عباس اسماعیل‌گل: چهل‌ویکمین قسمت برنامه تلویزیونی «به اضافه مستند» با پخش و بررسی مستند «امتحان» به کارگردانی سجاد ریاحی روی آنتن شبکه مستند رفت. مستند «امتحان» روایتی تاریخی از 2 اتفاق مهم سیاسی در دهه 1360 همزمان با دوران ریاست‌جمهوری آیت‌الله خامنه‌ای است. نخستین اتفاق مربوط به سال 1364 و ماجرای انتخاب نخست‌وزیر از سوی ایشان است و دیگری سال 1366 و مربوط به خطبه مشهور آیت‌الله خامنه‌ای در نماز جمعه است که بازتاب‌های مختلفی را از سوی رسانه‌ها و مطبوعات به همراه داشت. نام این فیلم مستند برگرفته از این جمله است که «رهبر انقلاب در امتحانات الهی چگونه عمل می‌کنند؟ پاسخ این سؤال را می‌توان در ماجرای پیچیده اختلاف نظر آیت‌‌الله خامنه‌‌ای، رئیس‌جمهور وقت با نخست‌وزیر جست‌و‌جو کرد». مستند 63 دقیقه‌ای «امتحان» تولید شده در سازمان هنری- رسانه‌ای اوج برای نخستین‌بار در تلویزیون پخش شده و در برنامه «به اضافه مستند» رونمایی شد. تکرار این مستند جمعه 5 شهریور روی آنتن شبکه مستند می‌رود. در ادامه و در گفت‌وگو با سجاد ریاحی، کارگردان مستند «امتحان» به زوایای مختلف این اثر پرداختیم.

***

* ابتدا از کارنامه کاری خود در حوزه مستند بگویید. 

بنده چند سال کارهای تدوین مستند و طراحی گرافیک انجام می‌دادم ولی ورود به کار تولید مستند به صورت حرفه‌ای از سال 1393 آغاز شد. در آن زمان ما یک کار پژوهشی جدی و عمیق درباره تولید مستند با موضوع رهبر معظم انقلاب انجام دادیم. علت این کار هم این بود که تا آن تاریخ مستند جدی و قوی‌ای درباره ایشان تولید نشده بود و خلأ آن به صورت جدی احساس می‌شد. نتیجه پژوهش این شد که ما رسیدم به حدود 30 موضوع که می‌توانستند تبدیل بشوند به مستند. در نهایت از این 30 موضوع 5 مورد انتخاب شد برای تولید. نخستین موضوعی که تولید شد مستند «هدایت‌الله» بود که روایتی است از چگونگی نگارش کتاب شرح. دومین موضوعی که قرار شد تولید شود مستندی بود به نام «امتحان».

 

* چه شد به سمت تولید این مستند رفتید؟

ما در پژوهشی که درباره تولید مستند با موضوع رهبر معظم انقلاب انجام دادیم به ۲ اتفاق مهم و چالشی برخورد کردیم که یکی ماجرای سال 1364 بود و می‌پرداخت به انتخاب نخست‌وزیر وقت توسط حضرت آیت‌الله خامنه‌ای که در آن زمان رئیس‌جمهور بودند. اتفاق دوم ماجرای خطبه نماز جمعه آیت‌الله خامنه‌ای در دی‌ماه سال 1366 بود. این ۲ اتفاق یک نقطه مشترک داشتند و آن این بود که به گفته یکی از علمای بزرگوار و به گواهی تاریخ، آیت‌الله خامنه‌ای در برابر امتحانی بزرگ و سخت قرار می‌گیرند و از آن سربلند بیرون می‌آیند. این موضوع برای ما بسیار جالب و مهم بود و می‌توانست یکی از وجوه شخصیتی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای را به نمایش بگذارد. این مساله موجب شد که ما برویم سمت تولید این مستند و موضوع را با دوستان خانه مستند و آقای مهدی مطهر مطرح کردیم و آنها هم پذیرفتند که این کار تولید شود.  

 

* در مرحله پیش‌تولید، بویژه در قسمت پژوهش چه مدت کار طول کشید؟ همچنین از چالش‌هایی که در مدت پژوهش مستند با آن روبه‌رو بودید، بگویید.

پژوهش، سخت‌ترین و مهم‌ترین بخش کار بود به همین دلیل حدود یک سال و نیم طول کشید. ما به اسناد خیلی خاص دسترسی نداشتیم و همه منابع پژوهشی ما از منابع آشکار بود که در دسترس همه بود. ما باید از دل این اطلاعاتی که کم‌و‌بیش مخاطب آشنایی با آنها دارد، یک قصه‌ای را روایت می‌کردیم که متفاوت، جدید و دارای یک ارزش افزوده باشد و مخاطب مشتاق دیدن فیلم بشود، به همین دلیل رفتیم سراغ ساختار فیلمنامه داستانی. سعی کردیم اتفاقات واقعی تاریخ را در قالب یک قصه‌ای که دارای گره‌افکنی، تعلیق، کشش، نقاط عطف و در نهایت گره‌گشایی باشد، روایت کنیم. به نظرم با توجه به بازخورد‌هایی که داشتیم، این مساله توانست مخاطب را با فیلم همراه کند. 

 

* مهم‌ترین چالش‌ها و سختی‌هایی که در مسیر تولید مستند با آن مواجه بودید چه بود؟ 

یکی از مهم‌ترین چالش‌ها این بود که ما ابتدا قرار بود فیلم را با مصاحبه با افراد مطلع از این ماجرای‌های تاریخی بیان کنیم، با افراد مختلفی هم مساله را مطرح کردم اما متاسفانه به غیر از ۳ نفر که البته جزو نفرات اصلی هم نبودند، کس دیگری حاضر به مصاحبه نشد، البته شاید هم حق داشتند چون موضع بسیار حساس و مهمی بود و نتیجه و خروجی کار هم برای آنها خیلی قابل پیش‌بینی نبود.  

 

* در تولید مستندهایی که به تاریخ معاصر می‌پردازند، دسترسی بدون دردسر به منابع و تصاویر آرشیوی ناب در ارتقای سطح کیفی مستند تأثیرگذار است؛ آیا شما در مسیر این دسترسی‌ها با چالش‌ مواجه شدید؟ 

همان‌طور که ما در منابع پژوهشی دسترسی به منابع ناب و خیلی خاص نداشتیم، در منابع تصویری و آرشیو هم تقریبا همین شرایط را داشتیم. در تهیه آرشیو هم خانه مستند و خود آقای مهدی مطهر خیلی به ما کمک کردند. البته تنها یک خطبه نماز جمعه از حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در سال 1366 بود که ما توانستیم آن را تهیه کنیم؛ برای نخستین‌بار بود که این فیلم منتشر می‌شد. در زمینه استفاده از تصاویر روزنامه هم از منابعی استفاده کردیم که بسیاری از آنها تا به حال منتشر نشده بودند و این هم یکی از سختی‌ها کار بود که زمان بسیار زیادی از ما گرفت. 

 

* مستندهایی از این دست معمولاً با اتهام سفارشی بودن از سوی برخی مخاطبان مواجه می‌شوند؛ شما برای تولید این مستند چه راهکارهایی اندیشیدید که خروجی کار از این مسأله فاصله بگیرد. 

من قبل از اینکه به سوال شما پاسخ بدهم توضیحی عرض می‌کنم. به نظرم من در تعریف واژه کار سفارشی گرفتار یک اشتباه تاریخی شده‌ایم، بالاخره هر کاری یک سفارش‌دهنده دارد و یک مجری. به نظرم مساله به نوع نگاه هنرمند برمی‌گردد، به موضوعی که می‌خواهد درباره آن فیلم تولید کند. کار سفارشی هم می‌تواند بسیار خوب و قوی باشد و هم می‌تواند بسیار ضعیف باشد. شما به عنوان یک هنر‌مند یک دغدغه‌ای دارید برای تولید یکسری کار‌ها، مدیران و مسؤولان هم یک دغدغه‌هایی دارند برای تولید محصولات‌شان. اگر نگاه این هنرمند با نگاه آن مسؤول یا مدیر فرهنگی متخصص و متعهد هماهنگ باشد و یک دغدغه مشترک داشته باشند، چه پیشنهاد تولید فیلم از طرف هنرمند به مدیر ارائه شود، چه از طرف مدیر به هنرمند سفارش داده شود، نتیجه کار قطعا خوب و قابل قبول خواهد شد. اگر نگاه و دغدغه هنرمند و مدیر فرهنگی با هم هماهنگ نباشد و به هر دلیلی همکاری صورت بگیرد به نظر بنده احتمال اینکه که کار ضعیف و غیر‌قابل قبول باشد بسیار زیاد است. حالا اگر این کار از طرف مدیر فرهنگی به هنرمند هم ارائه شده باشد، برچسب سفارشی بودن روی آن می‌خورد. سفارشی بودن هم که در فرهنگ امروز ما مساوی است با کار ضعیف! اما درباره سوال شما من از اینکه بگویند کار شما سفارشی است هیچ ترسی ندارم، چون کار سفارشی را به همان دلایلی که عرض کردم مساوی با کار ضعیف نمی‌دانم. بنده دارم در جهت اهداف و ارزش‌های انقلاب فعالیت می‌کنم و فیلم می‌سازم، حالا این در شرایطی است که خود بنده ایده و دغدغه‌هایی دارم و ارائه می‌دهم و در شرایطی هم ممکن است یک مدیر فرهنگی متخصص دغدغه‌مند، طرحی را پیشنهاد و سفارش بدهد برای تولید. بنده در هر در صورت سعی می‌کنم یک کار قوی و قابل قبول ارائه بدهم. 

 

* آیا استقبال از نخستین پخش تلویزیونی این مستند موجب شده ترغیب شوید درباره سایر حوادث تاریخ معاصر نیز فیلم مستند بسازید؟

بله! ما حتی قبل از پخش مستند هم به دنبال کارهایی از این جنس بودیم. تقریبا بعد از اتمام تولید مستند امتحان، تولید یک مجموعه مستندی را برای شبکه مستند آغاز کردیم به تهیه‌کنندگی دوست عزیزم امیر‌حسین نوروزی، که موضوعاتی مرتبط با رهبر معظم انقلاب دارد؛ برخی از قسمت‌های این مجموعه مربوط به حوادث تاریخ معاصر است‌. 

 

* در مجموع از خروجی نهایی مستند رضایت دارید و اگر به عقب بازگردید، چه مواردی را به کار اضافه یا کم می‌کنید؟

از لحاظ محتوایی، سیر روایت و فیلمنامه کار تقریبا رضایت دارم ولی از لحاظ مسائل فنی به دلیل اینکه بودجه ما برای این کار محدود بود و با تورم شدید اقتصادی هم مواجه شدیم نتوانستم از لحاظ گرافیک کار و جذابیت‌های بصری، آن چیزی را که در ذهنم بود اجرا کنم و حتما سعی می‌کنم در کار‌های آینده این موارد را هم در کارهایم رعایت کنم. 

 

* در پایان اگر موضوعی ناگفته مانده می‌شنویم.

می‌خواستم یک مطلبی را از دوست عزیز و بزرگوارم آقای مصطفی فارویی که درباره مستند «امتحان» عنوان کرده‌اند عینا خدمت‌تان عرض کنم:  

امتحان در اصل به معنی ذوب کردن طلا و گرفتن ناخالصی آن است. 

أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ یُتْرَکُوا أَنْ یَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لا یُفْتَنُون

رهبر و رئیس‌جمهور در قانون اساسی ایران، جایگاه و اختیارات قانونی معینی دارند و در محدوده‌های اعمال نفوذ و تصمیم راهبردی، بویژه در سطح قوه مجریه که عمده‌ امکانات در آن قرار دارد، بسیار نزدیک به یکدیگر هستند. قبل از دهه  70 با وجود سمت نخست‌وزیری، عملا رئیس‌جمهور نقش رهبری دولت را برعهده داشت. به همین جهت شاید بتوان گفت ریاست‌جمهوری در آن سال‌ها، آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای را برای زعامت شیعه و پذیرش ولایت مومنین پس از امام خمینی رحمت‌الله‌علیه آماده کرد. در آن سال‌ها به دلیل نبود تجربه‌ کشورداری و تلفیق نظام‌های پارلمانی (انتخاب نخست‌وزیر به وسیله‌ مجلس) و ریاستی (انتخاب رئیس دولت به صورت مستقیم) و جایگاه حقوقی جدیدالتأسیس رهبری و ولایت‌‌فقیه، ایران بستر مناسبی برای بروز و ظهور اختلافات سیاسی در عالی‌ترین سطوح بود. مستند «امتحان» به بررسی چند مورد از زمینه‌های بروز اختلاف و عملکرد نخبگان سیاسی در آن دوران می‌پردازد. شاید برای درک عظمت کنش‌های سیاسی رئیس‌جمهور وقت، مقایسه‌ آن با اتفاقات به مراتب نازل‌تر در سال‌های پیش و پس از آن مناسب باشد. 

پخش «در کنار پروانه‌ها» از هفته آینده آغاز می‌شود

تهیه‌کننده سریال «در کنار پروانه‌ها» گفت: تمام تلاش‌مان را به کار بسته‌ایم تا با سرعت بالای تولید و رعایت کیفیت، این سریال هفته آینده به پخش شبکه ۲ برسد. 

به گزارش «وطن‌امروز»، بهروز مفید، تهیه‌کننده سریال «در کنار پروانه‌ها» گفت: این روزها با اینکه ۲ بازیگر نقش اصلی‌مان به کرونا مبتلا شده‌اند، گروه بدون حضور این ۲ بازیگر سرعت تولید را بالا برده و مشغول تصویربرداری هستند تا هر چه سریع‌تر سریال به پخش برسد. وی ادامه داد: تمام تلاش‌مان را به کار بستیم تا این سریال هفته آینده به پخش برسد و تاریخ دقیق و مشخصی ندارد. در خلاصه داستان این سریال آمده است: مشکلات پی‌در‌پی در زندگی از «رهی» که از بیماری حاد قلبی در رنج است، جوانی ناامید ساخته است. او برای نجات تنها دلخوشی‌ زندگی که خواهرش است طعمه نقشه‌ای می‌شود. پروانه معصومی، برزو ارجمند، سامرند معروفی، محمود جعفری، خسرو شهراز، مهران رجبی، شهین تسلیمی، کاوه سماک‌باشی، مجید پتکی، الناز اسماعیلی، فرناز زوفا، علی مجلسی، مهرداد بخشی، بیتا سحرخیز، نگار عابدی، نسرین بابایی و وحید رحیمیان از بازیگران این مجموعه تلویزیونی هستند. 

***

«رعدوبرق» شاید مهرماه به آنتن برسد

تهیه‌کننده سریال «رعدوبرق» با بیان اینکه هنوز قسمت‌هایی از تصویربرداری و مراحل پس از تولید این مجموعه باقی مانده است، زمان آماده‌سازی و پخش آن را مهرماه پیش‌بینی کرد. به گزارش «وطن‌امروز»، «رعدوبرق» عنوان سریال آخر بهروز افخمی است که رمضان امسال پس از پخش یک قسمت، در نهایت به دلیل نرسیدن به پخش با تصمیم مدیران تلویزیون از آنتن کنار گذاشته شد. داوود هاشمی، تهیه‌کننده «رعد‌و‌برق» درباره روند آماده‌سازی این سریال توضیح داد: ما هنوز در مرحله پس‌تولید هستیم و پلان‌های باقیمانده را تصویربرداری می‌کنیم. بچه‌های جلوه‌های ویژه، تدوین و صداگذاری همچنان مشغول کار هستند. خودمان هم فکر نمی‌کردیم حجم جلوه‌های ویژه‌مان آنقدر زیاد باشد. او درباره زمان پخش سریال «رعدوبرق» عنوان کرد: وقتی از کنداکتور رمضان کنار رفتیم و به ایام محرم نزدیک شدیم، دیگر موضوعیتی نداشت که این سریال پخش شود. بعد از محرم باید ببینیم چه اتفاقی می‌افتد. ما تلاش خود را می‌کنیم اما زمان پخش را باید خود مجموعه صداوسیما مشخص کند. اکنون که وقت داریم تلاش می‌کنیم کار را با کیفیت کامل کنیم؛ روی افکت و صداگذاری با حساسیت کار می‌کنیم تا ان‌شاءالله سریال باکیفیتی پخش کنیم. هاشمی خاطرنشان کرد: تلاش می‌کنیم تا پایان شهریور قسمت‌های باقیمانده سریال «رعدوبرق» را تحویل دهیم و کار را آماده کنیم. اگر تلویزیون زمان پخش را مهرماه در نظر بگیرد، کار می‌تواند تا آن موقع آماده شود. «رعدوبرق» پنجمین سریال تلویزیونی است که بهروز افخمی آن را کارگردانی می‌کند و روایتی از مناطقی است که نوروز ۹۸ درگیر سیل شدند. شهرام قائدی، محمد فیلی، مهران رجبی، مختار سائقی و شهین تسلیمی از جمله بازیگرانی هستند که در این سریال ایفای نقش می‌کنند. 

«نفس بریده» با صدای سالار عقیلی منتشر شد

 «نفس بریده» با صدای سالار عقیلی و آهنگسازی و تنظیم‌کنندگی حسن قره‌چائی منتشر شد. 

به گزارش «وطن‌امروز»، «نفس بریده» عنوان تازه‌ترین اثر سالار عقیلی است. آهنگساز و تنظیم‌کننده این اثر حسن قره‌چائی و شعر آن از سروده‌های احسان افشاری است. سیدمحمد تنکابنی، مدیر موسسه هنری بانگ آوای سارنگ (باس) درباره انتشار این آهنگ می‌گوید: در دوران سختی قرار داریم و هر روز شاهد رخدادهای تلخی هستیم. در چنین اوضاع سخت و دشواری که تمام مردم درگیر‌ مبارزه با مشکلات بسیاری هستند، هنرمندان واقعی کنار مردم می‌مانند. سالار عقیلی هنرمندی است که در تمام این سال‌ها ثابت کرده قلبش برای ایران و ایرانی می‌تپد. 

***

اعضای هیأت انتخاب آثار جشنواره موسیقی فجر معرفی شدند

 ستاد برگزاری سی‌و‌هفتمین جشنواره موسیقی فجر اعضای هیات انتخاب آثار و گروه‌های این رویداد موسیقایی را معرفی کرد. 

به گزارش «وطن‌امروز»، محمدرضا ابراهیمی، محمدرضا تفضلی، بهرام دهقانیار، احسان ذبیحی‌فر، امیرعباس ستایشگر، محمدمهدی سیار، علی صمدپور و محمدعلی مرآتی به همراه حسن ریاحی، دبیر جشنواره به عنوان هیأت انتخاب آثار و گروه‌های سی‌‌و‌هفتمین دوره جشنواره موسیقی فجر معرفی شدند. طبق آیین‌نامه‌ جشنواره موسیقی فجر، هیأت انتخاب آثار متشکل از 9 نفر شامل ۴ موسیقیدان در حوزه‌های تخصصی مختلف، یک نفر از حوزه دانشگاهی، یک نفر از دیگر هنر‌ها، یک نفر از حوزه‌ پژوهش و نقد، یک نفر به عنوان ناشر و تهیه‌کننده موسیقی به همراه دبیر جشنواره است. سی‌و‌هفتمین جشنواره موسیقی فجر بهمن سال جاری به دبیری حسن ریاحی برگزار می‌شود.

کتاب «نقاشی خدا» به زبان‌های فارسی، هندی، اردو و انگلیسی به طور همزمان از سوی نشر کتاب گهر دهلی در هند منتشر شد. 

 به گزارش «وطن‌امروز»، علیرضا قزوه که پیش از این سابقه نوشتن رمان بزرگسال «برادر انگلستان» را در کارنامه خود دارد و تاکنون تجربه نوشتن 5 سفرنامه «پرستو در قاف»، «قونیه در قطار»، «سفرنامه شام»، «قطار مهاراجه» و «پیاده تا خورشید» را داشته، در تازه‌ترین قلمفرسایی خود داستانی برای کودکان و نوجوانان نوشت. 

«نقاشی خدا» عنوان این داستان کودک و نوجوان است که همزمان با متن فارسی آن به 3 زبان هندی، اردو و انگلیسی نیز ترجمه و در هندوستان منتشر شد. 

مهدی باقرخان و صادق‌خان جونپوری با نظارت و همراهی «سرویش تریپاتی» و «بلرام شکلا» کار ترجمه این آثار را بر عهده داشتند. کار تصویرگری کتاب را نیز مرجان ترنج بر عهده داشته است. متن فارسی این کتاب بزودی توسط نشر مهرک وابسته به سوره مهر در ایران منتشر می‌شود. 

نقاشی خدا داستان واقعی نرگس (دختر بچه‌ای هندی) است که هر شب تا پدر و مادرش برایش قصه‌ای از شجاعت حاج‌قاسم را نگویند نمی‌خوابد. در شبی که پدر در سفر است و مادر بیمار است و کسی نیست تا برای نرگس قصه بگوید، همان شب حاج‌قاسم به خواب نرگس می‌آید و برایش قصه می‌گوید و... . 

«نقاشی خدا» در ۵۰ صفحه و تیراژ ۱۵۰۰ نسخه منتشر شده است. این اثر به همت و سفارش و تلاش مرکز ترجمه حوزه هنری نوشته شده و با همکاری رایزن فرهنگی ایران در دهلی نو ترجمه و با مشارکت مرکز ترجمه و نشر کتاب گهر دهلی منتشر شده است.

 کمپانی «برادران وارنر» با نمایش تریلری از فیلم ماتریکس ۴ عنوان فیلم را نیز اعلام کرد. 

به گزارش «وطن‌‌امروز»، کمپانی برادران وارنر با نمایش تریلری از فیلم چهارم ماتریکس، عنوان فیلم را «ماتریکس رستاخیزها» اعلام کرد و گفت فیلم ماه دسامبر اکران می‌شود. تریلر فیلم که با آهنگ «خرگوش سفید» جفرسون پخش شد، شخصیت نیو (با بازی کیانو ریوز) را در جلسه روان‌‌درمانی نشان داد که درباره خاطرات عجیبی صحبت می‌کند که در خواب‌هایش می‌بیند. نقش درمانگر را هم نیل پاتریک هریس بازی می‌کند. البته که آن خاطرات مربوط به گذشته او می‌شوند که به بهای جان خود، انسان‌ها را از ماتریکس نجات داد. حالا او بدون خاطرات زندگی قبلی خود به زندگی جدید بازگشته است. او دوباره با عشق زندگی خود یعنی شخصیت ترینیتی (کری آن ماس) هم دوباره متحد می‌شود. آنها این بار در یک کافه با‌هم ملاقات می‌کنند. ترینیتی اما سوال عجیبی می‌کند و می‌پرسد «قبلا همدیگر را دیده‌ایم؟» بزودی تاریخ تکرار می‌شود چون مردی مرموز که سیاه پوشیده به «نیو» انتخابی بین قرصی قرمز و آبی و شانسی برای کشف کردن حقیقت می‌دهد اما کاملا مشخص نیست که انسان‌ها توانسته‌اند از دست ماشین‌ها خلاص شوند و دنیا از هرج‌ومرج رهایی یافته یا نه. لانا واچوفسکی، کارگردانی «ماتریکس رستاخیزها» را انجام داده و یحیی عبدالمتین دوم، جسیکا هنویک، جاناتاهن گراف، جادا پینکت اسمیت و دنیل برنهارت دیگر بازیگران فیلم هستند. فیلم قرار است بیست‌و‌‌دوم دسامبر امسال (یکم دی) اکران شود. 

***