود. 

طبق گزارش وزارت نفت، 3 پله پایانی جدول، شامل 4 درصد از مشترکان پرمصرف می‌شود که تعرفه آنها طبق جدول بین 3 تا 4 برابر افزایش یافته است. 

 

* مصائب یارانه پنهان 

مساله یارانه‌های پنهان انرژی یکی از مهم‌ترین بحث‌های نظام سیاسی دولت‌های نفتی بوده است. وجود منابع عظیم نفت همواره این کشورها را در چالشی سخت قرار داده است به این صورت که حامل‌های انرژی را با قیمت کمتری نسبت به واقعیت آن در اختیار بخش‌های مختلف اقتصاد و بخش‌های خانگی قرار می‌دهند. همواره دولت‌های نفتی با توجه به وجود منابع بسیار زیاد نفت و گاز در کشور، نظام حکمرانی انرژی را به سمت ایجاد یک نظام یارانه‌ای در جهت استفاده از حامل‌های انرژی هدایت کرده‌اند.  ایران نیز از این موضوع مستثنی نبوده و برای افزایش رفاه بخش‌های مختلف، به سمت ایجاد یک نظام یارانه‌ای پیچیده و غیرمتمرکز حرکت کرده است که نتیجه آن بعد از سال‌ها به اینجا ختم شده که ایران به بزرگ‌ترین اعطاکننده یارانه انرژی در جهان تبدیل شده‌ است. 

حجم بسیار بالای یارانه‌های انرژی سبب شده است اکثر صنایع سنتی در برابر صنایع تکنولوژیک به یک برتری جدی دست یابند و بخش بسیار بزرگی از صنعت کشور تنها با رانت انرژی زنده باشد و طی سالیان اخیر با انواع و اقسام برنامه‌های توسعه‌ای دست از خام‌فروشی برندارند.  

 

* مصرف 4 برابر میانگین جهانی

در مقابل صنعت، بخش خانگی قرار دارد که باز هم در اینجا کشور ما از نظر مصرف بالا سرآمد است. متاسفانه به دلیل وجود منابع عظیم گازی، هیچ توجهی به رویکردهای تبدیلی گاز نداریم و آن را تقریبا مجانی و به صورت حداکثری در مصارف خانگی می‌سوزانیم. به طور کلی در کشور ما مصرف گاز بالاست و 4برابر میانگین جهانی، گاز در کشور مصرف می‌شود، از طرف دیگر در تمام حامل‌های انرژی و آب، خانوارهای ایرانی تقریبا سه برابر میانگین جهانی مصرف گاز، آب و برق دارند. بنابراین حجم بسیار بالای یارانه‌های اعطایی به بخش خانگی سبب شده است این بخش نیز به یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان انرژی در کشور تبدیل شود. 

در کنار همه این موارد، گزارش تفریغ بودجه سال 1399 در هفته‌های اخیر نکات بسیار مهمی را در حوزه یارانه‌های پنهان آشکار کرد. بخش مهمی از یارانه‌های پنهان در اقتصاد ایران مربوط به یارانه انرژی است، یعنی یارانه‌ای که دولت برای انواع حامل‌های انرژی از جمله برق پرداخت می‌کند تا برق ارزان‌تر به دست مردم برسد. گزارش تفریغ بودجه سال ۹۹ نشان می‌دهد ایرانی‌ها بیش از 6/1 هزار هزار میلیارد تومان یارانه پنهان دریافت کرده‌اند که از این میزان 4/1 هزار هزار میلیارد تومان مربوط به بخش‌های مختلف انرژی از گاز طبیعی تا فرآورده‌های نفتی و آب و برق است. 

 

* 90 درصد یارانه پنهان به انرژی رسید

در واقع حدود ۹۰ درصد از یارانه پنهانی که سال گذشته در ایران پرداخت شده مربوط به بخش انرژی است. حجم بسیار بالای یارانه انرژی و انحراف بسیار بالای استفاده از یارانه‌های پنهان بین دهک‌های مختلف اقتصادی، بخوبی بیانگر مشکلات بسیار زیاد در این بخش و لزوم اصلاحات فوری در آن است. به عنوان مثال در زمینه برق، میزان یارانه اعطایی به پلکان پرمصرف که تنها 15 درصد مشترکان را شامل می‌شود 5/1 برابر میزان یارانه اعطایی به پلکان خوش‌مصرف و کم‌مصرف را تشکیل می‌دهد که 85 درصد مشترکان هستند. این موضوع عملا به این معناست که 85 درصد مردم نسبت به مشترکان پرمصرف نه‌تنها از یارانه انرژی بهره بسیار کمتری می‌برند، بلکه پرمصرف‌ها هم با وجود تعداد کم بسیار بیشتر از یارانه پنهان انرژی استفاده می‌کنند. 

در وضعیت فعلی صنعت برق برای محاسبه قیمت تمام‌شده، قیمت تولید برق حدود 675 تومان است و طبق پژوهش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس، هزینه توزیع برق نیز حداقل به میزان هزینه تولید برق است و با احتساب اینها، قیمت تمام‌شده برق حدود 1300 تومان است اما در وضعیت فعلی پلکان آخر نیز حداکثر به 800 تومان می‌رسد و این خود عمق فاجعه یارانه‌های انرژی در بخش برق و مشترکان پرمصرف را نشان می‌دهد. 

پلکان کم‌مصرف تا 100 کیلووات ساعت مصرف دارد و از این جهت کم‌مصرف محسوب می‌شود. پلکان خوش‌مصرف بین 100 تا 320 کیلووات ساعت مصرف داشته و این پله نیز در الگوی بهینه مصرف رفتار می‌کند. پلکان پرمصرف نیز از 320 کیلووات به بالا است که اکثرا از یارانه انرژی بسیار بالایی بهره‌مند می‌شوند.

در این دسته‌بندی بخوبی مشخص است که پلکان مربوط به پرمصرف با وجود اینکه 15 درصد از مشترکان را شامل می‌شود، حتی از مجموع یارانه انرژی مشترکان کم‌مصرف و خوش‌مصرف که 85 درصد مشترکان هستند، بیشتر است. به همین صورت نیز در بقیه بخش‌های خانگی نسبت‌ها به همین صورت است. بنابراین لزوم تمرکز بر اصلاح تعرفه‌گذاری پلکانی مشترکان پرمصرف، برای عادلانه‌سازی یارانه‌های انرژی و اصلاحات جدی در زمینه یارانه‌های پنهان امری ضروری و فوری است. 

در همین راستا وزارت نیرو از ابتدای شهریور اقدام به افزایش قیمت پلکان‌های پرمصرف کرده است؛ اقدامی که هر چند با تغییرات بسیار کم ‌قیمتی اما در جهت عادلانه کردن استفاده از یارانه‌های انرژی انجام شده است. 

رئیس بانک مرکزی ترکیه گفت کشورش یکی از بهترین نظام‌های بانکداری را در جهان دارد! به نقل از خبرگزاری آناتولی، رئیس بانک مرکزی ترکیه که در جمع مدیران ارشد بانکی این کشور حضور یافته بود در پایان نشست خود به خبرنگاران گفت بخش بانکداری این کشور بسیار قدرتمند است. 

شهاب کاوچیوغلو با بیان اینکه نظام بانکی این کشور یکی از موفق‌ترین نظام‌های بانکی جهان است، افزود: در نشست خود با مدیران بانکی طیف وسیعی از موضوعات از جمله نرخ تورم، سیاست‌های پولی و توسعه اقتصادی جهانی را بررسی کردیم.

رئیس بانک مرکزی ترکیه پیش از این جلسه‌ای پشت درهای بسته با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه درباره وضعیت بازار ارز داشت. به دنبال تصمیم غافلگیرکننده بانک مرکزی ترکیه در کاهش ۲ درصدی نرخ بهره، ارزش لیر دچار سقوط بی‌سابقه‌ای شده است.  بانک مرکزی ترکیه هفته گذشته با صدور بیانیه‌ای از نرخ‌های غیرواقعی در بازار ارز انتقاد و اعلام کرده بود این نرخ‌ها با واقعیت‌های بنیادین اقتصاد ترکیه همخوانی ندارد.  وضعیت شاخص‌های کلان اقتصادی ترکیه بیش از پیش باعث نگرانی فعالان اقتصادی این کشور شده و شدت تمایل آنها برای تبدیل لیر به دلار را بیشتر کرده است. همزمان با اوج گرفتن نرخ تورم، نرخ بیکاری نیز بالا رفته و اصرار مقامات ارشد دولت اردوغان بر کاهش بیشتر نرخ بهره، احتمال بیشتر شدن تورم را نیز افزایش داده است. تورم ترکیه تا پایان ماه اکتبر بالای ۱۹ درصد بوده است. در حال حاضر هر دلار بالای ۱۲ لیر ارزش دارد. در نتیجه کاهش اخیر ارزش پول ملی ترکیه تظاهراتی در شهرهای مختلف این کشور در مخالفت با سیاست‌های دولت اردوغان برگزار شده است. اردوغان که نرخ بهره بالا را عامل مشکلات اقتصادی کشورش می‌داند تاکنون بارها از تصمیم خود در کاهش نرخ بهره دفاع کرده است. رئیس بانک مرکزی ترکیه نیز پیش از انتصاب به این سمت سابقه طولانی در حمایت از کاهش نرخ بهره داشت. 

***

  قیمت هر دلار آمریکا در ترکیه به 12 لیر و 66 قوروش رسید

بر اساس تازه‌ترین اطلاعات اقتصادی از بازار ترکیه، قیمت هر دلار آمریکا در این کشور به نرخ 12 لیر و 66 قوروش رسیده است. این در حالی است که مردم ترکیه سال 2021 میلادی را با دلار 7 لیر و 35 قوروش آغاز کرده بودند و بدبینانه‌ترین پیش‌بینی‌‌ها، حول محور 8 لیر و 50 قوروش برای روزهای پایانی سال بود ولی همه محاسبات غلط از آب درآمد و تورم و بحران، ترکیه را در بر گرفت. کار به جایی رسید که پس از مدت‌ها، رسانه‌های ترکیه خبرهایی را درباره راهپیمایی، تجمع و اعتراض مردم به تورم منتشر کردند؛ اتفاقی که چندین سال در ترکیه مشاهده نشده بود و حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان، در نبود هرگونه اعتراض، با خاطری آسوده و با کالسکه 6 اسبه در مسیر اهداف خود حرکت می‌کرد. در همین راستا کنفدراسیون اتحادیه‌های کارگری انقلابی ترکیه در استانبول، آنکارا و دیگر شهرهای این کشور، اقدام به برگزاری راهپیمایی‌های اعتراضی نسبت به وضعیت معیشتی خود کردند. معترضان شعار می‌دادند: دیگر بس است، نمی‌توانیم بگذرانیم. آنها خواستار رسیدن حداقل حقوق که در حال حاضر 3570 لیر است به ۵۲۰۰ لیر در سال آینده هستند.

گروه سیاسی: صنعت فضایی به ‌‌عنوان یکی از مؤلفه‌‌های قدرت کشور که می‌‌تواند جایگاه ایران را در سطح جهانی ارتقا بخشد، در سالیان گذشته با رکودی ملموس همراه بود. بی‌‌توجهی دولت‌‌های یازدهم و دوازدهم به این صنعت باعث شد پیش‌‌بینی‌‌های صورت گرفته از رشد توانایی فضایی جمهوری اسلامی ایران به وقوع نپیوندد و حتی در برخی عرصه‌‌ها عقبگرد مشاهده شد. با این حال اکنون به ‌‌نظر می‌‌رسد دولت سیزدهم برای رشد این صنعت اهتمام قابل توجهی دارد. نخستین نمود از جدیت دولت جدید را می‌‌توان در تشکیل جلسه‌‌ شورای عالی فضایی پس از 11 سال دید. به گزارش «وطن‌امروز»، نخستین جلسه شورای عالی فضایی در دولت سیزدهم به ریاست حجت‌‌الاسلام‌والمسلمین سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور روز گذشته برگزار شد. «شورای عالی فضایی» که برای سیاست‌‌گذاری استفاده از فناوری‌های فضایی و ایجاد هماهنگی‌های لازم میان تمام دستگاه‌های ذی‌ربط‌ تشکیل شده، باید بر اساس مصوبه هیات وزیران، حداقل ۲ بار در سال به ریاست رئیس‌جمهور تشکیل شود اما در قریب به ۱7سال از زمان ایجاد شورای عالی فضایی، تشکیل جلسات روند نامنظمی را پی گرفت به ‌‌طوری که این شورا در ۱۱ سال اخیر تشکیل جلسه نداد. رئیس‌جمهور در ابتدای این جلسه به نقش این شورا در سیاست‌گذاری و ترسیم نقشه راه برای توسعه صنعت فضایی کشور اشاره کرد و گفت: اینکه بعد از ۱۱سال نخستین جلسه شورای عالی فضایی تشکیل می‌شود، نشان‌دهنده عزم این دولت برای توسعه صنعت فضایی است. وی با تشکر از فعالیت‌های «وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات»، «وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح»، «سپاه» و «ارتش» در حوزه فضایی، گفت: با مجاهدت جوانان متخصص و باورمند کشور تلاش‌های خوبی در صنعت فضایی شده است اما به‌رغم این تلاش‌ها در این حوزه با جایگاه واقعی فاصله داریم. رئیسی تاکید کرد: امروز شرکت‌های دانش‌بنیان، صنعت، تجارت، کشاورزی و گردشگری، برای عبور از مشکلات اقلیمی از جمله کم‌آبی و ده‌ها حوزه دیگر می‌توانند از خدمات فضایی برای توسعه و رشد خود استفاده کنند. رئیس‌جمهور بر ارزان و بومی‌سازی صنعت فضایی تأکید کرد و گفت: همه بخش‌های فعال در این صنعت باید با همپوشانی و همگرایی و استفاده از تجربیات یکدیگر و پرهیز از کارهای موازی دست به دست هم بدهند و خواسته مقام معظم رهبری را برای رسیدن به مدار ۳۶ هزار کیلومتری محقق کنند. وی افزود: البته دستیابی به این هدف یک مسیر حداقل ۱۰ساله است اما مطمئن هستیم به فضل خداوند با روحیه جهادی متخصصان کشور و با حمایتی که دولت سیزدهم خواهد کرد این مسیر کوتاه و کوتاه‌تر خواهد شد. رئیسی با بیان اینکه با وجود تهدیدها، تحریم‌ها و فشارهای هدفمند دشمنان در صنایع فضایی و نظامی، دستاوردها و پیشرفت‌های بسیار بزرگی در این بخش‌ها داشته‌ایم، اظهار داشت: استفاده از تجربه‌های دانشمندان و نیروهای کارآمد در این بخش، می‌تواند در دیگر بخش‌ها از جمله صنعت خودروسازی مشکلات را برطرف کند و آثار کیفی آن در دیگر صنایع از جمله ارتباطات، مخابرات و لوازم خانگی و زندگی روزمره مردم دیده شود. رئیس‌جمهور تاکید کرد: اگر اراده کنیم حتما می‌توانیم در همه این حوزه‌ها به فناوری‌های پیشرفته با مزیت اقتصادی دست پیدا کنیم. ما باید به سرعت و با برنامه‌ریزی دقیق و منسجم، به فناوری تثبیت شده برای مدارهای LEO برسیم و در گام بعد باید با برنامه‌ریزی دقیق و کار مجاهدانه، به سرعت به سمت مدار ۳۶ هزار کیلومتری (GEO) حرکت کنیم. وی گفت: اگر در صنعت فضایی حضور نداشته باشیم مجبور خواهیم شد در اتوبان ساخته شده توسط دیگران حرکت کنیم. صنعت فضایی یک نوع بازدارندگی برای تعرض دشمنان به کشور ایجاد می‌کند. وقتی ماهواره‌ای پرتاب می‌شود مردم و جوانان احساس قدرت و غرور می‌‌کنند. لازم به ذکر است رئیس‌جمهور پیش از این جلسه از تمام ظرفیت‌های فناوری فضایی کشور که در قالب نمایشگاهی ترتیب داده شده بود، بازدید کرد. در این نمایشگاه آخرین دستاوردهای کشور در حوزه ماهواره‌بر، ماهواره و ایستگاه‌های زمینی عرضه شده بود. در این بازدید وزرای ارتباطات و فناوری اطلاعات، صنعت، معدن و تجارت و دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، رئیس‌جمهور را همراهی می‌کردند. گفته می‌‌شود رئیسی در این بازدید از ماکت طرح نهایی پایگاه فضایی چابهار و همچنین ماکت ماهواره‌برهای سیمرغ، ذوالجناح، سریر و سروش نیز دیدن کرد. 

در همین زمینه معاون وزیر ارتباطات نیز در گفت‌و‌گو با ایرنا درباره جلسه دیروز گفت: رئیس‌جمهور بر چند محور مهم تاکید کرد. نخستین محور شتاب‌‌بخشی به برنامه‌های فضایی کشور است که آن را در اولویت برنامه‌ها قرار دادیم تا در دولت سیزدهم به مدار لئو که بیشترین حجم ماهواره‌ها در این مدار قرار می‌گیرد و در ارتفاع ۵۰۰ تا هزار کیلومتری قرار دارند، دست پیدا کرده و آن را تثبیت کنیم. رئیس سازمان فضایی تاکید کرد: برنامه بلندمدت دیگر، دستیابی به مدار ۳۶ هزار کیلومتری است که باید با تلاش مضاعف و بررسی‌های کارشناسی، در کوتاه‌ترین زمان محقق شود. وی تصریح کرد: اولویت بعدی، کاربردی کردن صنعت فضایی در کشور است. همان‌طور که بسیاری از کشورهای دنیا از این صنعت استفاده می‌کنند، ما نیز باید تلاش کنیم صنعت فضایی را در کشور کاربردی کنیم. استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و استارتاپ‌ها در توسعه صنعت فضایی کشور نیز از دیگر محورهای مهمی بود که در این جلسه به آن اشاره شد. براری با تاکید بر اینکه تلاش برای برقراری دیپلماسی فضایی یکی از مهم‌ترین محورهای این جلسه بود، افزود: در حوزه دیپلماسی فضایی ۲ بحث مهم داریم؛ یکی توسعه همکاری‌های بین‌المللی دوجانبه و چندجانبه و دیگری حفظ منافع جمهوری اسلامی در سازمان ملل و مجامع قانون‌گذار حقوق فضا. رئیس‌‌جمهور تاکید کرد در مجامع قانون‌گذاری حوزه فضا حضور حداکثری داشته باشیم و از منافع جمهوری اسلامی ایران دفاع کنیم. وی درباره برگزاری جلسات شورای عالی فضایی افزود: قرار شد این جلسات به صورت مستمر برگزار شود تا بتوانیم به نتایج خوبی دست پیدا کنیم و محورهایی که امروز مشخص شد را به نتیجه برسانیم. شتاب‌‌بخشی عرصه فضایی، تقویت همگرایی و هم‌افزایی تمام ارکان و بازیگران صنعت و توجه حداکثری به دیپلماسی فضایی، کاربردی کردن صنعت فضایی، تحقق اهداف برنامه‌های فضایی کشور با شتاب هر چه بیشتر و تامین منابع مورد نیاز حوزه فضایی کشور برای شتاب‌بخشی به برنامه‌های فضایی از مهم‌ترین محورهای این جلسه بود. 

 

* آنچه در این سال‌ها گذشت!

برگزاری نخستین جلسه شورای عالی فضایی در دولت جدید و شکستن طلسم 11ساله‌‌ تعطیلی این شورا، نشان از آن دارد که دولت سیزدهم اهتمام ویژه‌ای برای پیشرفت صنعت فضایی کشور دارد. علی بهادری‌جهرمی، سخنگوی دولت روز گذشته پس از برگزاری جلسه این شورا در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: «برگزاری جلسه شورای عالی فضایی پس از 11 سال نویدبخش ‎آینده روشن فضایی ایران است که می‌تواند در بهبود کیفیت محیط‌زیست، مخابرات، مدیریت آب و کشاورزی، دریانوردی، هواشناسی و... مؤثر باشد. ان‌شاءالله عقب‌افتادگی سال‌های اخیر کشور در ‎صنعت فضایی جبران و از دانشمندان ایرانی این عرصه حمایت خواهد شد».

دولت رئیسی در این راستا در نقطه‌‌ صفر نایستاده‌‌ است. صنعت فضایی ایران در ۲ دهه‌‌ اخیر علاوه بر فعالیت در عرصه ساخت ماهواره‌های مورد نیاز و ایستگاه زمینی کنترل و راهبری آنها، ماهواره‌برها و ایستگاه پرتاب، در عرصه کاوشگرهای فضایی و ارسال موجود زنده به فضا نیز فعال بوده است اما پیشرفت‌‌های روزافزون کشور در حوزه‌‌ فضایی با روی‌‌ کار آمدن دولت‌‌های یازدهم و دوازدهم با رکودی قابل توجه روبه‌رو شد. تعلیق فناوری فضایی در سال‌هایی که دولت حسن روحانی بر سر کار بود به بهانه‌های مختلفی چون مذاکرات برجام و صدمه نزدن به مذاکرات، عقب‌ماندگی‌هایی را در حوزه فضایی رقم زد. 

فرید آموزگار، دانشمند فناوری فضایی و محقق سابق مرکز پیشران جت ناسا در بخشی از گفت‌وگوی خود با مهر در این باره گفت: «معتقدم بحث فضا متأسفانه در ۲ دولت یازدهم و دوازدهم به حاشیه رفت و در شرایط فعلی مهم‌ترین موضوع این است که از همین ابتدا آقای رئیسی به عنوان رئیس‌جمهور کشورمان، گام اول را درست بردارند. صنعت فضایی ما در ۸ سال گذشته کاملا عقب افتاده و متأسفانه حضور بسیاری از دانشمندان فضایی را از دست دادیم و به نوعی دچار انفعال شدیم. زمانی ما از تمام کشورهای منطقه یک سر و گردن بالاتر بودیم اما متأسفانه در حال حاضر از کشورهای آفریقایی هم عقب افتاده‌ایم».

مطابق نقشه راه ۱۰ساله فناوری فضایی کشور تحقق ۴ گام برای تثبیت و دستیابی به فناوری فضایی مدنظر است: 1- دستیابی کشور به مدار ۲۵۰ کیلومتر زمین است که در این گام ۴ ماهواره امید، نوید، فجر و رصد در این مدار قرار گرفتند. 2- ماهواره‌های ایرانی در مدار ۵۰۰ کیلومتری از سطح زمین قرار گیرند و در این راستا پرتابگر سیمرغ و ماهواره‌های پارس، ظفر و طلوع طراحی و ساخته شدند. 3- ایران باید بتواند ماهواره خود را در مدار هزار کیلومتر از سطح زمین قرار دهد تا دستیابی به مدار لئو تکمیل و تثبیت شود. 4- کشورمان به مدار ژئو که ۳۶ هزار کیلومتری سطح زمین است، دست پیدا کند و فناوری فضایی به تثبیت نهایی برسد. 

شواهد نشان می‌دهد کشورمان طی سال‌های اخیر از گام دوم فراتر نرفته و نتوانسته موفق به قرار دادن ماهواره ایرانی در مدار ۵۰۰ کیلومتری شود. با این حال سازمان فضایی ایران برای تثبیت دستاوردهای فضایی در مدار لئو پیش‌بینی کرده بود که تا پایان دولت قبل، ۶ پرتاب مداری (در مدار ۵۰۰ کیلومتری) و ۲ پرتاب زیرمداری انجام شود که هیچ‌‌یک به مرحله اجرا نرسید. این در حالی است که امروز بیشترین کاربردها در مدار لئو صورت می‌گیرد و ماهواره‌های مخابراتی که در دنیا تحت پروژه‌هایی مانند استارلینک، وان وب، تله ست و امثالهم برای اینترنت ماهواره‌ای ایجاد شده‌اند از مدار لئو استفاده می‌کنند. بنابراین دولت جدید باید برای رفع ناکامی‌‌های دولت قبل و پیشبرد صنعت فضایی کشور اجرای گام سوم را در اولویت قرار دهد. 

نام ماهواره‌هایی همچون «طلوع»، «پارس یک»، «پارس ۲»، «ناهید یک»، «ناهید ۲»، «پیام یک» و «پیام 2»، «دوستی» و «ظفر یک» و «ظفر ۲» در این سال‌ها بارها شنیده شد و جز پرتاب ناموفق ماهواره‌های «پیام یک» و «ظفر یک»، خبری از پرتاب سایر ماهواره‌ها نبود. 

گروه سیاسی: سخنگوی سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه در کارگاه کرج ما مواد هسته‌ای نداریم، اظهار داشت: این مکان مشمول قوانین پادمانی نیست. در این مرکز سانتریفیوژ تولید می‌شود و با افتخار اعلام می‌کنیم سانتریفیوژ‌های پیشرفته با ظرفیت بالا می‌سازیم و برای این کار هم نیازی نیست از نهادی اجازه بگیریم، چون طبق ماده ۴ «ان‌پی‌تی» این فعالیت‌ها حق ایران است. 

به گزارش «وطن‌امروز»، سفر اخیر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به کشورمان طبق ادعاهای رافائل گروسی در زمینه مسائل باقیمانده پادمانی «بی‌نتیجه» بود. او چهارشنبه گذشته طی اظهاراتی در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد: به‌رغم تلاش‌های من، این مذاکرات- دیدار با رئیس سازمان انرژی اتمی و وزیر امور خارجه ایران- و رایزنی‌های گسترده برای رسیدگی به مسائل پادمانی باقیمانده ایران که در ۲ گزارش به تفصیل شرح داده شد، بی‌نتیجه بود. اما مهم‌ترین موضوع سخنان گروسی به درخواست آژانس انرژی اتمی برای بازدید از کارگاه کرج مربوط می‌شد، وی در این زمینه اظهار داشت: برخلاف توافق صورت‌گرفته بین آژانس و ایران در ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۱، عدم دسترسی به کارگاه کرج (مجتمع تسا) به این معناست که احیای نظارت و بازرسی تمام تأسیسات و مکان‌های ایران در رابطه با برجام تکمیل نشده است. 

اظهارات گروسی البته با واکنش سخنگوی سازمان انرژی اتمی کشورمان روبه‌رو شد. بهروز کمالوندی در گفت‌وگویی تلویزیونی درباره اقدام تروریستی در مجتمع تسای کرج و واکنش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اظهار داشت: آژانس یک محکومیت نیم‌‌بند کرده است ولی این کفایت نمی‌کند. ما عنوان می‌کنیم دوربین‌های آژانس تخریب شده و آژانس حداقل برای دوربین‌های خودش محکوم کند. سخنگوی سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه شاخص فعلی ما بعد از تصویب قانون اقدام راهبردی مجلس برای لغو تحریم‌ها، شاخص نظارتی آژانس در سطح پادمان است که انجام می‌شود، گفت: مفهوم پادمان این است که دسترسی به اطلاعات حسابرسی مواد هسته‌ای در سایت‌هایی که مواد هسته‌ای دارند را می‌دهیم. وی افزود: در کارگاه کرج ما مواد هسته‌ای نداریم، بنابراین این مکان مشمول قوانین پادمانی نیست. در این مرکز سانتریفیوژ تولید می‌شود و با افتخار اعلام می‌کنیم سانتریفیوژ‌های پیشرفته با ظرفیت بالا می‌سازیم و برای این کار هم نیازی نیست از نهادی اجازه بگیریم، چون طبق ماده ۴ «ان‌پی‌تی»، این فعالیت‌ها حق ایران است. کمالوندی به توافق با آژانس درباره سرویس دوربین‌های کارگاه کرج اشاره کرد و گفت: این دوربین‌ها هر ۱۰ ثانیه یک فریم‌ تصویر را ثبت و آرشیو می‌کنند و در صورت نیاز یا وجود اختلاف به این تصاویر رجوع می‌شود، که این تصاویر هم بر اساس قانون اقدام راهبردی مجلس به آژانس داده نمی‌شود و هم‌اکنون نظارتی ندارند. وی گفت: اگر بنا به بازگشت به اجرای تعهدات باشد و بر اساس موضوع Knowledge continuity یا «استمرار دانش» که هم برای آژانس و هم ایران زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ اگر بخواهیم پروتکل الحاقی را روزی در آینده اجرا کنیم نیاز به جمع‌بندی نهایی داریم و آن هنگام این نظارت‌ها بیان می‌کند که تمام فعالیت‌ها در کشور صلح‌آمیز است. معاون سازمان انرژی اتمی همچنین درباره حجم ذخیره اورانیوم در کشور هم عنوان کرد: در حال حاضر بیش از ۳۰ کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصد داریم و در یکی، دو روز آینده میزان اورانیوم ۲۰ درصد نیز به ۲ برابر ظرفیت تعیین‌شده توسط مجلس شورای اسلامی در قانون اقدام راهبردی خواهد رسید. 

***

گروه سیاسی: تجمعات ساختارشکنانه پس از پایان تحصن 16روزه کشاورزان اصفهانی در بستر خشکیده زاینده‌رود باعث ورود نیروی انتظامی برای بازگرداندن امنیت به شهر شد. 

کشاورزان غرب و شرق اصفهان که از دوشنبه ۱۷ آبان، در بستر خشکیده زاینده‌رود و در جوار پل خواجو چادر برپا کرده بودند، در پی توافقات اعضای هیات‌مدیره صنف کشاورزی اصفهان با مسؤولان استان برای رسیدگی به مشکلات‌شان، پس از ۱۶ روز در شامگاه چهارشنبه سوم آذرماه به تحصن خود پایان دادند. بر اساس بند ششم توافقنامه صنف با مسؤولان استان، چادرهای مستقر در بستر زاینده‌رود تا ۴ بامداد چهارشنبه گذشته باید جمع‌آوری و تجمع پایان می‌یافت اما این امر با حواشی همراه شد و افراد ناشناس بامداد روز پنجشنبه چادرها را به آتش کشیدند. در پی این حوادث و پایان تجمع صنفی کشاورزان، برخی جریان‌های ضدانقلاب با انتشار فراخوان‌هایی از مردم دعوت کردند بار دیگر به بستر خشکیده زاینده‌رود بیایند؛ مساله‌ای که باعث شد نیروی انتظامی با برگزاری چنین تجمعی مخالفت کند. در این میان همچنین شورای میراب‌ها و صنف کشاورزان اصفهان با صدور اطلاعیه‌های متعدد اعلام کردند این تجمع با این صنف ارتباطی ندارد. 

در همین زمینه فارس نیز با انتشار گزارشی نوشت: با اتمام تجمع کشاورزان که در اعتراض به بی‌آبی حدود ۱۶ روز در بستر زاینده‌رود حضور داشتند، عده دیگری که گفته می‌شود از کشاورزان نیستند وارد صحنه اعتراضات شدند. نوع این اعتراضات متفاوت از تجمع آرام روزهای گذشته بود به نحوی که در مواردی روشن کردن آتش در معابر اطراف، سنگ‌پرانی به پلیس و آتش زدن اموال عمومی توسط این افراد دیده می‌شود. نیروی انتظامی در مواجهه با این افراد اقدام به شلیک گاز اشک‌آور کرده است و تلاش می‌کند مانع بی‌نظمی و ناامنی شود. خبرها حاکی ‌است در میدان بزرگمهر، خواجو و خیابان‌های اطراف برخی افراد با پرتاب سنگ به سمت نیروی نظامی در حال تخریب اموال عمومی هستند. عده‌ای نیز با حمله به یک آمبولانس شیشه‌های آن را شکستند. همچنین یک موتور پلیس به آتش کشیده شد و با آتش زدن درختان اطراف پل فردوسی و سی‌وسه‌ پل، فضای رعب و‌ وحشت برای عابران در شهر ایجاد شده است. 

اقدام افرادی که چهره و ظاهر آنها هیچ گونه شباهتی به کشاورزها نداشت، نشان از پشت صحنه هماهنگی از سوی برخی جریان‌های خرابکار و وابسته برای سوءاستفاده از این فضای به وجود آمده دارد. تحریک‌آفرینی‌های اینچنینی در شرایطی است که کشاورزان طی هفته‌های گذشته بارها بر لزوم پیگیری مطالبات‌شان بدون حاشیه‌آفرینی جریان‌های ضدانقلابی و شعارهای تحریک‌آفرین تاکید کرده بودند و اقداماتی همانند آتش زدن چادرهای نصب شده در بستر خشکیده زاینده‌رود نشان از برنامه‌ریزی قبلی جریان‌های آشوبگر دارد. تلاش جریان ضدانقلاب برای به انحراف کشاندن و تبدیل کردن اعتراضات مسالمت‌آمیز مردم استان اصفهان در زمینه کم‌آبی به یک معضل امنیتی در حالی است که هفته گذشته ده‌ها هزار نفر از کشاورزان اصفهانی با حضور در بستر خشکیده زاینده‌رود و یک تجمع آرام، اعتراض خود را نسبت به مشکلات آبی بیان کرده بودند. بر همین اساس، تحرک گروه‌های معاند و ضدانقلاب برای سوار شدن روی موج اعتراضات و به انحراف کشیدن آن را می‌توان مقدمه‌چینی برای تداوم نارضایتی‌های اجتماعی و تبدیل کردن این موضوع به بستری برای سوءاستفاده‌های امنیتی دانست.

در سلسله برنامه‌های ملاقات مردمی حجت‌الاسلام‌والمسلمین محسنی‌اژه‌ای، صبح پنجشنبه گذشته (۴ آذر) رئیس قوه ‌قضائیه به مدت ۲ ساعت با تعدادی از خانواده‌های محکومان امنیتی، حوادث آبان ۹۸ و جرائم عمومی دیدار کرد. 

به گزارش مرکز رسانه قوه قضائیه، این افراد طی روز‌های گذشته به دفتر ارتباطات مردمی قوه ‌قضائیه مراجعه کرده بودند. رئیس عدلیه بعد از استماع درخواست‌های متقاضیان و مطالعه موردی پرونده‌هایی که عمدتا مربوط به جرائم عمومی و امنیتی بودند و ۳ فقره از آنها نیز به محکومان حوادث آبان سال ۹۸ اختصاص داشت، با در نظر گرفتن تناسب میان موارد مندرج در پرونده‌ها و درخواست‌های متقاضیان، دستورات لازم را به واحد‌های ذی‌ربط قضایی ابلاغ کرد. دستورات رئیس قوه ‌قضائیه پس از استماع درخواست‌های متقاضیان عمدتا حول محور‌های «بررسی عفو»، «اِعمال ارفاقات قانونی برای محکوم و متهم»، «اعطای مرخصی به زندانی»، «اِعمال مجازات جایگزین حبس برای زندانی» و همچنین «کاهش مبلغ وثیقه برای متهم» بود. حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی‌اژه‌ای پس از پایان رسیدگی و ابلاغ دستورات لازم به مراجع ذی‌ربط، پیرامون درخواست‌های مراجعه‌کنندگان با اشاره به پیگیری و بررسی تقاضا‌های مردمی از سوی مرکز ارتباطات مردمی قوه ‌قضائیه، گفت: در میان این تقاضاها، موارد خاصی وجود دارند که نیاز است شخص رئیس قوه ‌قضائیه درباره آنها تصمیم‌گیری کند و امروز به تشخیص مسؤولان مرکز ارتباطات مردمی قوه ‌قضائیه به تعدادی از تقاضاهای مردمی رسیدگی و اقدامات لازم انجام شد. 

رئیس قوه ‌قضائیه با اشاره به عواطف و احساسات خانواده‌های محکومان و زندانیانی که با وی ملاقات کردند، گفت: برخی مراجعه‌کنندگان از ابراز پشیمانی فرد محکوم یا متهم سخن می‌گفتند و خواستار آن بودند که نام فرد مورد نظرشان در لیست عفو قرار بگیرد که برای ما هم گذشته از پیشینه افراد، وضعیت حال او خیلی حائز اهمیت و ملاک است و در این موارد نیز دستورات لازم ابلاغ شد. حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی‌اژه‌ای ادامه داد: احساس من این بود که تعدادی از درخواست‌های متقاضیان در دیدار‌های امروز (پنجشنبه) صحیح بود. رئیس عدلیه افزود: قوه ‌قضائیه بنا دارد تا آنجا که ممکن است و ضرورت ندارد، افرادی که در زندان هستند شامل ارفاقات قانونی یا تبدیل و تخفیف قرار گیرند. رئیس دستگاه قضا در عین حال تصریح کرد: موارد خاصی هم در دیدار امروز بود که به سبب سنگین بودن مجازات و داشتن شاکیان خصوصی، هیچ راهی برای ارفاقات قانونی فرد محکوم یا متهم وجود نداشت. 

در نشست پیش‌همایش بزرگداشت آیت‌الله حاج‌ سیدجواد حسینی‌خامنه‌ای که صبح دیروز به همت ستاد برگزاری بزرگداشت این عالم ربانی در مشهد برگزار شد، شخصیت این فقیه وارسته با حضور اساتید و پژوهشگران، مورد تبیین و بررسی قرار گرفت. 

در این نشست که با حضور اساتید سطوح عالی حوزه علمیه خراسان، پژوهشگران حوزه و دانشگاه و برخی بستگان نزدیک آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای در محل تالار موزه قرآن حرم مطهر رضوی برگزار شد، برخی پژوهشگران و اساتید دانشگاه به بیان ضرورت بررسی سیره و سلوک شخصیت‌های برجسته و عالمانی چون آیت‌الله حاج‌سیدجواد حسینی‌خامنه‌ای و نیز تبیین ابعاد گوناگون شخصیت ایشان پرداختند. 

 

* آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای تجسمی از علم‌ورزی، زهد و تقواست

حجت‌الاسلام سیدامید مؤذنی، دبیر اجرایی بزرگداشت آیت‌الله حاج‌سیدجواد حسینی‌خامنه‌ای به ‌عنوان نخستین سخنران این جلسه به بیان اهداف برگزاری این پیش‌همایش و تبیین فرآیند برگزاری بزرگداشت در ماه‌های آینده پرداخت. 

وی با اشاره به ضرورت برگزاری چنین همایش‌هایی گفت: یکی از بزرگ‌ترین آسیب‌های فرهنگی این است که پیشینه و ریشه‌های فرهنگ جامعه بخوبی معرفی نشود و نسبت به داشته‌ها و میراث معنوی‌مان دچار غفلت شویم، از این ‌رو برای جلوگیری از این آسیب ضرورت دارد برای شناخت و معرفی عالمان ربانی که هر یک حلقه‌ای از سلسله مبارک عمل به سنت و معارف اهل‌بیت علیهم‌السلام بوده‌اند، به‌ طور ویژه عمل کنیم. 

دبیر اجرایی بزرگداشت آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای با اشاره به برخی جلوه‌های اخلاقی و جایگاه علمی والای آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای افزود: چنین شخصیتی که تجسمی از علم‌ورزی، زهد و تقواست می‌تواند الگویی بسیار مناسب برای نسل امروز بویژه حوزه‌های علمیه و طلاب باشد. 

حجت‌الاسلام‌ مؤذنی در ادامه درباره فرآیند برگزاری این بزرگداشت گفت: این ستاد از سال گذشته به همت مؤسسه پژوهشی- ‌فرهنگی انقلاب اسلامی در مشهد و با همکاری کتابخانه و بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی، علمای حوزه علمیه خراسان و نمایندگی ولی‌فقیه در خراسان و تبریز تشکیل و از همان ابتدا فعالیت‌های پژوهشی آن آغاز شد که تاکنون حاصل کار این ستاد انجام بیش از 100 مصاحبه و گردآوری بیش از 300 قطعه سند در ارتباط با ایشان است که از جمله اسناد مهم می‌توان به برخی آثار علمی و اجازات اجتهاد آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای و علمای خاندان ایشان اشاره کرد. 

وی در پایان با تأکید بر اینکه همایش اصلی بزرگداشت آیت‌الله سید‌جواد خامنه‌ای در ماه‌های آینده پس از تکمیل آثار علمی برگزار خواهد شد، گفت: پژوهشگران و اساتیدی که مایلند در عرصه پژوهش و گردآوری اسناد یا نگارش مقالات به ستاد بزرگداشت یاری برسانند،‌ می‌توانند از طریق دبیرخانه این ستاد اعلام آمادگی کنند. 

 

* منابع خوبی از کتابخانه آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای پیدا شده است که حدود 10 نسخه از آنها خطی است

در ادامه این نشست دکتر ابوالفضل حسن‌آبادی، پژوهشگر تاریخ شفاهی علمای خراسان گفت: برای پاسداشت یک عالم از چند منظر باید به بررسی پرداخت که در این میان بافت زمانی و مکانی‌ای که آن شخصیت در آن قرار داشته است، اهمیت ویژه‌ای دارد. 

وی تبارشناسی علمی، اخلاقی و محلی در بررسی شخصیت‌های اثرگذار تاریخی را یکی از راه‌های شناخت هر چه‌ بیشتر شخصیت برشمرد و نماز جماعت 50ساله آیت‌الله سیدجواد حسینی‌خامنه‌ای‌(ره) در یکی از مساجد و محلات مهم مشهد را، یکی از مصادیق تبارشناسی محلی ذکر کرد. 

پژوهشگر تاریخ شفاهی علمای مشهد ضمن اشاره به ویژگی‌های فرآیند تاریخ شفاهی به بررسی‌های اخیر در مجموعه نسخ خطی آستان قدس رضوی اشاره کرد و گفت: اخیرا منابع خوبی از کتابخانه ایشان پیدا شده است که حدود 10 نسخه از آنها خطی است و در برخی از آنها از دست‌خط رهبر معظم انقلاب متوجه شدیم این آثار مربوط به افراد خاندان ایشان است. 

 

* ما وامدار حیات آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای هستیم

استاد غلامرضا جلالی، عضو هیأت علمی پژوهشکده اسلام تمدنی دفتر تبلیغات اسلامی از دیگر مدعوین این همایش، در سخنرانی خود با موضوع «مقاطع حیات اجتماعی آیت‌الله سیدجواد حسینی خامنه‌ای‌(ره)» گفت: اگر بخواهیم چنین شخصیت‌های مهم و اثرگذار تاریخی را بدرستی بررسی کنیم باید به شرایط حیات اجتماعی و محیط فرهنگی توجه دقیق داشته باشیم. 

مدیر گروه انساب بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی با بیان زوایای زندگی ایشان در دوره‌های مختلف تاریخی گفت: گذشته از همه ویژگی‌های اخلاقی و علمی و اجتماعی آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای، در حقیقت ما وامدار حیات ایشان هستیم، چرا که فرزندی چون رهبر معظم انقلاب آیت‌الله‌ العظمی سیدعلی خامنه‌ای را در دامان خود پرورش دادند. 

 

* آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای در مواقع لزوم کنش‌های سیاسی لازم را بروز می‌داد

دکتر موسی حقانی، استاد دانشگاه و معاون پژوهشی مؤسسه مطالعات تاریخ ایران از دیگر میهمانان این نشست که با موضوع «سبک‌شناسی علمای معاصر شیعه در فعالیت سیاسی» به سخنرانی پرداخت، با بیان اینکه باید از منظری دیگر به بررسی شخصیت اجتماعی افرادی نظیر آیت‌الله حاج‌سیدجواد حسینی‌خامنه‌ای پرداخت، گفت: اینکه ایشان تارک دنیا بودند به این معنا که زاهد و بی‌رغبت به دنیا بودند، صحیح است‌ اما به ‌معنای ترک حیات اجتماعی نیست. متأسفانه پس از انقلاب در میزان توجه به شخصیت‌های دینی بر اساس فعالیت‌های خاص سیاسی ایشان اقدام شد که این به دلیل آدرس اشتباهی بود که قبل از انقلاب به مردم داده شد و این آدرس غلط نگاه‌ها را محدود کرد و متاسفانه موجب غفلت از بسیاری از شخصیت‌های دینی شد. 

دکتر حقانی در ادامه با تأکید بر پیشینه حیات اجتماعی‌- سیاسی آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای و حوادثی که ایشان شاهد بوده است، به تبیین سلوک اجتماعی- ‌سیاسی ایشان پرداخت و افزود: آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای با تجربه‌های تلخی که از وضعیت سیاسی در تبریز و نجف به چشم دیده بود، آگاهانه تصمیم گرفته بود در ارتباط با مردم به جنبه تقویت دینی بپردازد و البته در مواقع لزوم نیز کنش‌های سیاسی لازم را بروز دهد؛ مانند امضای برخی بیانیه‌ها یا تعطیلی نماز جماعت در زمان تبعید امام خمینی(ره). 

 

* تعابیر عالمان بزرگ شیعه درباره آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای نشان سطح بالای علمی ایشان است

حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین رضا مختاری، رئیس مؤسسه کتاب‌شناسی شیعه به ‌عنوان آخرین سخنران علمی این برنامه با موضوع «جایگاه علمی آیت‌‌الله‌ سید‌جواد ‌حسینی‌ خامنه‌ای‌(ره)» به بیان روش‌های درک و دریافت جایگاه علمی شخصیت‌های حوزوی پرداخت و با بیان اینکه بررسی اساتید هر فرد، یکی از راه‌های تعیین سطح علمی او است، افزود: آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای هم در مشهد و هم در نجف در زمانی حضور داشتند که بزرگ‌ترین شخصیت‌های علمی در این 2 شهر تدریس می‌کردند و مثلا ایشان در مشهد از محضر حاج‌آقاحسین قمی و میرزامحمد آقازاده و در نجف از بزرگانی چون سیدابوالحسن اصفهانی، میرزای نائینی و آقاضیا عراقی بهره برده است که از برترین شخصیت‌های علمی تاریخ شیعه هستند. 

نویسنده کتاب «سیمای فرزانگان» در ادامه با بیان جایگاه اجازات علمی در شناخت شخصیت‌های علمی به موضوع تعابیر موجود در اجازات آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای پرداخت و گفت: در تعابیر عالمان بزرگی همچون آیت‌الله العظمی میرزای نائینی و آیت‌الله العظمی شیخ عبدالکریم حائری تعابیر ویژه‌ای درباره ایشان وجود دارد که نشان سطح بالای علمی ایشان است. 

 

* نخبگان در برگزاری شایسته‌تر این نشست مشارکت کنند

همچنین در ابتدای این جلسه حجت‌الاسلام ‌والمسلمین سیدجلال حسینی، رئیس سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی ضمن خیرمقدم به میهمانان همایش به ضرورت برگزاری همایش‌های اینچنینی برای حفظ و تعالی فرهنگ کشور اشاره کرد و افزود: کتابخانه آستان‌قدس خود را تنها میراث‌دار آثار مکتوب نمی‌داند و برای حفظ گنجینه معنوی کشور که همین عالمان و شخصیت‌های برجسته معنوی هستند، احساس تکلیف می‌کند و همکاری در برگزاری بزرگداشت آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای نیز بر پایه همین ضرورت و تکلیف است. 

در پایان این نشست رضا خوراکیان، مسؤول نمایندگی دفتر حفظ‌و‌نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای مدظله‌العالی در مشهد ضمن تقدیر از حضور اساتید و علمای برجسته در این نشست از همه نخبگان برای گردآوری اطلاعات، اسناد و مقالات مرتبط با آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای دعوت به همکاری کرد. 

وی همچنین با اشاره به رسالت این مجموعه در ترویج فرهنگ ناب انقلاب اسلامی، برای همکاری در فعالیت‌های فرهنگی و آموزشی برای طلاب و دانشجویان مبتنی بر اندیشه امامین انقلاب اعلام آمادگی کرد.